در عکاسی منظره فوکوس اتوماتیک یا دستی؟

فوکوس اتوماتیک در برابر فوکوس دستی: پاسخ درست کدام است؟

اگر نمی‌توانید بین فوکوس اتوماتیک و فوکوس دستی یکی را انتخاب کنید، احتمالا سخت می‌گیرید. چرا؟ چون فقط یک فاصله‌ی درستِ فوکوس برای هر عکس وجود دارد. با فرض این که چیزی جلوی فوکوس دستی دقیق یا فوکوس اتوماتیک را نمی‌گیرد، عکس‌هایی که می‌گیرید بدون توجه به تکنیک استفاده شده، یکسان خواهند بود.

اما فوکوس دستی کمی کندتر است؛ مخصوصا اگر بخواهید با دقت به چیزی اشاره کنید. و اگر فوکوس دستی شما عالی و بی‌نقص نباشد، خطای انسانی باعث می‌شود از فوکوس اتوماتیک دقت کم‌تری داشته باشد. من شخصا وقتی در منظره‌ یا چشم‌انداز شلوغی قرار می‌گیرم، افراد زیادی را می‌بینم که برای بیشتر عکس‌های منظره‌ی خود از فوکوس دستی استفاده می‌کنند. معمولا این کار را با سه‌پایه و لایو ویو انجام نمی‌دهند؛ بلکه دوربین DSLR خود را با دست می‌گیرند و از منظره یاب آن برای عکس گرفتن استفاده می‌کنند. این کار روش خوبی برای گرفتن عکس‌های باکیفیت و دقیق نیست.

فوکوس دستی برای مواقعی است که فوکوس اتوماتیک دوربین شما کار خودش را به خوبی انجام نمی‌دهد. برای مثال، برای عکس گرفتن از کهکشان راه شیری تقریبا هیچ دوربینی نمی‌تواند روی ستاره‌ها فوکوس اتوماتیک کند و باید از فوکوس دستی استفاده شود؛ این قانون در محیط‌هایی که کنتراست کمی دارند (مانند مه غلیظ) نیز صادق است.

با این وجود، در اکثر مواقع فوکوس اتوماتیک کافی است زیرا سریع‌تر و از فوکوس دستی راحت‌تر است. و اگر مشکلی پیش نیاید، درست به اندازه‌ی فوکوس دستی دقیق است.

جمله‌ی «اگر مشکلی پیش نیاید» ممکن است کمی نگران‌کننده به نظر برسد اما نباید باشد. احتمالِ پیش آمدن مشکل در فوکوس اتوماتیک از فوکوس دستی کم‌تر است.

همچنین تشخیص نادرست بودن فوکوس اتوماتیک ساده‌تر است، چرا که نقطه‌ی فوکوس چشمک می‌زند و شما می‌فهمید. اگر روی جای اشتباهی فوکوس دستی کنید، ممکن است تعداد زیادی عکس بگیرید و تا رسیدن به خانه متوجه اشتباه خود نشوید.

مطلب مرتبط: چگونه از تکنیک انباشت فوکوس(Focus Stacking) استفاده کنیم؟

چه زمانی و چگونه از فوکوس دستی برای عکاسی منظره استفاده کنیم؟

اگر به‌طور پیش‌فرض از فوکوس اتوماتیک استفاده می‌کنید، احتمالا می‌دانید چه زمان‌هایی خوب کار می‌کند: عکاسی‌های در طول روز، غروب خورشید و به‌طور کلی عکاسی‌های منظره.

اگر نور به اندازه‌ی کافی وجود داشته باشد، فوکوس اتوماتیک شکست نمی‌خورد.

نگاهی به عکس‌های پایین بیندازید. من در هر دو از فوکوس اتوماتیک استفاده کردم؛ چرا که هم در وقتم صرفه‌جویی می‌شد و هم کاملا دقیق بود:

نیکون D800E + لنز ۲۰۰-۷۰ میلی‌متری، عکس در ۷۰ میلی‌متری با ایزوی ۲۰۰، سرعت شاتر ۸۰/۱ و فاکتور f ۸.۰ گرفته شده است.

نیکون D810 + لنز ۲۰۰-۷۰ میلی‌متری، عکس در ۱۰۰ میلی‌متری با ایزوی ۶۴، سرعت شاتر ۰.۴ ثانیه و فاکتور f ۱۶.۰ گرفته شده است.

توجه داشته باشید که همه‌ی تکنیک‌های فوکوس اتوماتیک برابر نیستند. روش‌های اشتباهی هم برای استفاده از فوکوس اتوماتیک وجود دارند که به گرفتن عکس‌های تار منجر می‌شوند؛ خصوصا وقتی روی چیزی غیر از سوژه‌ی اصلی فوکوس کرده باشید.

اولین توصیه‌ی من به شما این است که اجازه ندهید دوربین حدس بزند سوژه‌ی شما چه چیزی است. چون اصطلاحی برای چیزی که می خواهم بگویم وجود ندارد، بیایید به این کار بگوییم «فوکوس اتوماتیکِ اتوماتیک» و بدان معنی است که شما نمی‌توانید قاب فوکوس خود را هر جا که می‌خواهید تثبیت کنید؛ دوربین شما خودش تصمیم می‌گیرد سوژه چیست و روی آن فوکوس می‌کند. برای اکثر منظره‌ها فوکوسِ اتوماتیکِ یک‌نقطه‌ای  مناسب است.

دوم این که فوکوس اتوماتیک تشخیص کنتراست و تشخیص فاز متفاوت هستند. در دوربین‌های DSLR تقریبا‌ همیشه منظره یاب از یک سیستم تشخیص فاز بهره می‌برد؛ در حالی که لایو ویو تشخیص کنتراست است.

برای دوربین‌های بدون آینه، تمام فوکوس‌های اتوماتیک تشخیص کنتراست (یا یک سیستم ترکیبی) هستند. فوکوس اتوماتیک تشخیص فاز سریع‌تر است اما باید به‌درستی کالیبره شود؛ در غیر این صورت ممکن است خطاهای قابل ملاحظه‌ای به‌وجود بیاید. حتی در آن صورت نیز تشخیص کنتراست به‌طور کلی دقیق‌تر است؛‌ البته تفاوت‌ها به‌اندازه‌ای نیستند که عکس را خراب کنند. اما اگر دلیل خاصی برای استفاده از منظره یاب دوربین DSLR خود ندارید، معمولا استفاده از لایو ویو راه بهتری برای عکس گرفتن است.

سوم این که حتی بهترین سیستم‌های فوکوس اتوماتیک در محیط‌هایی که جزئیات زیادی وجود نداشته باشد، دچار تزلزل می‌شوند. نقطه‌ای با کنتراست بالا را برای فوکوس کردن انتخاب کنید؛ چیزهایی مثل برگ‌های چمن یا لبه‌ی یک سنگ. برای مثال فوکوس کردن روی ابر ممکن است خوب جواب ندهد.

بیشتر یادبگیریم: مجموعه ترفندهای عکاسی منظره

استفاده از فوکوس دستی برای عکاسی منظره

با وجود فوایدی که فوکوس اتوماتیک دارد، دلایل زیادی برای استفاده از فوکوس دستی در عکاسی منظره وجود دارد. قبلا اشاره کردم که فوکوس دستی در محیط‌های تاریک و با کنتراست کم به کار می‌آید، اما این تنها مورد استفاده‌اش نیست. بسیاری از عکاسان هنگامی از فوکوس دستی استفاده می‌کنند که به فوکوس پایدار در عکس‌های مختلف نیاز دارند.

وقتی در حال عکس گرفتن با سه‌پایه هستید و ترکیب‌بندی خود را برای هر عکس ذره‌ذره تغییر می‌دهید، نیازی نیست هر چند ثانیه دوباره فوکوس کنید. اما اگر در حال استفاده از فوکوس اتوماتیک هستید و هر بار که دکمه‌ی شاتر را نیمه‌فشار می‌دهید دوربین فوکوس می‌کند، این درست همان چیزی است که اتفاق می‌افتد. بنابراین بسیاری از عکاسان لنز خود را روی فوکوس دستی قرار می‌دهند تا ثبات کامل را از عکسی به عکس دیگر حفظ کنند.

من این کار را انجام نمی‌دهم. من دوربینم را روی فوکوس دکمه‌ی پشتی گذاشته‌ام تا فوکوس از دکمه‌ی شاتر جدا باشد. روی دوربینِ من این دکمه AF-On است اما روی دوربین‌های دیگر ممکن است اسمش متفاوت باشد؛ ولی همه دوربین‌ها این گزینه را دارند.

بیشتر بخوانید: چگونه از قفل فوکوس بهره ببریم؟

وقتی فوکوس دستی ضروری است، چگونه می‌توان از آن استفاده کرد؟

بهترین راه برای گرفتن عکس‌های دقیق با فوکوس دستی، آرام پیش بردن کارها است. از یک سه‌پایه استفاده کنید، حالت لایو ویو را انتخاب کنید و عکس روی ال‌سی‌دی را تا جایی که می‌توانید بزرگنمایی کنید. پیشنهاد می‌کنم از دیافراگم نسبتا باز استفاده کنید؛ چیزی مثل f/2.8 یا f/4 تا محیط‌هایی که کمی خارج از فوکوس هستند، اگزجره شوند. سپس به‌آرامی و با دقت حلقه‌ی فوکوس روی لنز را بچرخانید تا عکس به نهایت وضوح خود برسد. ممکن است نیاز باشد برای پیدا کردن نقطه‌ی درست چند بار فوکوس را عقب و جلو ببرید.

ممکن است این روش کمی زمان‌بر به نظر برسد و به‌خاطر آن است که فوکوس دستی قلق دارد. چشم اکثر مردم برای به‌دست‌آوردن فوکوس ۱۰۰٪  با استفاده از بزرگنمایی روی LCD و به‌خصوص با استفاده از نمایاب به اندازه‌ی کافی خوب نیست. اگر به‌اندازه‌ی کافی تمرین نداشته‌اید، حالت نمایش زنده با استفاده از سه‌پایه تنها روش فوکوس دستی است که به‌خوبی کار می‌کند.

نتیجه‌گیری

برای اکثر عکاسان منظره حرف آخر این است:

تا زمانی که امکانش وجود دارد، از فوکوس اتوماتیک استفاده کن. و زمانی که به فوکوس دستی احتیاج داری، از لایو ویو با بزرگنمایی بالا استفاده کن تا شانس خود را برای گرفتن عکس با وضوح بالا افزایش دهی.

خبر خوب این است که در بیشتر موارد فوکوس اتوماتیک بادقت و فوکوس دستی نتایج یکسان و عکس‌های یک‌شکل تولید می‌کنند؛ فایده فوکوس اتوماتیک این است که سریع‌تر است و خطای انسانی را به حداقل می‌رساند. فوکوس دستی مشکلات خودش را دارد و باید بدانید چگونه از آن استفاده کنید. ولی برای اکثر عکاسان منظره، مخصوصا اگر در حال یادگیری و رشد هستید، فوکوس اتوماتیک باید تنظیمات پیش‌فرض شما باشد.