همان‌طور که می‌دانید، هر روز تعداد نقاط فوکوس در مدل‌های جدید دوربین‌های مدرن در حال افزایش است و این روز‌ها دوربین‌ها با تعداد بیشتر از ۲۰، ۳۰ یا ۵۰ نقطه فوکوس زیاد دیده می‌شوند. بیشترین تکنیک‌ها در این بخش به نحوه انتخاب و نوع استفاده از نقاط فوکوس دوربین برمی‌گردد. البته به‌سختی می‌توان تمام قابلیت‌های انواع فوکوس موجود در نحوه انتخاب نقاط فوکوس همه دوربین‌ها مورد بررسی قرار داد.
اما در اینجا قصد داریم قابلیت‌های مشترک بین سیستم‌های فوکوس خودکار یا انواع فوکوس در دوربین‌های مختلف را معرفی کنیم. بدیهی است که احتمالاً همه قابلیت‌های معرفی شده در همه دوربین‌ها موجود نیست و بسته به برند و مدلی که استفاده می‌کنید، احتمالاً یک یا چند قابلیت را در دوربینتان نبینید.
ممکن است این قابلیت‌ها کمی شبیه به هم به نظر برسد. اما لازم است تمامی جزئیات را با دقت بخوانید تا بتوانید نحوه انتخاب هر کدام را به درستی تشخیص دهید. ضمناً هر کدام از این انواع فوکوس می‌توانند بسته به انتخاب شما، تنها با فشار دادن دکمه شاتر فقط یک‌بار فعال و متوقف شود (Single Shot Focus) یا می‌توانند با نگاه داشتن دکمه فوکوس به طور پیوسته انجام شوند (Continues Focus).
1-فوکوس خودکار تک نقطه‌ای یا Single Point
تقریباً تمام دوربین‌های DSLR که امروزه در بازار موجود هستند می‌توانند به صورت تک نقطه‌ای فوکوس کنند. یعنی می‌توانند تنها از یک نقطه (از میان چندین نقطه فوکوس خود) استفاده کنند. اینکه این تک نقطه دقیقاً کدام یک از نقاط فوکوس خودکار است توسط خود عکاس انتخاب می‌شود. می‌تواند تنها نقطه میانی باشد یا یکی از ده‌ها نقطه‌ای که در منظره‌یاب دوربین دیده می‌شود.
گاهی اوقات تعداد نقاط فوکوس در دسترس به دیافراگم و میزان بسته بودن آن نیز بستگی دارد. هر چقدر نور بیشتری وارد لنز شود، دوربین از تعداد نقاط فوکوس بیشتری می‌تواند استفاده کند. ضمناً دقت داشته باشید که عملکرد همه نقاط فوکوس دوربین یکسان نیست. نقاط فوکوسی که ضربدری یا Crosshair نام دارند برای تشخیص فوکوس از روش تشخیص کنتراست در دو بعد (عمودی و افقی) استفاده می‌کنند. به این ترتیب تشخیص نقاط فوکوس روی خطوط صاف (مانند لبه یک دیوار) که تنها در یک بعد است بسیار دقیق‌تر عمل می‌کنند.
این نقاط فوکوس اغلب از روش تشخیص فاز یا در واقع تشخیص و مقایسه میزان تفاوت در دو تصویر کنار هم استفاده می‌کنند. در برخی از تصاویر (مانند خطوط کاملاً صاف و یکدست)، این دو تصویر بسیار به هم شبیه هستند و به همین دلیل یافتن تفاوت و شباهت بین آن دو برای دوربین مشکل می‌شود.
در دوربین های جدید روش‌های مختلفی برای فعال کردن یک یا چند نقطه فوکوس وجود دارد، هم می‌توانید از داخل منظره‌یاب این نقاط را ببینید و فعال کنید و هم می‌توانید در برخی از دوربین‌ها مانند EOS 80D کانن با لمس صفحه‌نمایش این کار را انجام دهید تا دوربین دقیقاً در جایی که لمس کرده‌اید با سرعت زیاد فوکوس کند.
2-فوکوس خودکار چند نقطه‌ای یا Group Point
این روش چندان با فوکوس تک نقطه‌ای متفاوت نیست، با این تفاوت که دوربین به جای یک نقطه از چند نقطه نزدیک به هم استفاده می‌کند و میان آن‌ها میانگین می‌گیرد. این روش خصوصاً برای عکاسی از سوژه‌های متحرک کاربرد بهتری دارد. زیرا می‌توانید مطمئن شوید که سوژه مورد نظرتان به طور اتفاقی از یک نقطه خارج نمی‌شود و حتماً در محدوده‌ای از چند نقطه فوکوس قرار می‌گیرد. مثلاً وقتی با فوکوس چند نقطه‌ای می‌خواهید از یک دوچرخه‌سوار عکس بگیرید، مطمئن هستید که بالاخره یکی از چندنقطه‌ای که وظیفه تشخیص فوکوس را دارند روی دوچرخه‌سوار قرار گرفته و سوژه را دنبال می‌کنند.
این روش خصوصاً در دوربین‌هایی که دارای تعداد نقاط فوکوس زیاد هستند بیشتر دیده می‌شود. مثلاً در دوربین Nikon D5500 تعداد ۳۹ نقطه فوکوس وجود دارد، اما می‌توانید دوربین را روی حالت ۹ نقطه‌ای هم قرار دهید. به این ترتیب، دوربین از “۹ گروه نقاط فوکوس” استفاده می‌کند و می‌توانید به جای جابجایی بین ۳۹ نقطه، از ۹ گروه مجزا استفاده کنید.
3-فوکوس خودکار Dynamic
این روش هم تا حدودی مانند روش چند نقطه‌ای است، دوربین یک نقطه فوکوس را روی سوژه قفل می‌کند و سپس بررسی می‌کند که آیا سوژه حرکت هم دارد یا خیر. این کار با بررسی تغییر کنتراست و رنگ در نقاط فوکوس پیرامون نقطه فوکوسی که فعال است انجام می‌شود. در این حالت دوربین از همان یک نقطه‌ای که روی سوژه است استفاده می‌کند، اما نقاط کناری را نیز آماده به کار نگاه می‌دارد تا به محض جابه‌جا شدن سوژه و حرکت به سمت نقاط کناری، بلافاصله نقاط جدید فعال شوند.
4-فوکوس‌های Automatic یا تشخیص دوربین
در این روش‌ها دوربین سعی می‌کند برای تشخیص سوژه‌ای که می‌خواهد روی آن فوکوس کند از هوش مصنوعی خودش بهره ببرد. مثلاً دوربین Nikon D3300 یک روش تشخیص فوکوس به نام Face Detection دارد که می‌تواند با استفاده از تنالیته رنگ پوست و موقعیت مکانی چشم‌ها، سوراخ‌های بینی و دهان، چهره انسانی را تشخیص داده و روی آن فوکوس کند. در دوربین‌های جدید روش‌های اتوماتیک جدیدی دیده می‌شود: تشخیص لبخند و تشخیص پلک‌زدگی از جمله همین انواع فوکوس اتوماتیک هستند. این روش‌ها بیشتر مورد علاقه کاربران خانگی هستند که دوست ندارند درگیر روش‌های پیچیده فوکوس خودکار شوند.
5-فوکوس در حین فیلمبرداری
فوکوس در حین فیلمبرداری را نمی‌توان یک مد جدید در میان انواع فوکوس نظر گرفت. زیرا دوربین سعی می‌کند باز هم از همین روش‌های گفته شده استفاده کند. اما دوربین‌های بدون آینه یا DSLR جدید مانند Canon M5 یا Canon EOS 760D دارای امکانات پیشرفته‌ای برای فیلمبرداری هستند که در بسیاری از دوربین‌های هم رده خودشان دیده نمی‌شود.
بیشتر درباره فوکوس در حین فیلمبرداری را می‌توانید در مجموعه آموزشی فیلمبرداری با دوربین‌های DSLR کانن در وب‌سایت نورنگار ببینید.
قابلیت جدیدی که خود کانن آن را تکنولوژی Dual Pixel CMOS AF نامیده است، در هنگام فیلمبرداری با دوربین‌های DSLR یا استفاده از آن‌ها در حالت LiveView، به دوربین کمک می‌کند تا بسیار سریع‌تر از دوربین‌های فاقد این تکنولوژی، فوکوس خودکار انجام دهند.
راحت باشید
تمام توضیحات بالا تنها زمانی به کار شما می‌آید که بخواهید دامنه اطلاعات خودتان و روش عملکرد دوربینتان را توسعه دهید. بسیاری از افراد اغلب سعی می‌کنند روی وضعیت خودکار یا Auto دوربینشان عکاسی کنند. فراموش نکنید که هیچ‌یک از روش‌ها و قابلیت‌های بالا در حالت Auto فعال نیستند. بنابراین اگر انتخاب نوردهی و دیگر فاکتورهای دیگر را به دوربین سپرده‌اید، نگران انواع فوکوس نباشید و آن را نیز به عهده دوربین بگذارید. سعی کنید بیشتر عکس بگیرید.
