مفاهیم عکاسی : نورسنجی و انواع آن

هر دوربین DSLR مدرن دارای ابزاری به نام «نورسنج» است که همچنین به عنوان «نورسنج دوربین»، «نورسنج نوردهی» نیز شناخته می‌شود. آگاهی از نحوه عملکرد نورسنج و عملکرد هر یک از حالت‌های نورسنجی در عکاسی مهم است، زیرا به عکاسان کمک می‌کند تا با حداقل تلاش نوردهی خود را کنترل کرده و در شرایط نوری غیر معمول عکس های بهتری بگیرند. در این مقاله بطور مختصر انواع نورسنجی و کارکرد آن‌ها، توضیح داده می‌شود.

نورسنجی چیست؟

نورسنجی این است که چگونه دوربین شما بسته به میزان نوری که به دوربین وارد می‌شود، سرعت و دیافراگم مناسب و ISO را تعیین می‌کند. در روزهای اولیه عکاسی، دوربین‌ها مجهز به «نورسنج» نبودند، یعنی حسگری که میزان و شدت نور را اندازه‌گیری می‌کند.عکاسان مجبور بودند از نورسنج‌های دستی برای تعیین نوردهی مطلوب استفاده کنند. بدلیل ثبت عکس بر روی نگاتیو و فیلم، آن‌ها نمی‌توانستند پیش‌نمایش یا نتایج را بلافاصله مشاهده کنند، به همین دلیل بشدت به آن نورسنج ها اعتماد داشتند.امروزه هر دوربین DSLR دارای یک نورسنج یکپارچه است که به طور خودکار نور منعکس شده را اندازه‌گیری کرده و نوردهی مطلوب را تعیین می‌کند. متداول‌ترین حالت‌های نورسنجی در دوربین های دیجیتال امروزه عبارتند از:

1- اندازه گیری ماتریسی (نیکون)، همچنین به عنوان نورسنجی ارزیابی (کانن) شناخته می‌شود.  Matrix / Evaluative

2-  نورسنجی مرکزگرا یا Center-weighted

3- نورسنجی نقطه‌ای یا Spot

برخی از مدلهای کانن همچنین نورسنجی “Partial” یا «قسمتی» را ارائه می‌دهند که مشابه نورسنجی نقطه‌ای است، با این تفاوت که مساحت اندازه‌گیری بیشتر است (تقریباً 8 درصد مساحت منظره یاب در مقابل 3.5درصد در نورسنجی نقطه‌ای).

هنگامی که در حالت تنظیمات دستی عکاسی می‌کنید، می‌توانید عملکرد نورسنج را مشاهده کنید – به داخل منظره‌یاب نگاه کنید، میله‌هایی را مشاهده می‌کنید که به چپ یا راست می‌روند، با صفر در وسط، همانطور که در تصویر زیر نشان داده شده است.

اگر دوربین خود را به یک منطقه بسیار روشن نشانه‌روی کنید، میله‌ها به سمت “+” می‌روند، که نشان می‌دهد نور زیادی برای تنظیمات نوردهی فعلی وجود دارد. اگر دوربین خود را به ناحیه‌ای بسیار تاریک نشانه‌روی کنید، میله‌ها به سمت “-” می‌روند، که نشان می‌دهد نور کافی وجود ندارد. سپس با توجه به نورسنج دوربین خود، باید سرعت شاتر خود را افزایش یا کاهش دهید تا به “0” برسید، که بهترین وضعیت نوردهی است.نورسنج دوربین تنها برای حالت تنظیمات دستی مفید نیست – وقتی حالت دیگری مانند اولویت دیافراگم، اولویت شاتر یا حالت برنامه را انتخاب می‌کنید، دوربین به طور خودکار تنظیمات نوردهی را بر اساس آنچه از نورسنج می‌خواند تنظیم می‌کند.

مشکلات نورسنجی

هنگامی که نور صحنه یکنواخت باشد، نورسنج‌ها عالی عمل می‌کنند. با این حال، هنگامی که اجسامی با سطوح و شدت نور متفاوت وجود داشته باشند، تعیین نوردهی برای نورسنج‌ها مشکل‌ساز و چالش برانگیز است.به عنوان مثال، اگر از آسمان آبی بدون وجود ابر یا خورشید در قاب، عکس می‌گیرید، تصویر به درستی نمایان می‌شود، زیرا فقط یک سطح نور برای اندازه‌گیری وجود دارد. اگر چند ابر به تصویر اضافه کنید کار کمی سخت‌تر می‌شود – نورسنج اکنون باید روشنایی ابرها را در مقابل روشنایی آسمان ارزیابی کرده و سعی کند نوردهی مطلوب را تعیین کند. در نتیجه، نورسنج دوربین ممکن است آسمان را کمی روشن کند تا ابرهای سفید به درستی نمایان شوند – در غیر این صورت، ابرها بیش از حد سفید یا «بیش از حد نوردهی شده” به نظر می‌رسند.حال اگر کوه بزرگی را به صحنه اضافه کنید چه اتفاقی می‌افتد؟ اکنون نورسنج دوربین می‌بیند که یک شیء بزرگتر وجود دارد که بسیار تیره‌تر است (نسبت به ابرها و آسمان)، و سعی می‌کند بطور میانگین عمل کند، به طوری که کوه نیز به درستی نوردهی شود. به طور پیش فرض، نورسنج دوربین به سطح نور در کل فریم نگاه می‌کند و سعی می‌کند تا یک نوردهی ایجاد‌ کند که مناطق روشن و تاریک تصویر را متعادل کند.

نورسنجی ماتریسی / ارزیابی   Matrix / Evaluative Metering

نورسنجی ماتریسی یا نورسنجی ارزیابی حالت نورسنجی پیش فرض در اکثر دوربین‌هایDSLR است. با تقسیم کل قاب به چندین «منطقه»، که همه آنها به صورت جداگانه برای تنالیته‌های روشن و تیره مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرند، مشابه مثال فوق عمل می‌کند. یکی از عوامل کلیدی (علاوه بر رنگ، فاصله، سوژه، نواحی روشن و غیره) که بر نورسنجی ماتریسی تأثیر می‌گذارد، محل فوکوس دوربین است. پس از خواندن اطلاعات از همه مناطق تصویر بطور جداگانه، سیستم نورسنجی به نقطه‌ای که در آن فوکوس کرده‌اید نگاه کرده و آن را مهم‌تر از همه مناطق دیگر درنظر می‌گیرد. بسیاری از متغیرهای دیگر در معادله استفاده می‌شود که از سازنده‌ای به تولید کننده دیگر متفاوت است. برای مثال‌، نیکون داده‌های تصویر را با پایگاه داده‌ای از هزاران عکس برای محاسبه نوردهی مقایسه می‌کند.

توصیه می‌شود از این حالت در اکثر مواقع عکاسی خود استفاده کنید، زیرا عموماً در تعیین نوردهی صحیح کار بسیار خوب عمل می‌کند. این حالت نورسنجی برای عکاسی منظره و پرتره مناسب است.

نورسنجی مرکزگرا   Center-weighted Metering  

استفاده از کل قاب برای تعیین نوردهی صحیح همیشه مطلوب نیست. اگر می‌خواهید از چهره فردی با خورشید در پشت سر وی عکس بگیرید، چطور؟ اینجاست که نورسنجی مرکزگرا مفید است. نورسنجی مرکزگرا با اندازه گیری نور در مرکز قاب و محیط اطراف آن عمل کرده و گوشه‌ها را نادیده می‌گیرد. در مقایسه با نورسنجی ماتریسی، نورسنجی مرکزگرا به نقطه فوکوسی که انتخاب می‌کنید توجه نمی‌کند و فقط ناحیه مرکز تصویر را مورد سنجش قرار می‌دهد.

هنگامی که می‌خواهید دوربین مرکز فریم را در اولویت قرار دهد، از این حالت استفاده کنید. این حالت برای پرتره های کلوزآپ و سوژه های نسبتاً بزرگ که در مرکز کادر قرار دارند عالی عمل می کند. به عنوان مثال، اگر از فردی با نور خورشید پشت سر او عکس بگیرید، این حالت چهره فرد را به درستی نوردهی می‌کند، اما احتمالاً سایر نواحی عکس بیش از حد نوردهی خواهند شد.

نورسنجی نقطه‌ای   Spot Metering  

نورسنجی نقطه‌ای فقط نور اطراف نقطه فوکوس را ارزیابی کرده و سایر موارد را نادیده می‌گیرد. این روش یک منطقه/سلول واحد را ارزیابی کرده و بر اساس آن منطقه واحد، نوردهی را تعیین می‌کند. استفاده از این حالت برای عکاسی از پرندگان توصیه می‌شود، زیرا پرندگان اغلب قسمت کوچکی از کادر را اشغال میکنند و باید مطمئن شوید که آن‌ها بدون توجه به پس‌زمینه روشن یا تاریک، به درستی نوردهی شوند. از آنجایی که نور در جایی که نقطه فوکوس را قرار می‌دهید ارزیابی می‌شود، می‌توانید حتی زمانی که پرنده در گوشه قاب قرار دارد، آن را بطور دقیق نوردهی کنید. همچنین ، اگر از شخصی با آفتاب در پشت سر عکس می‌گیرید در حالی که قسمت کوچکی از قاب را اشغال کرده است، بهتر است از حالت نورسنجی گیری نقطه‌ای استفاده کنید. هنگامی که سوژه‌های شما فضای زیادی را اشغال نمی‌کنند، استفاده از حالت‌های نورسنجی ماتریسی یا مرکزگرا به احتمال زیاد در صورتی که سوژه نور پس زمینه داشته باشد منجر به ایجاد تصاویر ضدنور می‌شود. نورسنجی نقطه‌ای برای چنین سوژه‌هایی با نور پس‌زمینه بسیار مناسب است.

مثال خوب دیگر استفاده از نورسنجی نقطه‌ای هنگام عکاسی از ماه است. از آنجا که ماه قسمت کوچکی از قاب را اشغال می‌کند و آسمان در اطراف آن کاملاً تاریک است، بهتر است از نورسنجی نقطه‌ای استفاده کنید – به این ترتیب، ما فقط به سطح نوری که از ماه می‌آید نگاه می‌کنیم و نه چیز دیگری.برخی از دوربین‌های DSLR مانند Canon 1D/1Ds قابلیت نورسنجی چند نقطه‌ای را دارند که اساساً به شما امکان می‌دهد چندین نقطه را برای اندازه گیری نور انتخاب کرده و مقداری میانگین را برای نوردهی خوب بدست آورید.

انتخاب حالات نورسنجی دوربین

متأسفانه، این امر نه تنها از تولید کننده به تولید کننده، بلکه از مدل به مدل دیگر نیز متفاوت است. به عنوان مثال، در دوربین D5500 نیکون، انتخاب حالات نورسنجی از طریق تنظیم منو (دکمه اطلاعات) انجام می‌شود. در دوربین‌های حرفه‌ای مانند Nikon D810 و Nikon D5 ، یک دکمه جداگانه در صفحه سمت چپ بالا برای انتخاب حالات مختلف نورسنجی وجود دارد.

تغییر حالات نورسنجی در دوربین‌های کانن نیز در مدل‌های مختلف متفاوت است، اما عموماً از طریق ترکیب کلید (دکمه “SET”)، منوی دوربین یا یک دکمه نورسنجی اختصاصی نزدیک به LCD بالای دوربین انجام می‌شود.

سخن پایانی

آنچه که در فوق بیان شد، تنها اشاره‌ای مختصر به عملکرد نورسنج دوربین و حالات کاربردی انواع مختلف آن است.
مسلماً تاثیر عملکرد سیستم نورسنجی در نوردهی بسیار زیاد بوده و شناخت عملکرد صحیح آن برای هر عکاس
اعم از آماتور یا حرفه‌ای کاملاً ضروری است.