بهترین عکس‌های نجومی را با چه لنزهایی می‌گیرند؟

فارغ از کیفیت ساخت و اپتیک عدسی‌های به کار رفته در یک لنز مناسب عکاسی نجوم‌ که به طور عمومی بر کیفیت و شارپنس تصاویر آن تأثیر می‌گذارند، دو فاکتور مهم از مشخصات لنز‌ها تأثیر مستقیمی در عکاسی نجوم دارند. این دو مشخصه عبارتند از فاصله کانونی و بزرگی دهانه دیافراگم که درباره هر کدام جداگانه توضیح می‌دهیم.

چه فاصله کانونی از لنز‌ها برای عکاسی نجوم مناسب‌اند؟

عکاسی نجوم  و عکس‌هایی که از راه شیری  می‌بینید معمولاً با لنز های واید عکس‌برداری می‌شوند. اگر از دوربین‌های DSLR با حسگر بزرگ مانند دوربین‌های Full Frame یا دوربین‌های با حسگر کوچک‌تر مانند APS-C استفاده می‌کنید، لنز‌هایی با فاصله کانونی 24mm یا کمتر برای این کار مناسب هستند.

اما اگر از دوربین‌های با حسگر میکرو چهارسوم مانند دوربین‌های بدون آینه پاناسونیک و الیمپوس استفاده می‌کنید، با توجه به ضریب بزرگنمایی این حسگر‌ها، بهتر است با لنز‌های فاصله کانونی 16mm عکس بگیرید. اما چرا باید با چنین لنز‌هایی کار کنید؟

[relatedpost post=”72759″]

استفاده از لنز‌هایی که تا به این اندازه واید هستند مزایای مهمی دارد:

لنز‌های زاویه باز یا واید، زاویه دید یا FOV گسترده‌تری دارند و به شما امکان می‌دهند تا محدوده بزرگ‌تری از آسمان را در تصویر بیاورید. همچنین کمی جلوتر توضیح می‌دهم که چطور استفاده از دیافراگم کوچک‌تر می‌تواند با زاویه دید بازتر، تعادل پیدا کند.

هر چقدر فاصله کانونی لنز مناسب عکاسی نجوم‌ باز‌تر باشد و تصویری که روی حسگر ایجاد می‌کند کوچک‌تر باشد، می‌توانید از سرعت‌های شاتر کندتری استفاده کنید. البته به این معنی نیست که وقتی لنز واید ندارید، سرعت شاتر را نمی‌توانید کم کنید، مشکل اینجاست که اگر آن را کم کنید، با حرکت زمین، Star Trails یا کشیدگی ستاره‌ها را خواهید داست که در برخی از موارد مشکل ساز می‌شود. نباید فراموش کنید که هر چقدر فاصله کانونی لنز کم‌تر باشد، زاویه دید آن هم بازتر می‌شود.

در مورد دوربین‌های با حسگر APS-C مانند Nikon D3500 یا Canon 800D، باید توجه داشته باشید که فاصله کانونی روی لنز “معادل” فاصله کانونی روی یک دوربین فول‌فریم نوشته می‌شود. یعنی اگر دوربین شما با لنز کیت 18-55 میلیمتر عرضه شده است ، باید آن را روی بازترین فاصله کانونی یعنی 18 میلیمتر قرار دهید تا با توجه به ضریب بزرگنمایی خود دوربین، بتوانید از فاصله کانونی واید حدود 24 میلی‌متر استفاده کنید.

کشیدگی ستارگان یا رد ستارگان در عکس های نحوم، به دلیل چرخش کره زمین اتفاق می‌افتد. بسته به فاصله کانونی لنزی که استفاده می‌کنید و زاویه دیدی که دارد، یک “مقدار حداقل سرعت شاتر” یا Minimum Shutter Speed وجود دارد که اگر سرعت شاتر دوربین را کمتر از آن قرار دهید، احتمالاً زمین فرصت کافی برای چرخش و ایجاد رد در امتداد حرکت ستاره‌ها را پیدا می‌کند.

در واقع شما باید قبل از اینکه حرکت زمین آن‌قدر مؤثر باشد که پشت ستاره‌ها خط بیندازد، شاتر دوربین را ببندید و عکس را بگیرید. فاصله کانونی 18 میلیمتر روی یک دوربین با حسگر APS-C یک زاویه دید نسبتاً باز را نمایش می‌دهد، اما اگر سرعت شاتر را کمتر از 20 ثانیه قرار دهید، در عکس‌هایتان، رد ستاره‌ها را خواهید دید.

می‌توانید حدس بزنید که با وجود چنین محدودیتی، عکاسی از آسمان شب، با لنز‌هایی که فاصله کانونی آن‌ها 50 میلیمتر یا 85 میلیمتر است چقدر می‌تواند مشکل باشد. زاویه دید این لنزها بسیار بسته‌ است و می‌تواند رد حرکت ستاره‌ها را بیشتر نمایش دهد. البته روش‌هایی وجود دارد که مثلاً دوربین و لنز را در جهت حرکت ستاره‌ها حرکت دهیم و مانند آنچه که مثلاً برای عکاسی از اتومبیل‌های مسابقه انجام می‌دهیم (البته کمی آرام‌تر) سوژه را دنبال کنیم.

به این ترتیب، حرکت‌ها خنثی شده و ستاره‌ها کاملاً ثابت عکس‌برداری می‌شوند. اما این روش‌ها معمولاً ساده نیستند و به تجهیزاتی بیشتر از یک دوربین و لنز مناسب عکاسی نجوم‌ و سه‌پایه نیاز است. به عنوان مثال ابزارهایی مانند  barn door tracker به صورت دستی یا equatorial mount به صورت موتوری این کار را انجام می‌دهند.

این تکنیک که دنبال کردن رد ستارگان یا Star Tracking نامیده می‌شود معمولاً برای عکاسی عمومی از آسمان شب کاربرد ندارد و بیشتر برای کسانی است که منجم هستند و قصد دارند با لنز‌های تله خیلی بلند، از ستاره‌های خاصی عکاسی کنند. ما در عکاسی نجوم و شب، معمولاً بخش‌هایی از پیش زمینه را هم در عکس‌هایمان داریم و اگر خطوط رد ستارگان بلند و طولانی باشد، این احتمال وجود دارد که این خطوط، وارد محدوده پیش زمینه عکس نیز بشود.

اگر می‌خواهید عکس‌هایی شارپ و واضح از ستارگان بگیرید، پیشنهاد می‌کنم پس از ثبت یکی دو عکس، حتماً آن‌ها را روی دوربین بزرگ‌تر کرده و با دقت، مسیر حرکت ستاره‌ها را کنترل کنید تا در اطراف آن‌ها کشیدگی وجود نداشته باشد.

قوانینی برای جلوگیری از محو شدن ستاره‌ها

من قوانین زیادی را از طرف عکاسانی که در شب عکاسی می‌کنند شنیده‌ام و اینکه چطور می‌توانید از ایجاد رد ستاره‌ها در عکاسی نجوم جلوگیری کنید. در اینجا سعی می‌کنم آن‌ها را به ساده‌ترین شیوه ممکن برایتان توضیح دهم. عکاسانی که با دوربین‌های فول‌فریم کار می‌کنند (که معمولاً بیشترین تعداد عکاسان نجوم هستند) قانونی به نام 500 Rule یا قانون 500 دارند.

این قانون به این صورت است که باید عدد 500 را به فاصله کانونی لنزی که دارید تقسیم کنید تا بیشترین تعداد ثانیه‌ای که می‌توانید شاتر را باز نگه دارید به دست بیاید. مثلاً اگر دوربینتان فول‌فریم است و لنزی که دارید 24 میلیمتر است، باید 500 را بر 24 تقسیم کنید که می‌شود: 500/24=20.8 یا همان 20 ثانیه. این بیشترین زمانی است که می‌توانید برای شاتر انتخاب کنید تا مطمئن شوید، ستاره‌ها محو نخواهند شد.

البته اینجا باید یک نکته مهم را هم در نظر بگیریم. این قانون زمانی رواج داشت که دوربین‌های فول‌فریم، دارای رزولوشن‌های خیلی بالا نبودند. مثلاً آن موقع دوربین‌هایی مانند Nikon D850 ، Sony a7R III یا Canon 5DS R با رزولوشن‌های بالاتر از 40 مگاپیکسل هنوز وارد بازار نشده بودند.

هر چقدر رزولوشن حسگر‌ بالاتر برود، عکاسی نجوم با محدودیت سرعت بیشتری روبرو می‌شود. به همین علت در مورد دوربین‌های APS-C یا دوربین‌های فول‌فریم که دارای رزولوشن خیلی بالایی هستند و فشردگی پیکسل‌ها در حسگر آن‌ها بسیار زیادتر است، می‌توان به راحتی قانون 500 را به قانون 300 تغییر داد. پس می‌بینید که در اینجا، انتخاب لنز مناسب عکاسی نجوم‌ ، تا حدودی به خود دوربین هم بستگی دارد.

حالا یک فاکتور مؤثر دیگر هم وارد بازی می‌شود. اینکه زاویه و جهت لنز دوربین رو به کدام سمت از آسمان است. سرعت حرکت ستاره‌ها در بالای سر ما، بیشتر از افق آسمان دیده می‌شود. به این معنی که هرچقدر زاویه لنز و دوربین رو به سمت آسمان، عمودی‌تر باشد، سرعت حرکت ستاره‌ها تأثیر بیشتری در تصویر می‌گذارند تا زمانی که به سمت قطب‌ شمال یا جنوب میل می‌کند!

با وجود این همه قوانین دست و پاگیر، بالاخره بهترین لنز مناسب عکاسی نجوم‌ ، چه فاصله کانونی و زاویه دیدی دارد؟ در واقع بهترین ایده این است که تا جایی که می‌توانید از زاویه واید‌تر استفاده کنید. اما این فقط نقطه شروع است. بسته به دوربین و لنزی که دارید، چند بار عکس بگیرید و سپس خودتان ببینید کندترین سرعت شاتری که می‌توانید انتخاب کنید چقدر است. این سرعت، مخصوص لنز و دوربین شماست و هر بار که می‌خواهید عکاسی نجوم کنید، با همان شروع کنید.

مثلاً برای دوربین من با حسگر APS-C و لنز 18 میلیمتر روی آن، کندترین سرعت برابر 20 ثانیه است و این سرعت برای عکاسی از کهکشان راه شیری در عکس‌های من کافی است. اگر به تصویر زیری دقت کنید، می‌بینید که هر چقدر که لنز دوربین باز‌تر می‌شود (عدد کمتر فاصله کانونی) چه روی دوربین فول‌فریم و چه روی دوربین APS-C، مدت زمان نوردهی طولانی‌تر می‌شود.

حالا سؤال اینجاست که چه اصراری به استفاده از سرعت‌های شاتر کندتر وجود دارد؟ طبیعتاً وقتی می‌خواهید در تاریکی شب عکاسی کنید، به منظور افزایش کیفیت تصویر، مجبورید حساسیت دوربین را پایین نگه دارید. چون اگر حساسیت بالا برود، احتمالاً ستاره‌هایی را در سرتاسر تصویر می‌بینید که هرگز وجود نداشته‌اند!

در تصویر زیر می‌توانید تأثیر استفاده از سرعت‌های کند را روی حرکت ستاره‌ها ببینید که همگی با لنز 24 میلیمتر و روی بازترین دیافراگم یعنی f/1.4 و حساسیت ISO 3200 گرفته شده‌اند و می‌توانید ببینید چطور انتخاب سرعت‌های کند (خصوصاً کندتر از 30 ثانیه) باید محو شدن ستاره‌ها شده است.

در تصویر بعدی تصویری را می‌بینید که با ترکیب لنز و دوربین و سرعت شاتر نامناسب برای عکاسی نجوم ثبت شده‌اند. این یک تصویر ثابت (بدون حرکت لنز) که در آن دوربین روی سه‌پایه قرار داشته است، و توسط یک دوربین یا حسگر APS-C با یک لنز 40 میلیمتر f/2.8 گرفته شده است.

من برای این عکس مجبور بودم، برای نوردهی کافی، سرعت شاتر را حدود 14 ثانیه تنظیم کنیم. در تصویر می‌توانید یک برش 100% از مرکز عکس را ببینید. می‌بینید که هنوز هم کمی تأثیر حرکت ستاره‌ها مشخص است و ضمناً نکته دیگری که در این عکس به شدت به چشم می‌آید، وجود همان ستاره‌هایی است که هرگز وجود نداشته‌اند!

یعنی همان نویز‌های تصویر. این مثال یک نکته دیگر برای عکاسی نجوم را به ما یادآوری می‌کند. یک نکته‌ای که دیگر به تنظیمات یا جهت دوربین بستگی ندارد و کاملاً سخت‌افزاری است. “بازترین اندازه دیافراگم” که من آن را در بخش دوم این مقاله برایتان توضیح می‌دهیم.