هر آنچه درباره مانت دوربین‌ها باید بدانید

اما در این میان همچنان سؤال این است که تعریف دقیق مانت در این دوربین‌ها چیست؟ اندازه مانت در رسانه‌های مختلف، با رقم‌های کمابیش متفاوتی ارائه می‌شود، برخی از وب‌سایت‌ها اعداد مختلفی را به عنوان قطر دقیق مانت این دوربین‌ها اعلام می‌کنند و موضوع وقتی پیچیده‌تر می‌شود که می‌بینیم، این تفاوت‌ها می‌تواند دلیل برتری یک مانت نسبت به دیگری هم تلقی شود. اینکه کدام مانت، چقدر بزرگ‌تر است، فاصله فلنج آن چقدر است و امکان تبدیل چه لنز‌هایی به آن وجود دارد، سؤالات پیچیده‌ای است که باعث شد تا این مقاله را برای توضیح دقیق آن منتشر کنیم. در ادامه نگاهی داریم به آنچه که در دوربین‌های با قابلیت تعویض لنز، به نام مانت شناخته می‌شود.

مانت لنز در دوربین چیست؟

به زبان ساده، مانت دوربین همان دهانه‌ای است که به صورت یک حفره روی دوربین‌هایی که امکان تعویض لنز را دارند دیده می‌شود. این دهانه جاییست که لنز‌های مختلف می‌توانند به آن متصل شوند و اندازه و شکل و عمق آن، در برند‌های مختلف دوربین‌ها (مانند کانن، نیکون، سونی و …) با هم مختلف و منحصر بفرد است. مانت‌ دوربین‌ها در گذشته در واقع تنها یک محل اتصال مکانیکی بین دوربین و لنز محسوب می‌شد. یک چیزی شبیه به پیچ و مهره که لنز‌ها با لبه پیچ مانند خودشان می‌توانستند روی آن بپیچند و به دوربین وصل شوند. اما با گذشت زمان و پیشرفت دوربین‌ها، این محل اتصال دیگر تنها یک گیره برای اتصال لنز باقی نماند.

بلکه اکنون با پیشرفت لنز‌ها و قرارگیری موتور‌های فوکوس، لرزشگیر، کنترل دیافراگم و بسیاری امکانات دیگر در آن‌ها، نیاز است که مانت بتواند این ارتباط را از طریق پین‌ها (اتصالات) که روی بدنه دوربین و لبه لنز قرار گرفته‌اند با یکدیگر برقرار کنند. در نتیجه، مانت لنز دیگر یک دهانه برای نصب لنز نیست و محلی اختصاصی برای ایجاد ارتباط مستقیم دوربین و لنز محسوب می‌شود.

مانت‌های دوربین‌های مختلف، در نگاه اول یک دهانه دایره‌ای شکل محسوب می‌شوند. اما هر کدام از آن‌ها دارای دندانه‌های خاصی هستند که دقیقاً مانند دندانه‌های کلید‌ها، کاملاً اختصاصی و منحصر بفرد است. در واقع مهم‌ترین دلیل برای اینکه نمی‌توانید لنز یک برند را روی دوربین یک برند دیگر استفاده کنید، همین دندانه ها هستند که دقیقاً روی هم قرار نمی‌گیرند. این دندانه‌ها شبیه به لبه‌هایی هستند که کمی به سمت داخل دهانه جلو آمده‌اند و وقتی لنز را می‌چرخانید، در واقع این دندانه‌ها پشت هم گیر می‌کنند و باعث می‌شوند تا لنز در جای خود محکم شود.

طبیعتاً وجود این دندانه‌ها باعث می‌شود تا نتوانید لنز را از هر جهتی که بخواهید روی دهانه مانت قرار دهید. بلکه باید دقیقاً آن‌ها را با هم تراز کنید و بعد از اینکه اصطلاحاً “چفت” شد، آن را بچرخانید. برای اینکه از اشتباه جلوگیری شود و دندانه‌ها آسیب نبیند، روی لنز‌ها یک نشانه شبیه به یک نقطه قرار دارد که دقیقاً مشابه آن نیز روی بدنه دوربین دیده می‌شود. شما باید این دو نقطه را روبروی هم قرار داده و لنز را به طرف دهانه روی دوربین فشار دهید.

نکته مهم اینکه برخی از دوربین‌ها که از لنز‌هایی با مانت‌های مختلف پشتیبانی می‌کنند، دارای دو نقطه هستند. به عنوان مثال دوربین‌های DSLR غیر فول‌فریم کانن می‌توانند از دو مانت لنز EF و EF-S کانن استفاده کنند. به همین دلیل روی بدنه این دوربین‌ها دو نقطه با رنگ‌های سفید و قرمز دیده می‌شود که نقطه سفید همرنگ نقطه سفید روی لنز‌های EF-S و نقطه قرمز، همرنگ همین نقطه روی لنز‌های EF این شرکت است. طبیعتاً روی دوربین‌های فول‌فریم DSLR این شرکت که تنها از لنز‌های EF پشتیبانی می‌کنند، تنها یک نقطه به رنگ قرمز دیده می‌شود. لنز‌هایی که از سوی برند‌های دیگر هم عرضه می‌شوند، همین استاندارد را رعایت می‌کنند.

پس از اینکه لنز را از روی این نقطه تراز کردید، آنگاه براساس برند دوربین، باید آن را در جهت ساعت‌گرد یا پادساعت‌گرد بچرخانید تا لنز کاملاً بسته شود. عمل نصب لنز کاملاً یک فرآیند مکانیکی است. یعنی با بسته شدن کامل لنز، یک فنر زبانه‌ای را با سمت مانت هل می‌دهد تا لنز کاملاً قفل شود و با چرخاندن برخلاف جهت قبل باز نشود. در تمامی دوربین‌ها، یک دکمه آزادسازی مانت لنز قرار دارد که می‌بایست برای باز کردن لنز، پیش از چرخاندن لنز، آن را نگه دارید. این دکمه که نقش ضامن را بازی می‌کند، در اغلب دوربین‌ها در جهت مقابل گریپ دوربین قرار می‌گیرد.

این سیستم مانت دندانه‌ای باعث می‌شود تا لنز‌ها دقیقاً در یک جای خاصی چفت شوند. بنابراین علاوه بر اینکه باز و بسته کردن آن‌ها راحت‌تر می‌شود، تضمین می‌کند تا پین‌های الکترونیکی لنز و دوربین، دقیقاً روبروی هم قرار گیرند. نکته مهم اینکه اگر این پین‌ها در حین باز و بسته کردن یا نگهداری لنز‌ها آسیب ببینند یا کثیف شوند، احتمالاً عملکرد بخش‌های مختلفی از لنز، با اختلال روبرو می‌شود.

در لنز‌های مختلف، اندازه دهانه لنز، شکل دندانه‌های مانت، جای پین‌ها و تعداد آن‌ها، جهت پیچش لنز و فاصله فلنج کاملاً منحصر بفرد است. در ادامه نگاه دقیق‌تری به این جزئیات می‌کنیم.

[relatedpost post=”122077″]

جهت چرخش مانت

جهت چرخاندن لنز برای بسته شدن در اغلب لنز‌ها به صورت ساعت‌گرد است. یعنی دقیقاً همان جهتی که پیچ را می‌چرخانید تا بسته شود. این یکی از مشکلات مهم برای کسانی است که سال‌ها با لنز‌های کانن کار کرده‌اند و بعداً می‌خواهند به نیکون کوچ کنند. در برخی از برند‌ها مانند نیکون، جهت چرخاندن لنز برای بسته شدن، پادساعت‌گرد (خلاف عقربه‌های ساعت) است. جهت لنز برای باز و بسته کردن آن، هیچ مزیتی برای کیفیت یا عملکرد لنز محسوب نمی‌شود.

اما ممکن است زمانی که عجله دارید و با دوربینی غیر از دوربین خودتان کار می‌کنید، کمی گیج کننده باشد. در ادامه می‌توانید جهت چرخاندن لنز روی مانت دوربین را در برند‌های مختلف مشاهده کنید.

همان‌طور که می‌بینید، نیکون تنها برندی است که به شکلی عجیب، از استاندارد دیگر دوربین‌ها پیروی نمی‌کند.

اندازه مانت لنز

اندازه مانت لنز‌ها دقیقاً محل اختلاف بین منابع مختلف است. این همان جایی است که ممکن است برخی از منابع یا وب‌سایت‌ها درباره آن اشتباه کنند و اندازه‌های دقیق را (خصوصاً زمانی که می‌خواهند لنز‌ها را با هم مقایسه کنند) درست اعلام نکنند. در اینجا برای اینکه اشتباه نکنیم، اندازه مانت لنز‌ها را به صورت دقیق برای قطر داخلی، قطر خارجی و دهانه عبور نور به صورت جداگانه تعریف می‌کنیم. اما این اندازه‌ها دقیقاً مربوط به چه بخشی از مانت لنز هستند:

دهانه عبور نور یا Throat Size

دهانه عبور نور دقیقاً همان قطر داخلی یک لنز بدون لبه‌های دندانه‌هایی است که درباره آن‌ها توضیح دادیم. چون به‌هرحال خود آن دندانه‌ها نیز دارای یک ضخامتی هستند و اگرچه در بخشی از دهانه مانت وجود ندارند، اما دورتادور مانت، به اندازه همان دندانه‌ها، محلی پوشیده شدن به‌وسیله دندانه‌های خود لنز است. اما چرا این لبه باریک هم برای ما مهم است؟ اندازه دقیق این لبه، می‌تواند روی میزان نور ورودی و زاویه دید لنز (با توجه به فاصله فلنج) تأثیر بگذارد. ما درباره این تفاوت، کمی بعد‌تر توضیح خواهیم داد. در عکس زیر می‌توانید اندازه دهانه عبور نور را برای دوربین‌های نیکون سری FX ببینید.

قطر داخلی مانت

این اندازه در واقع قطر دقیق مانت فارغ از ضخامت لبه‌های دندانه‌های لنز است. این همان اندازه‌ای است که معمولاً توسط سازندگان دوربین به عنوان قطر دهانه لنز معرفی می‌شود و اغلب وب‌سایت‌ها و نشریات نیز به عنوان اندازه دقیق، در محاسبات خود بین مانت‌های مختلف از آن استفاده می‌کنند. در زیر می‌بینید که اندازه داخلی مانت نیکون F برابر 47 میلی‌متر است.

توجه داشته باشید که به دلیل لبه باریکی خود پیش دهانه مانت که تقریباً 0.5 میلی‌متر از قطر آن را شامل می‌شود، در واقع اندازه دقیق دهانه داخلی مانت نیکون با کسر این مقدار، برابر 46.5 میلی‌متر است.

قطر خارجی مانت

قطر خارجی مانت هیچ ربطی به میزان نور ورودی یا زاویه دید لنز ندارد. بلکه در واقع به عنوان محل اتصال لنز و اندازه آن، به عنوان اندازه انتهای لنز‌ها به کار می‌رود. طبیعتاً این مقدار نیز در دوربین‌های مختلف متفاوت است، اما بزرگی و کوچکی آن می‌تواند روی اندازه دوربین‌ها نیز تأثیر بگذارد. در مورد دوربین‌های DSLR که بدنه‌های نسبتاً بزرگی دارند، اندازه قطر خارجی چندان اهمیتی ندارد، اما درباره دوربین‌های بدون آینه فول‌فریم که شرکت‌های تولید کننده مجبورند به رغم بزرگی این دهانه، اندازه بدنه دوربین را تا حد ممکن کوچک نگه دارند، این قطر اهمیت زیادی دارد. در زیر می‌توانید ببینید که این دهانه روی دوربین‌های نیکون سری F برابر 57 میلی‌متر است.

[relatedpost post=”120298″]

فاصله فلنج

فاصله فلنج که ما آن را در متون انگلیسی زبان با نام‌های ” flange focal distance”، “flange back distance” یا حتی “register” هم می‌شناسیم، فاصله دقیق بین آخرین لبه یک لنز (دقیقاً لبه فیزیکی لنز، وقتی که آن را از بغل نگاه می‌کنیم) تا روی سطح حسگر یا فیلم نگاتیوی داخل دوربین است. این فاصله هم دقیقاً مانند قطر مانت و مشخصاتی که گفتیم، در دوربین‌های مختلف، متفاوت است.

[relatedpost post=”107996″]

ترکیب این مشخصات

چرا دانستن و دقت به این ابعاد و مشخصات تا به این اندازه مهم است؟ کوچک و بزرگ بودن این ابعاد می‌تواند روی کیفیت و اندازه لنز‌هایی که یک برند می‌سازد مؤثر باشد. به طور معمول، هرچقدر اندازه قطر یک لنز بزرگ‌تر باشد، به حسگر‌های بزرگ‌تر اجازه می‌دهد تا نور بیشتری دریافت کنند. ضمن اینکه مهندسان اپتیک آن شرکت نیز می‌توانند لنز‌هایی با دیافراگم باز‌تر و اصطلاحاً “لنز‌های سریع‌تر” برای آن مانت طراحی کنند.

اما همان اندازه که قطر مانت لنز می‌تواند روی طراحی یک لنز تأثیر بگذارد، فاصله فلنج لنز نیز می‌تواند روی طراحی اپتیک لنز و تعداد عدسی‌ها و گروه‌های عدسی‌ها که در کنار هم قرار دارند نیز مؤثر باشد. هرچقدر فاصله فلنج کوتاه‌تر باشد، لنز می‌تواند به حسگر نزدیک‌تر شود. این فاصله کمتر، این اجازه را به مهندسان اپتیک می‌دهد که لنز‌هایی ساده‌تر، کوچک‌تر، سبک‌تر، ارزان‌تر و طبیعتاً با دیافراگم‌های بازتری را تولید کنند.
امروزه که دوربین‌های فول‌فریم بسیار محبوب شده‌اند، کاهش این فاصله فلنج باعث می‌شود تا بدنه‌های دوربین‌ها نیز باریک‌تر و سبک‌تر ساخته شوند. همچنین سازندگان لنز‌ها می‌توانند موتور فوکوس‌های قوی‌تر و سریع‌تری را برای جابجایی قطعات اپتیک در لنز‌ها به کار گیرند.

از سوی دیگر فاصله فلنج کوتاه‌تر، همواره این امکان را فراهم می‌کند تا بتوانید لنز‌هایی که برای فاصله فلنج بلند‌تر ساخته شده‌اند را با یک مبدل روی دوربین‌ها به کارگیرید. به همین دلیل هم هست که وقتی دوربین‌های فول‌فریم بدون آینه کانن و نیکون، معرفی شدند، بلافاصله هر دو شرکت، مبدل‌های لنز را برای تبدیل لنز‌های قدیمی‌تر خود به این سیستم‌های جدید معرفی کردند، اما تبدیل لنز‌های جدید که برای فلنج کوتاه ساخته شده‌اند به دوربین‌های قدیمی‌تر، معمولاً بسیار مشکل یا غیر ممکن است.

نهایتاً اینکه هر چقدر این فاصله کوتاه‌تر باشد، زاویه دید حسگر نسبت به بیرون از دهانه لنز بزرگ‌تر می‌شود. به این ترتیب، سازندگان لنزها می‌توانند لنز‌های سریع‌تری و بهتری بسازند. به طور کلی، هرچقدر زاویه دید لنز باز‌تر باشد، بالا بردن کیفیت و کارآیی آن ساده‌تر خواهد شد.

اما از سوی دیگر، بزرگ‌تر شدن زاویه دید لنز و قطر دهانه لنز، بحث وزن و اندازه فیزیکی دوربین و لنز را نیز پیش می‌کشد. طبیعتاً هرچقدر مانت دوربین بزرگ‌تر باشد، حجم و وزن کلی بدنه دوربین و لنز نیز بزرگ‌تر و سنگین‌تر می‌شود که با روند فعلی بازار همخوانی ندارد. دیگر عکاسان جدید و سمت و سوی بازار صنعت عکاسی، جایی برای دوربین‌های سنگین ندارد. سازندگان هر روزه در حال استفاده از آلیاژ‌های سبک‌تر و کوچک کردن بدنه‌های دوربین‌ها هستند و اصولاً یکی از مهم‌ترین دلایل اقبال عمومی نسبت به دوربین‌های بدون آینه، اندازه کوچک‌تر آن‌هاست.

یکی دیگر از نقاط ضعف درباره فاصله فلنج کوتاه و زاویه دید باز حسگر، به اشکالات لنز در گوشه‌ها مربوط می‌شود. مشکلاتی مانند ویگنتینگ (تیرگی دور) و پراکندگی نور‌ها (یا جدایش رنگی) در گوشه‌های تصویر، از جمله مشکلات مهم لنز‌های این دوربین‌ها هستند. سازندگان لنز به سختی می‌توانند این مشکلات را در گوشه‌های تصویر برطرف کنند و برای ساخت لنز‌هایی که این اشکالات را نداشته باشند، موانع اپتیکی زیادی وجود دارد. فائق آمدن بر این مشکلات، هزینه تولید لنز‌ها (خصوصاً لنز‌های سوپر واید) را افزایش می‌دهد.

حتی بسیاری اوقات سازندگان لنز، باید خود لنز‌ها را بلند‌تر بسازند تا برای برطرف کردن این مشکل، به نوعی فاصله فلنج بلند‌تر را شبیه‌سازی کنند که در واقع نوعی عملکرد معکوس در زمینه کوچک‌تر کردن بدنه آن محسوب می‌شود.

حتماً دیدید که برخی از شرکت‌های سازنده لوازم جانبی، مبدل‌هایی را برای تبدیل یک مانت لنز به یک مانت دیگر تولید می‌کنند. اغلب این مبدل‌ها از نظر فنی، هیچ تفاوتی با یک پیچ تبدیل ندارند. در واقع در اغلب آن‌ها، کنتاکت‌ها یا همان پین‌های ارتباطی بین دوربین و لنز اصلی، شبیه‌سازی یا مترادف سازی نمی‌شوند. بلکه صرفاً دندانه‌های دهانه مانت با هم سازگار می‌شوند. به همین دلیل در صورت استفاده از آن‌ها، تنها چیزی که در اختیار شما قرار می‌گیرد همان فاصله کانونی لنز است.

عیناً همین حالت درباره مبدل‌های لنز معکوس هم وجود دارد. این مبدل‌ها می‌توانند به جای مانت، روی دهانه بیرونی لنز (جایی که فیلتر بسته می‌شود) نصب شده و امکان نصب لنز به صورت “سر و ته” یا برعکس را به شما می‌دهند. به این ترتیب، فاصله فلنج لنز، تبدیل به فاصله فوکوس آن می‌شود و طبیعتاً لنز می‌تواند روی اجسام بسیار نزدیک فوکوس کند و عملاً یک لنز ماکرو می‌شود. اما در اینجا هم باز امکان کنترل فوکوس خودکار، دیافراگم یا نورسنجی وجود ندارد و همه چیز به صورت کاملاً مکانیکی و دستی است.

برخی مبدل‌ها هم هستند که با استفاده از قطعات اپتیکی که ر داخل خود دارند می‌توانند کوتاه بودن فاصله فلنج را جبران کنند. برخی دیگر هم امکان افزودن فیلتر را دارند. به این ترتیب می‌توانید فیلتر‌هایی مانند ND را مستقیماً در داخل مبدل قرار دهید که برای لنز‌های سوپر واید که امکان استفاده از فیلتر را ندارند، بسیار اهمیت دارد.

البته در کنار انواع مختلف این مبدل‌ها، برخی مبدل‌های گران‌قیمت نیز وجود دارند که پین‌های ارتباطی را دارند. که البته کیفیت و عملکرد آن‌ها ارتباط زیادی به کیفیت شرکت سازنده آن دارد.

مقایسه مانت و فاصله فلنج و دیگر مشخصات مانت‌ها

این مشخصات براساس اطلاعات فنی خود وب‌سایت‌های سازنده جمع‌آوری شده است. در صورتی که درباره آن‌ها مغایرت یا اشتباهی را می‌بینید، لطفاً با لینک مرجع، در بخش نظرات آن را بیان کنید.