سالها پیش، دوربینهای عکاسی حرفهای یا همان SLRها دکمهای داشتند که پس از دکمه شاتر، پرکاربردترین دکمه دوربین به شمار میرفت. البته در آن دوران دوربینها چندان هم مانند امروز پر از دکمههای گوناگون نبودند. اما شاید مهمترین تفاوت دوربینهای آن دوران با دوربینهای امروز را بتوان در امکان دیدن پیشنمایش تصویر دانست. اینکه امروز عکسی بگیرید و بلافاصله نتیجه تنظیمات دوربین را روی تصویر مشاهده کنید، تا همین چند سال پیش، تنها یک رویا بود. به همین دلیل دکمهای روی دوربین قرار داشت که میتوانست تا حدودی، پیشنمایشی از آنچه که میخواستید ثبت کنید را به شما نشان میداد. این دکمه را “دکمه پیشنمایش عمق میدان” مینامند که هنوز هم میتوان آن را روی برخی از دوربینهای DSLR دید.
شاید تجربه کار با “دکمه پیشنمایش عمق میدان” یا DOF preview را داشته باشید. این دکمهای است که گاهی اوقات موجب میشود تصویر شما برای چند ثانیه (تا وقتی آن را نگه داشتهاید) تاریک شود. دلیل این اتفاق این است که وقتی شما روی دوربین دیافراگم را تغییر میدهید در واقع هیچ اتفاقی نمیافتد. یعنی اصلاً فرقی ندارد که شما دیافراگم بسیار باز یا بسیار بسته را انتخاب کنید. درهرحال لنز شما تصویر را روی حالت بازترین دیافراگمی که دارد نشان میدهد. به همین دلیل است که وقتی در دوربین دیافراگم را کم یا زیاد میکنید، تصویر در منظرهیاب دوربین اصلاً تیره و روشن نمیشود. پیشتر در مطلبی که درباره نقاط فوکوس منتشر کردیم، گفتم که برخی از نقاط فوکوس دوربین، در هنگامی که دیافراگم لنز بسته و نور کم باشد، از کار میافتند. دلیل باز ماندن دیافراگم این است که نور کافی بتواند وارد لنز شود و دوربین بتواند از تمامی نقاط فوکوس خودش برای فوکوس استفاده کند و البته عکاس هم بتواند راحتتر کادربندی کند.
اما چه دلیلی دارد که ما بخواهیم تصویر را تاریک ببینیم؟ در واقع ما اصلاً نمیخواهیم تصویر را تاریک ببینیم. وقتی دیافراگم باز است، ما تصویر را در کمترین عمق میدان ممکن میبینیم. یعنی احتمالاً پشت و جلوی تصویر خیلی محو نمایش داده میشود و ما نمیتوانیم بفهمیم محوشدگی پسزمینه یا پیشزمینه دقیقاً از کجا شروع میشود. حالا فرض کنید مثلاً دو نفر پشت سر هم ایستادهاند و شما نفر پشتی را در تصویر محو میبینید. به این ترتیب دیافراگم را روی مقدار بستهتر (یعنی عدد بیشتر) قرار میدهید، بعد “دکمه پیشنمایش عمق میدان” را فشار میدهید تا دیافراگم موقتاً بسته شود و ببینید که آیا هنوز هم سوژه پشتی محو میشود یا خیر. اگر سوژه پشتی محو نبود، آنوقت با خیال راحت عکس میگیرید.
این دکمه در اغلب دوربینها، کنار محل اتصال لنز قرار دارد. اما فراموش نکنید که این قابلیت فقط در منظرهیاب قابلاستفاده و رویت است و مثلاً اگر بخواهید از LiveView استفاده کنید دیگر کاملاً بدون استفاده خواهد بود. اگرچه این روزها اغلب کاربران ترجیح میدهند از روش عکس گرفتن، برای بررسی شرایط عکسبرداری استفاده کنند، اما این دکمه همچنان عملکرد خودش را حفظ کرده است. آیا شما نیز این دکمه را میشناسید یا هیچوقت از آن استفاده کردهاید؟ فکر میکنید با وجود امکان دیدن عکس پس از عکسبرداری، این دکمه چه زمانی بیشترین استفاده را دارد.