انواع عکاسی پانوراما + آموزش مرحله به مرحله

احتمالا تابحال برای شما هم پیش آمده است که بالای یک کوه یا بلندی قرار گرفته باشید و از دیدن منظره‌ وسیعی که در مقابل شما قرار گرفته است لذت برده باشید. اگر در چنین موقعیتی قرار گرفته باشید، به احتمال زیاد دوست داشته‌اید که بتوانید با دوربین خودتان از آن منظره عکاسی کنید. امروزه اکثر دوربین های دیجیتال دارای امکانات فیلمبرداری نیز هستند و می‌توانید از کل منظره فیلمبرداری کنید اما اگر بخواهید تصویر این منظره گسترده را چاپ کنید چه کار می‌کنید؟ پاسخ این سوُال در استفاده از تکنیک عکاسی پانوراما می‌باشد.

عکاسی پانوراما چیست؟

تکنیک عکاسی پانوراما که با نام عکاسی واید فرمت نیز شناخته می‌شود یکی از تکنیک‌های ویژه عکاسی است که در آن چند عکس مختلف  به هم متصل شده تا یک عکس با زاویه دید گسترده ایجاد شود. واژه پانوراما یک کلمه یونانی و به معنی «تمام منظره دید» است. این تکنیک اولین بار توسط نقاش‌هایی که می‌خواستند تمام منظره پیش رو را ثبت کنند ابداع شد.

اولین عکس‌های پانوراما از طریق به هم چسباندن عکس‌های آنالوگ چاپ شده خلق شدند اما از آن‌جایی که تراز کردن دقیق عکس‌های آنالوگ توسط دست کار خیلی سختی بود این عکس‌ها کیفیت لازم را نداشتند. با اختراع کامپیوترهای شخصی و پیشرفت دوربین‌های دیجیتال و نرم‌افزارهای عکاسی، امروزه به هم چسباندن عکس‌های دیجیتال توسط نرم افزارهای تخصصی کار خیلی آسان‌تری است.

در واقع با استفاده از تکنیک‌های مناسب عکاسی و تجهیزات تخصصی شما می‌توانید عکس‌های پانورامای نسبتا فوق‌العاده‌ای را با رزولوشن خیلی بالا ثبت کنید. حتی برخی عکاس‌ها صدها عکس را به هم می‌چسبانند تا یک عکس پانوراما با رزولوشن خیلی بالا (گیگاپیکسل) خلق کنند. امروزه این تکنیک یعنی عکاسی پانورامای دیجیتال به شدت محبوب است و علاوه بر عکاس‌های منظره، عکاس‌های معماری و شهری هم به آن علاقه‌مند هستند.

با توجه به سوژه‌ای که می‌خواهید عکاسی کنید، تولید برخی عکس‌های پانوراما می‌توانند خیلی پیچیده و پُر هزینه باشند. به عنوان مثال برای گرفتن عکس‌های پانوراما از ساختمان‌ها و بناهای معماری، به لنزهای کالیبره شده و تجهیزات تخصصی نیاز دارید تا از خمیده شدن خطوط جلوگیری کنید. از سویی دیگر می‌توانید بدون خرید هرگونه تجهیزات تخصصی عکس‌های پانورامای زیبایی از مناظر مختلف بگیرید. در این آموزش سعی شده است از تکنیک هایی استفاده شود که شما بتوانید با کمک سه پایه و حتی روی دست هم به عکاسی پانوراما بپردازید و عکس‌های خیلی زیبایی بگیرید.

انواع پانوراما

بسیاری از افراد با شنیدن کلمه پانوراما یک عکس عریض عمودی یا افقی را تصور می‌کنند همیشه اینطور نیست. حتی اگر چند عکس را به هم بچسبانید و نتیجه یک عکس مربعی با رزولوشن بالا باشد این عکس همچنان یک عکس پانوراما است. در ادامه انواع پانوراما را با هم بررسی خواهیم کرد:

1-پانورامای واید (عریض)

هر عکسی که شبیه به یک عکس واید باشد و کمتر از 180 درجه از منظره‌ی مقابل را هم پوشش دهد را می‌توان یک پانورامای واید خواند و فرقی نمی‌کند این عکس افقی یا عمودی باشد. این نوع عکس پانوراما کاملا شبیه یک عکس معمولی است اما از آنجایی که از چندین عکس تشکیل شده دارای رزولوشن بالاتری می‌باشد.

2-پانورامای 180 درجه

عکس‌های پانورامایی که 180 درجه از منظره روبرو را پوشش می‌دهند در این دسته‌بندی قرار می‌گیرند. این قبیل پانوراماها خیلی عریض هستند و یک محدوده وسیع را پوشش می‌دهند.

3-پانورامای 360 درجه

این عکس‌های پانوراما زاویه پوششی معادل 360 درجه دارند. این عکس‌ها به شدت واید هستند و تمام صحنه را در یک عکس بسیار عریض ثبت می‌کنند.

4-پانورامای کروی

این نوع پانوراما همان پانورامای 360 درجه است که با تکنیک‌های ادیت خاص و با کمک نرم‌افزارهای ویرایش عکس، به عکس‌های کروی (یا در اصطلاح عکس های سیاره ای) تبدیل می‌شوند.

تمام این عکس‌های پانوراما می‌توانند در یک ردیف (افقی یا عمودی) یا در چند ردیف (استفاده از فاصله کانونی بالا برای افزایش رزولوشن و بکارگیری تجهیزات خاص) گرفته شوند.

چگونه عکس پانوراما بگیریم؟

دو روش برای عکاسی و سپس تبدیل عکس‌های گرفته شده به عکس پانوراما وجود دارد:

• عکاسی افقی: در صورتی که رزولوشن عکس خیلی برای شما مهم نیست، این روش ساده‌ترین روش برای گرفتن عکس‌های پانوراما است. در عکس زیر، دو تصویر نمونه را مشاهده می‌کنید:

و در اینجا نیز می‌توانید عکس نهایی را مشاهده کنید:

• عکاسی عمودی: این روش بهترین تکنیک برای گرفتن عکس‌های پانوراما است. عکس‌های عمودی بخش‌های بیشتری از آسمان و زمین را در خود جای می‌دهند و رزولوشن بالاتری هم نسبت به عکس‌های افقی دارند. در تصویر پائین 4 عکس که به صورت عمودی گرفته شده‌اند را مشاهده می‌کنید:

و این هم عکس نهایی که حاصل الصاق 4 عکس فوق است:

استفاده از تکنیک عکاسی عمودی برای ایجاد تصاویر پانوراما توصیه می شود زیرا هنگام ویرایش و الصاق عکس‌ها در نرم‌افزار، تصاویر کراپ می شوند و این به معنای کاهش رزولوشن تصویر نهایی است. عکس های عمودی رزولوشن بالاتری هنگام ایجاد تصویر نهایی پانوراما ارائه می‌کنند.

همانطور که در عکس‌های بالا مشاهده می‌کنید، عکس‌هایی گرفته شده تقریبا 50 درصد با یکدیگر همپوشانی دارند. برای اینکه نرم‌افزارهای ویرایش بتوانند به خوبی عکس‌های گرفته شده شما را به هم متصل کنند، عکس‌ها باید با یکدیگر همپوشانی داشته باشند تا نقاط هم‌ترازی به خوبی دیده شوند. نقاط هم‌ترازی به عنوان یک نشانه برای الگوریتم‌های برنامه‌های اتصال عکس شناخته می‌شوند و کمک می‌کنند این نرم‌افزارها بتوانند به خوبی عکس‌ها را به یکدیگر متصل نموده و بخش‌های اضافه را حذف کنند. با اینکه بسیاری ترجیح می‌دهند عکس‌ها 20 تا 30 درصد همپوشانی داشته باشند، توصیه ما 50 درصد همپوشانی است.

تجهیزات لازم

1-دوربین عکاسی دیجیتال

از لحاظ دوربین، شما با هر نوع دوربین دیجیتالی که توانایی تنظیم شاتر، دیافراگم و حساسیت را داشته باشد می‌توانید تکنیک عکاسی پانوراما را اجرا کنید. اما بهتر است از دوربینی استفاده کنید که توانایی کنترل دستی تنظیمات نوردهی را داشته باشد. (مانند دوربین های DSLR)

2-لنز

لنزهای زوم بهترین انتخاب برای عکاسی پانوراما هستند. شما می‎‌توانید با استفاده از لنزهای ثابت پرایم هم عکس پانوراما بگیرید اما توانایی تغییر فاصله کانونی لنز انتخاب‌های بیشتری در اختیار شما قرار می دهد. داشتن یک لنز زوم در شرایطی که فضای حرکتی شما محدود است کمک خیلی بیشتری به شما می‌کند. اگر از دوربین dslr استفاده می‌کنید، می‌توانید از هر لنز زومی مثل 18-55 یا 18-135 میلیمتر استفاده کنید. لنز  24-70mm F2.8 یکی از بهترین لنزها برای عکاسی پانوراماست.

3-فیلتر

توصیه می شود برای عکاسی پانوراما از هیچ فیلتری استفاده نکنید. داشتن یک فیلتر شفاف تا زمانی که کناره‌های تصویر را تیره نکند مشکلی ندارد اما به شدت توصیه می‌شود از فیلترهای پولاریزه استفاده نکنید. این فیلترها تصویر شما را  مانند عکس زیر خراب می‌کنند.

4-سه پایه

استفاده از سه پایه ضروری نیست اما توصیه می شود برای داشتن بهترین نتایج حتما از سه پایه استفاده کنید. می‌توانید از هر سه پایه محکمی که می‌خواهید استفاده کنید اما باید مطمئن شوید که هد سه پایه به اندازه کافی منعطف است و می‌توانید به راحتی آن را حرکت دهید.

5-کنترل راه دور

این گزینه نیز ضروری نیست اما بهتر است برای داشتن عکس‌های بدون لرزش از آن استفاده کنید.

تنظیمات دوربین

قبل از اینکه نسبت به گرفتن عکس‌های پانوراما اقدام کنید، باید برخی از تنظیمات دوربین را تغییر دهید. این تنظیمات به شرح زیر هستند:

• استفاده از حالت Manual: مهم‌ترین نکته در عکاسی پانوراما یکنواخت بودن نوردهی است. صرف نظر از اینکه ممکن است برخی از قسمت‌های عکس شما خیلی تاریک یا خیلی روشن باشند، در تمامی عکس‌ها باید از یک مقدار نوردهی استفاده کنید. به همین خاطر همیشه از حالت دستی برای عکاسی استفاده کنید تا کوچک‌ترین تغییری در نوردهی عکس‌ها به وجود نیاید.
• از فوکوس دستی استفاده کنید : اگر از دوربین DSLR استفاده می‌کنید، فوکوس لنز را روی یک سوژه در دوردست (بی‌نهایت یا نزدیک به بی‌نهایت) تنظیم کنید و سپس آن را روی حالت فوکوس دستی قرار دهید. فوکوس دوربین در تمام عکس‌هایی که می‌گیرید باید یکسان باشد.
• حساسیت (ISO) : مطمئن شوید که ایزو خودکار خاموش باشد و مقدار ایزو را هم روی مقدار اولیه که معمولا 100 یا 200 است تنظیم کنید.
• دیافراگم و سرعت شاتر : در عکاسی پانوراما باید تمام قسمت‌های تصویر در فوکوس باشند و به همین خاطر باید مراقب باشید که دیافراگم به گونه‌ای تنظیم شده باشد که تمامی عناصر تصویر از جمله پیش زمینه در فوکوس قرار گیرند. با توجه به فاصله کانونی لنز باید دیافراگم را حداقل روی f/8 یا ترجیحاً f/10 تنظیم کنید. پس از تنظیم دیافراگم سرعت شاتر را هم براساس عددی که نورسنج دوربین نشان می‌دهد تنظیم کنید.
• نورسنجی : نورسنجی را براساس تاریک‌ترین یا روشن‌ترین نقطه تصویر انجام ندهید و سعی کنید یک نقطه میانگین پیدا کنید و سرعت شاتر را برای تمام عکس‌ها براساس آن تنظیم کنید. چند عکس نمونه بگیرید و مطمئن شوید که عکس‌ها خیلی روشن و یا خیلی تیره نیستند.
• فاصله کانونی لنز : لنزهای التراواید و واید با فاصله کانونی کمتر از 24-28 میلیمتر روی حسگرهای فول فریم و کمتر از 16-18 میلیمتر روی حسگرهای کراپ مشکلاتی مثل اعوجاج دارند و به همین خاطر هم‌تراز کردن و به هم چسباندن این عکس‌ها خیلی سخت است. وقتی که با فاصله کانونی 24 میلیمتر عکاسی می‌کنید این مشکل بخ خوبی قابل مشاهده است. خوشبختانه با استفاده از نرم افزارهای ویرایش مثل لایتروم به راحتی می‌توان این مشکلات را رفع کرد اما در صورتی که از این نرم افزارها استفاده نکنید، باید استفاده از فاصله کانونی 24 میلیمتر را فراموش کنید. توصیه ما استفاده از فاصله کانونی بین 28 تا 50 میلیمتر برای دوربین های فول فریم و 18 تا 35 میلیمتر برای دوربین های کراپ است.
• عکاسی با فرمت RAW : همیشه توصیه می‌شود برای کسب بهترین کیفیت از فرمت عکاسی RAW استفاده کنید.
• وایت بالانس : هنگامی که با فرمت RAW عکاسی می‌کنید وایت بالانس را روی Auto تنظیم کنید. در صورت نیاز می‌توانید آن را هنگام ویرایش در نرم‌افزار تغییر دهید.

تکنیک عکاسی پانوراما

پس از اینکه تجهیزات لازم را تهیه کردید و تنظیماتی که گفته شده است را انجام داید، طبق مراحل زیر ادامه دهید :

1-جایی که می‌خواهید از آن عکاسی کنید را مشخص کنید.

اولین چیزی که باید مشخص کنید این است که قصد دارید از چه چیزی عکاسی کنید. بهترین گزینه برای عکاسی پانوراما، عکاسی از بالا به پائین است. برای مثال می‌توانید از بالای یک کوه یا تپه و در حالی که پائین را می‌بینید و هیچ درخت و شی دیگری در نزدیک شما قرار ندارد عکاسی کنید. از گرفتن عکس در مواقعی که درخت، بوته یا هر شی دیگری در نزدیکی دوربین قرار دارد خودداری کنید. در صورتی که از صحنه‌های دوردست عکاسی کنید عکس‌های شما به خوبی به یکدیگر وصل می‌شوند. اما در غیر این صورت شاهد خطاهای اختلاف منظر (Parallax errors) خواهید بود.

2-مراقب باد و دیگر اشیاء متحرک باشید.

باد می‌تواند برگ درخت‌ها، گیاهان، آب و شن را حرکت دهد و باعث خراب شدن عکس‌های پانورامای شما شود. فقط در حالتی می‌توانید در شرایطی که باد می‌وزد عکاسی کنید که باد با قدرت زیاد در یک جهت خاص می‌وزد. از عکاسی از امواج آب تحت وزش باد خودداری کنید.

3-اگر با سه پایه عکاسی می‌کنید، سه پایه را روی یک سطح محکم قرار دهید.

پس از اینکه سه پایه را تراز کردید، دوربین را روی آن قرار دهید و به خوبی آن را سفت کنید. مطمئن شوید که می‌توانید بدون تغییر زاویه دوربین را به خوبی از راست به چپ حرکت دهید. با استفاده از تطبیق خطوط روی منظره یاب با خط افق مراقب خطاهای تراز باشید.

4-اگر روی دست عکس می‌گیرید دوربین را نزدیک چشم خودتان نگه دارید و سعی کنید به جای استفاده از صفحه نمایش، با کمک منظره‌یاب عکاسی کنید.

سپس دوربین را از چپ به راست حرکت دهید و ببینید می‌توانید آن را همراستا با خط افق نگه دارید یا نه.

1. تنظیمات دوربین را طبق چیزی که گفته شد انجام دهید و مطمئن شوید که تنظیمات مربوط به نوردهی قفل شده‌اند.
2. فوکوس دوربین را بررسی کرده و اتوفوکوس را غیرفعال کنید.
3. نقاط شروع و پایان را مشخص کرده و آن‌ها را به خاطر بسپارید.
4. ابتدا یک عکس بگیرید و از طریق صفحه نمایش آن را بررسی کنید. اگر عکس شما خوب بود، بقیه عکس‌ها را بگیرید و در غیر این صورت تنظیمات نوردهی را تغییر داده و دوباره شروع کنید.

5-دوربین را به سمت نقطه شروع در سمت چپ تصویر گرفته و اولین عکس را بگیرید.

محل نقطه فوکوس مرکزی را به خاطر بسپارید و دوربین را به اندازه‌ای به سمت راست حرکت دهید که این نقطه در مرکز لبه کادر قرار بگیرد. با این کار عکس جدید، 50 درصد از عکس قبلی را پوشش می‌دهد. دوباره یک عکس دیگر بگیرید و این عمل را به اندازه‌ای تکرار کنید که به نقطه پایانی برسید. به خاطر سپردن محل نقطه فوکوس مرکزی آسان‌ترین کاری است که می‌توانید انجام دهید تا مطمئن شوید که تصاویر به اندازه کافی برای نرم‌افزار ویرایش همپوشانی دارند. شما می‌توانید مقدار همپوشانی را هم 20 یا 30 درصد در نظر بگیرید. با این کار به عکس‌های کمتری هم نیاز خواهید داشت اما ممکن است نرم‌افزار ویرایشگری که استفاده می‌کنید نتواند به خوبی لبه عکس‌ها را تشخیص دهد.

6-اگر قصد دارید روی دست عکس پانوراما بگیرید، آرنج‌های خود را نزدیک به بدنتان نگه دارید و بالاتنه را به آرامی حرکت دهید.

در تمام مدت هم سعی کنید دوربین را نزدیک به سر خودتان نگه دارید. این کار تاثیر خطای اختلاف منظر را تا جای ممکن کم می‌کند. اگر در نزدیکی شما شی خاصی وجود دارد و می‌خواهید تاثیر خطای اختلاف منظر را کمتر کنید، وسط لنز را با انگشت اشاره و شست نگه دارید و بدون حرکت دادن بازوی خود و با چرخاندن دوربین عکاسی کنید. این روش بدلیل اینکه نمی‌توانید از طریق منظره‌یاب سوژه را ببینید مشکل به نظر می‌رسد اما غیر ممکن نیست.

7-عکس را بررسی کنید.

پس از اینکه تمام عکس‌ها را گرفتید، حداقل یکبار آن‌ها را از طریق صفحه نمایش دوربین بررسی کنید و مطمئن شوید مشکل خاصی ندارند.

استفاده از هدهای پانوراما

در صورتی که می‌خواهید عکس‌های پانورامای خیلی خوبی بگیرید، باید به فکر خرید تجهیزات پانوراما باشید. گزینه‌های زیادی در سطح بازار موجود است و تولیدکننده‌هایی مثل Nodal Ninja، مانفروتو و RRS در تولید این وسایل تخصص دارند. شما با استفاده از یک هد پانورامای خیلی خوب می‌توانید دوربین را حول نقطه مرکزی لنز حرکت دهید و پانوراماهای تک ردیف و چند ردیف خیلی خوبی بگیرید.

الصاق تصاویر به یکدیگر در کامپیوتر

پس از اینکه عکس‌های مدنظر خودتان را گرفتید باید آن‌ها را با استفاده از نرم‌افزارهای تخصصی به هم بچسبانید. در اینجا فقط نحوه استفاده از فتوشاپ و  نرم افزار PTGui را به شما آموزش می‌دهیم اما می‌توانید از ابزارهای دیگر هم استفاده کنید.

نرم افزار فتوشاپ

وصل کردن عکس‌های پانوراما در فتوشاپ به شدت آسان است. اگر از لایتروم استفاده می‌کنید، پس از انتخاب عکس‌های مدنظر روی آن‌ها راست کلیک کنید و مسیر «Edit In => Merge to Panorama in Photoshop» را دنبال کنید. اگر از لایتروم استفاده نمی‌کنید هم به مسیر «File => Automate => Photomerge» مراجعه کنید. پس از آن با یک باکس شبیه شکل زیر روبرو می‌شوید:

سپس با استفاده از گزینه Browse عکس‌هایی که می‌خواهید به عکس پانوراما تبدیل شوند را انتخاب کنید. مطمئن شوید که گزینه‌های «Blend Images Together» و «Geometric Distortion Correction» تیک خورده‌اند و سپس روی گزینه OK کلیک کنید. در این مرحله فرایند اتصال عکس‌ها به یکدیگر شروع می‌شود که بسته به تعداد عکس‌ها و سایز آن‌ها ممکن است زمان زیادی طول بکشد. پس از آن تنها کاری که باید انجام دهید این است که عکس‌ نهایی را کراپ کنید.

[relatedpost post=”146958″]

نرم افزار PTGui

غیر از فتوشاپ ابزارهای زیادی برای تولید عکس‌های پانوراما وجود دارد اما PTGui محبوب‌ترین ابزار است. عملکرد این نرم افزار کاملاً راضی کننده است اما فتوشاپ عملکرد خیلی بهتری در مورد اتصال عکس‌های پانورامای مشکل دار دارد.

برای استفاده از این نرم افزار پس از اینکه نرم افزار را باز کردید روی گزینه Load Images کلیک کنید و عکس‌هایی که می‌خواهید را انتخاب و روی گزینه Open کلیک کنید. پس از اینکه تمامی عکس‌ها به صورت کامل باز شدند، روی گزینه Align Images کلیک کنید و اجازه دهید PTGui نقاط اتصال را محاسبه کند. پس از اتمام این فرایند شما با یک پنجره شبیه شکل زیر روبرو خواهید شد:

شیوه ارائه مناسب را برای عکس پانورامای خود انتخاب کرده و در پنجره اصلی روی کلید Create Panorama… کلیک کنید. این کار شما را به یک صفحه دیگر هدایت می‌کند. در این صفحه اندازه و فرمت مدنظر را انتخاب کنید و روی گزینه Create Panorama کلیک کنید تا فرایند اتصال عکس‌ها آغاز شود.

PTGui برای ایجاد عکس‌های پانوراما گزینه‌های خیلی زیادی دارد و شما می‌توانید در آن همه چیز را براساس نیازهای خود تغییر دهید. حتی می‌توانید نقاط اتصال را هم به صورت دستی تغییر داده و از الگوریتم‌های مختلف استفاده کنید.

چالش‌های عکاسی پانوراما

عکاسی پانوراما چالش‌های زیادی دارد اما بزرگترین مشکل مربوط به خطای اختلاف منظر (Parallax) است. من توصیه می‌کنم در مورد این مشکل مطالعه کنید. پس از اینکه دلایل این خطا و روش درست مقابله با آن را فرا گرفتید، می‌توانید عکس‌های پانورامای خیلی خوبی بگیرید.

در این مقاله سعی شد تمام نکات مربوط به آموزش عکاسی پاناروما به خوبی توضیح داده شود. در صورتی که سوال خاصی در این مورد دارید، با استفاده از قسمت نظرات سوالات خودتان را با ما به اشتراک بگذارید. کارشناسان نورنگار در اسرع وقت به سوالات شما پاسخ خواهند داد.