قبل از هر چیز باز هم تاکید می‌کنیم که آنچه در اینجا در مورد لنزهای مناسب عکاسی نجوم گفته می‌شود، بدون در نظر گرفتن کیفیت و توانایی دوربین در پردازش نویز مربوط به حساسیت‌های بالا است. طبیعتاً هرچقدر دوربینی که استفاده می‌کنید، بتواند در حساسیت‌های بالا، نویز کمتری تولید کند، عکس‌هایی که می‌گیرد شارپ‌تر، با رنگ‌های غنی‌تر و وضوح بیشتر است و همچنین این امکان را دارید تا از حساسیت‌های بالاتر استفاده کنید.
یادبگیریم: چطور از ماه عکس‌های خارق‌العاده بگیریم؟
امکان افزایش حساسیت و بالا بودن نسبت سیگنال به نویز، هم برای استفاده از سرعت‌های پایین‌تر برای شاتر (که در مقاله قبلی به آن اشاره کردیم) و هم برای استفاده از دیافراگم‌های بسته‌تر (که در این مقاله به آن می‌پردازیم) بسیار مؤثر است.
یک عامل مؤثر بر نسبت Signal to Noise در عکاسی نجوم در هر فاصله کانونی، اندازه فیزیکی دیافراگم لنز است. Clear Aperture Size از تقسیم قطر فاصله کانونی لنز بر بزرگ‌ترین دیافراگم آن به دست می‌آید. اما این اندازه لنزهای مناسب عکاسی نجوم چه تأثیری در عکاسی نجوم دارد؟
یک لنز 100mm با دیافراگم f/2.0 را در نظر بگیرید. ما اندازه فیزیکی دیافراگم این لنز را 100/2=50 در نظر می‌گیریم. حالا یک لنز 24mm f/2.0 را در نظر بگیرید، اندازه فیزیکی دیافراگم این لنز فقط 12 میلیمتر است (24/2=12). حتی با وجود اینکه بازترین دهانه دیافراگم این دو لنز یکی است، مقدار نوری که لنز اول، از یک بخشی از آسمان (که آن را می‌بینید) دریافت می‌کند، بیشتر از نوری است که لنز دومی از همان بخش از آسمان دریافت می‌کند.
این دقیقاً همان چیزی است که برای لنزهای مناسب عکاسی نجوم و عکس‌های ستارگان و راه شیری اهمیت دارد.
عکاس در این شرایط می‌خواهد بیشتر جزئیات و نور را از هر بخشی از آسمان دریافت کند. اندازه فیزیکی بزرگ‌تر دیافراگم یک لنز در هر فاصله کانونی، امکان دریافت نور بیشتر از آن بخش از آسمان را فراهم می‌کند. حالا می‌توانیم بفهمیم که چرا تلسکوپ‌ها (که فاصله کانونی خیلی زیادی دارند) دارای دهانه‌هایی به آن بزرگی هستند.
قابلیت دریافت نور در یک لنز نسبت مستقیم با سطح فیزیکی بازترین دیافراگم آن لنز دارد. به زبان ساده‌تر هرچقدر دیافراگم بزرگ‌تر باشد، نور بیشتری هم جذب می‌کند. اما اندازه فیزیکی دیافراگم که یک سطح دایره‌ای شکل است، با توان دوم قطر آن ارتباط دارد. به زبان ساده‌تر برای اینکه بشود اندازه قطر لنز را بزرگ‌تر کنیم، باید طول آن خیلی بزرگ‌تر بشود. این همان دلیلی است که می‌بینیم اندازه تلسکوپ‌ها این‌قدر بزرگ است.
البته تأثیر این اندازه بزرگ‌تر را هم نمی‌توانیم نادیده بگیریم. مقدار نوری که یک لنز 100mm f/2 از تکه‌ای از آسمان دریافت می‌کند، تقریباً 16 برابر مقدار نوری است که یک لنز 24mm f/2 از همان تکه از آسمان دریافت می‌کند. (البته در اینجا فرض می‌کنیم که کادر عکسی که با لنز واید 24mm گرفتیم را برش بزنیم تا هم‌اندازه کادر عکس لنز 100mm شود و همان زاویه دید را نمایش دهد).
حالا با یک تناقض روبرو می‌شویم. ما در بخش قبلی گفتیم که لنزهای واید برای عکاسی نجوم کاربرد بیشتری دارند و حالا می‌گویم که لنز‌هایی که اندازه دیافراگم آن‌ها بزرگ‌تر است بهتر هستند که احتمالاً منظورم لنز‌هایی با فاصله کانونی بلند‌تر و دهانه‌های بزرگ می‌شوند. بالاخره کدام‌یک مؤثرتر است و بهتر است؟
لنز 24mm f/2 نور محدوده دید بزرگ‌تری از لنز 100mm f/2 را به داخل دوربین هدایت می‌کند. از آنجا که هر دوی این لنز‌ها نور را با یک سرعت شاتر یکسان وارد دوربین می‌کنند، بنابراین در سرعت شاتر شبیه به هم، باید مقدار روشنایی یکسانی را روی حسگر دوربین بتابانند. بنابراین از نظر ارزش نوردهی، لنز 24mm مقدار نوری یکسان و هم‌اندازه لنز 100 میلیمتر دارد.
پس به زبان ساده، لنز 24mm نور کمتر از محدوده بزرگ‌تری می‌گیرد و لنز 100 میلیمتر نور بیشتر از محدوده کوچک‌تری. اگر محدودیت دریافت نور از یک زاویه دید کوچک‌تر را نادیده بگیریم، لنز 100 میلیمتر یک مشکل اساسی هم دارد: در مطلب قبلی گفتم که برای چنین لنزی، تقریباً 5 ثانیه بیشتر وقت نداریم تا عکس از ستاره‌ها را ثبت کنیم، چون بیشتر از این، رد ستاره‌ها ایجاد می‌شوند.
نتیجه اینکه: ما برای عکاسی نجوم، به دنبال لنز‌هایی می‌گردیم که کمترین فاصله کانونی و بزرگ‌ترین اندازه فیزیکی دیافراگم را داشته باشند.
اما نتیجه به این سادگی، چرا قابلیت ساخت و اجرا ندارد؟ دلیلش مشخص است. لنز‌هایی که خیلی واید هستند، معمولاً نمی‌توانند اندازه دیافراگم خیلی بزرگ هم داشته باشند، چون به جای اینکه شبیه یک استوانه باشند، بیشتر شبیه به یک بشقاب می‌شوند. همه ما دوست داریم یک لنز 12 میلیمتر داشته باشیم که دیافراگم آن f/0.7 باشد و بشود آن را روی یک دوربین فول فریم هم ببندیم، اما خوب … نمی‌شود!
انتخاب لنزهای مناسب عکاسی نجوم ، پیدا کردن یک تعادل بین لنز‌هایی با فاصله کانونی واید (برای پرهیز از رد ستارگان) و اندازه فیزیکی بزرگ دیافراگم برای جذب نور بیشتر و امکان استفاده از سرعت شاتر کند‌تر است. چه لنز‌هایی با این مشخصات وجود دارند؟
برای اینکه مقایسه بین لنز‌ها ساده‌تر شود، ما می‌توانیم ارزش این نسبت را تا حدودی محاسبه کنیم و به هر کدام از لنز‌ها یک امتیازی بدهیم. ما در جدول زیر، این امتیاز را برای تعدادی از لنز‌ها جمع‌آوری کردیم و شما هم می‌توانید در صورت تمایل، لنز‌هایی که خودتان می‌شناسید را به این جدول اضافه کنید. مقایسه لنزهای مناسب عکاسی نجوم براساس قوانینی که گفته شد به این شکل است:
-Untracked Astrophoto Rating = امتیاز لنز برای عکاسی نجوم
-Aperture Area = اندازه دیافراگم
-Angular Area = زاویه دید
-Maximum Exposure Time = بیشترین مقدار سرعت شاتر
ضمناً این اندازه‌گیری‌ها بر اساس قانون 500 انجام شده که در مطلب قبلی به آن پرداختیم. فراموش نکنید که ما در این مقایسه فاکتور‌هایی مانند کیفیت لنز، اپتیک و عدسی‌ها، عایق‌بندی، پراکندگی‌های نور و اصولاً عواملی که می‌توانند بر قیمت یک لنز تأثیر بگذارند را نادیده گرفتیم و تنها به فاکتور‌های فنی برای انتخاب لنز برای عکاسی نجوم پرداختیم.
این جدول فقط برای یک مقایسه کلی برای انتخاب بین دو لنز (برای یک دوربین) مناسب است. مثلاً برای انتخاب بین لنز 50mm f/1.8 و 50mm f/1.2 اصلاً جای شک و تردیدی نیست که 50mm f/1.2 دارای دیافراگم بازتر و اندازه فیزیکی بزرگ‌تری است و طبیعتاً برای عکاسی نجوم لنز بهتری به حساب می‌آید.
مانند همین مقایسه را می‌توان بین دو لنز با دیافراگم ثابت و فاصله کانونی متفاوت هم در نظر گرفت. مثلاً بین دو لنز 50mm f/2.0 و 24mm f/2.0 طبیعتاً، لنز 50mm سرعت شاتر شما را تا دو برابر محدود‌تر می‌کند و خوب، لنز 24mm لنز بهتری خواهد بود.
نهایتاً اینکه بین دو لنز 35mm f/2.0 (با امتیاز 1020) و لنز 14mm f/2.8 (با امتیاز 1032) چندان تفاوتی از نظر کیفیت عکاسی در شب وجود ندارد. درست است که با لنز 30 میلیمتر، سرعت شاتر کمی محدود‌تر می‌شود، اما در عوض دیافراگم باز‌تری دارد. از مقایسه امتیاز این دو لنز به این نتیجه می‌رسیم که عکس‌های این دو دوربین در عکاسی نجوم بسیار شبیه به هم است، و فقط زاویه دید آن‌ها با هم فرق می‌کند.
بالاترین امتیازی که در این بین می‌بینیم مربوط به لنز 24mm/f/1.4 است که بهترین ترکیب فاصله کانونی و اندازه دیافراگم را دارد. اگرچه من عکس‌های نسبتاً خوبی را با لنز‌هایی که کمی امتیاز پایین‌تر هم داشته‌اند گرفته‌ام. به عنوان مثال لنز 18mm f/3.5 را که اغلب به عنوان لنز کیت ارائه می‌شود، چندان دستکم نگیرید و فراموش نکنید که به روز کردن به لنزهای بالاتر، اغلب با افزایش قیمت شدیدی روبرو می‌شود.
البته دوربین‌هایی که از این لنز استفاده می‌کنند، فول‌فریم نیستند و معمولاً نویز نسبتاً زیادی دارند. به همین علت پیشنهاد می‌دهد از سرعت شاتر 30 ثانیه استفاده کنید. اگرچه این سرعت، کمی باید محو‌شدگی می‌شود، اما در سایز‌های کوچک، مانند آنچه که در اینجا می‌بینید، چندان به چشم نمی‌آید.
تصویر بالا مثال خوبی است درباره آنچه که می‌توانید از ترکیب یک دوربین dslr رده پایین و لنز کیت آن ثبت کنید. اگر می‌بینید که تصویر ثبت شده دارای نویز زیادی است، احتمالاً استفاده از ابزارهای کاهش نویز در فتوشاپ یا لایتروم، می‌تواند تأثیر بسیار زیادی روی افزایش کیفیت عکس بگذارد.
البته عکاسان حرفه‌ای، برای کاهش نویز از روش دیگری به نام Image Stacking (چسباندن چندین عکس پی‌درپی روی هم) هم استفاده می‌کنند که توضیح آن را در مقاله دیگری خواهیم داد. اما در هر حال چیزی که خیال شما را بابت عکس‌ها راحت می‌کند استفاده از لنزهای مناسب عکاسی نجوم است تا از همان اول کار اطمینان پیدا کنید، کیفیت تصاویر به اندازه کافی بالا است.
لنزهای مناسب عکاسی نجوم که دارای شرایط و قیمت مناسب برای عکاسی نجوم باشند، معمولاً چندان ارزان نیستند. در ادامه برخی از لنزهای مناسب برای عکاسی نجوم را به شما معرفی می‌کنم:
1- لنزهای مناسب عکاسی نجوم : زوم واید
Tamron 15-30mm f/2.8: این لنز تامرون یکی از بهترین لنزهای مناسب عکاسی نجوم است که می‌توانید برای این سبک از عکاسی استفاده کنید. چه از لحاظ کارآیی و چه اندازه، این لنز یکی از بهترین‌ها به شمار می‌آید. کیفیت بالا، دیافراگم ثابت و نسبتاً باز و بدنه عایق‌بندی شده این لنز را به یکی از مناسب‌ترین لنز‌ها برای انواع دوربین‌های کانن، نیکون و سونی تبدیل کرده است. شارپنس این لنز در کنار فاصله کانونی زوم واید آن، برای عکاسی از کهکشان راه شیری فوق‌العاده است.
از سوی دیگر این لنز دارای یک لرزشگیر پرقدرت هم هست که اگرچه به منظور عکاسی از آسمان شب چندان کارآیی ندارد (چون به‌هرحال باید روی سه‌پایه عکاسی کنید) اما برای عکاسی از طبیعت و مناظر روز عالی عمل می‌کند. چیزی که حدس می‌زنیم این است که اگر در یک شب صاف و بدون ابر، این لنز را روی دوربینتان داشته باشید، خیلی بعید است که شما را مأیوس کند.
Nikon 14-24mm f/2.8 :این یکی از بهترین لنزهای نیکون تا به امروز است و خیلی قبل‌تر از اینکه تامرون 15-30 به دنیا بیاید، لنز محبوب نیکونی‌ها بوده است. ازل لحاظ شارپنس و کیفیت، این لنز تقریباً همه آنچه که برای عکاسی نجوم لازم دارید را در اختیارتان می‌گذارد و شاید به همین دلیل است که از همه لنزهای هم رده خودش هم گران‌تر است
اگر به لنزهای ارزان‌تری مانند تامرون فکر می‌کنید، باید توجه داشته باشید که فاصله کانونی 1mm بازتر در این لنز، در زاویه دید آن خیلی مؤثر است. زاویه دید این دوربین 114 درجه است که بسیار بازتر از زاویه دید 110 درجه در تامرون است و نهایتاً توجه داشته باشید که این لنز ساخت خود نیکون است، با همان کیفیتی که از نیکون انتظار داریم.
Canon 16-35mm f/2.8: کاننی‌ها هم یک زوم واید بسیار خوب برای عکاسی نجوم دارند که اگرچه فاصله کانونی آن بلند‌تر و زاویه دید آن بسته‌تر از دو رقیب خودش است، اما نام و کیفیت لنزهای L این شرکت را همراه خود دارد. نکته جالب درباره این لنز این است که تا کنون سه نسخه مختلف از آن وارد بازار شده است که جدیدترین آن، گران‌قیمت‌ترین مدل هم (هم قیمت مدل نیکون) هست.
اما هنوز نسخه‌های قدیمی آن را هم می‌توانید در بازار پیدا کنید. توجه داشته باشید که کانن یک مدل f/4 از این لنز هم معرفی کرده که علاوه بر اینکه لرزشگیر دارد، تقریباً نصف این مدل هم قیمت دارد، اما پیشنهاد می‌کنم به همان دلایلی که در بالا ذکر کردیم، برای عکاسی نجوم به سراغ آن نروید.
Sigma 18-35mm f/1.8:همه کسانی که از این لنز استفاده کرده‌اند، آن را یکی از بهترین لنزهای سیگما و یکی از بهترین زوم‌های واید در بین تمامی برند‌ها می‌نامند. اما یک نکته مهم درباره این لنز وجود دارد: این لنز تنها برای دوربین‌های APS-C مانند Nikon D7500 یا کانن 80D ساخته شده است و نمی‌توانید آن را روی دوربین‌های فول‌فریم استفاده کنید.
اگر دوربینی که دارید فول‌فریم نیست در به کار گیری این لنز شک نکنید. بسیاری از کارشناسان این لنز را نه یک لنز زوم واید، بلکه مجموعه‌ای از لنزهای پرایم (به دلیل کیفیت بالای آن در تمامی محدوده زوم خودش) می‌نامند.
2- لنزهای مناسب عکاسی نجوم : واید پرایم
Nikon 20mm f/1.8: فاصله کانونی 20 میلیمتر در این لنز به اندازه کافی واید هست که هم آسمان را با زاویه دید باز ثبت کند و هم بتوانید زمین پیش زمینه تصویر را در کادر بگنجانید. اما نکته مهم درباره این لنز، دیافراگم باز f/1.8 آن است که مقدار 1-1/3 (یک و یک سوم استاپ) نور بیشتر را وارد لنز می‌کند و نتیجتاً تصاویری شفاف‌تر با نویز کمتر را ثبت خواهید کرد.
ضمناً از آنجا که می‌توانید روی این لنز، فیلتر‌های مختلف را هم نصب کنید، می‌تواند به عنوان لنز عکاسی از طبیعت در طول روز هم روی دوربین شما قرار بگیرد.
Sigma 20mm f/1.4 : این هم یکی از جدیدترین لنزهای سری ART سیگما است که در کنار کیفیت بالا اپتیک و عایق‌بندی و طراحی زیبای بدنه، دارای دیافراگم باز f/1.4 نیز هست. برای اینکه تصور بهتری از دیافراگم باز f/1.4 این لنز در برابر لنزهای با دیافراگم بسته‌تر مانند Tamron 15-30 داشته باشید، این‌طور تصور کنید که وقتی با تامرون در فاصله کانونی 20 میلیمتر، با دیافراگم f/2.8 و حساسیت ISO 6400 باید 20 ثانیه نور دهی کنید، با همین شرایط گفته شده، همراه با لنز 20mm f/1.4، می‌توانید حساسیت را تا ISO 1600 کاهش دهید.
حتماً متوجه هستید که این کاهش حساسیت چقدر می‌تواند روی کاهش نویز و افزایش کیفیت عکس‌هایتان تأثیر بگذارد.
عکاسی نجوم و در شب، راه و رسم‌ها و مهارت‌های خاص خودش را می‌طلبد. اما سخت‌افزار بخش مهمی از روند کاری شما در این زمینه است. بنابراین پیش از اینکه شروع به تجربه کردن این شاخه از عکاسی بکنید، لازم است تا شرایط مورد نیاز آن را به خوبی بدانید تا نتیجه کار شما را دل‌زده و خسته نکند.
