رونق دوباره عکاسی با فیلم ( نگاتیو) در سراسر جهان احساس شده و ژاپن نیز از این قاعده مستثنا نیست. این کشور که خانه‌ی بسیاری از برندهای بزرگ دنیای عکاسی است، دوباره به عکاسی آنالوگ روی آورده، هرچند نه بدون چالش‌ها و دردسرهای خاص خود.
برای اینکه این روند تنها به شنیده‌ها محدود نماند، «کیمیاسو موریکاوا» در پایان سال ۲۰۲۴ از ۸۰۲ عکاس ژاپنی نظرسنجی آنلاین انجام داد. داده‌های این نظرسنجی نشان می‌دهند که چه عواملی باعث علاقه‌مندی مردم به فیلم آنالوگ شده، چه موانعی در مسیر آن وجود دارد و چه فرصت‌های تازه‌ای در این حوزه پدید آمده است. برخی نکات مهم این تحقیق در ادامه آمده‌اند؛ نسخه کامل گزارش نیز از طریق لینک قابل دریافت است.
چه کسانی در نظرسنجی شرکت کردند؟
- تجربه: ۳۱٪ از شرکت‌کنندگان بیش از ۱۰ سال است که با فیلم عکاسی می‌کنند، در حالی که ۳۴٪ آن‌ها تازه‌کارانی با کمتر از پنج سال سابقه هستند.
- سن: گروه اصلی شرکت‌کنندگان در رده سنی ۲۰ تا ۳۰ سال قرار داشتند (۵۱٪)، اما نمایندگانی از هر دهه سنی، از نوجوانان تا افراد دهه هفتاد زندگی نیز در بین آن‌ها حضور داشتند.
- منطقه جغرافیایی: ۵۶٪ از شرکت‌کنندگان ساکن ناحیه کلان‌شهری توکیو-کانتو بودند؛ منطقه‌ای که هم از نظر تراکم جمعیتی و هم از نظر تمرکز زیرساخت‌های عکاسی آنالوگ مانند لابراتوارها، فروشگاه‌ها و رویدادها، مرکزیت دارد.
عکاسان معمولاً ماهی یک حلقه فیلم می‌گیرند
در سال ۲۰۲۴، کاربران ژاپنی به‌طور میانگین ۱۳.۷ حلقه فیلم ۳۵ میلی‌متری مصرف کرده‌اند. نیمی از پاسخ‌دهندگان همچنین با فرمت مدیوم ۱۲۰ نیز عکاسی کرده‌اند و میانگین مصرف آن‌ها ۶.۹ حلقه در سال بوده است. کاربران فیلم‌های شیت (Sheet Film) همچنان اقلیت هستند و کمتر از ۱۰٪ را تشکیل می‌دهند. در این میان، ۶٪ از پاسخ‌دهندگان جزو کاربران پرمصرفی بودند که سالانه بیش از ۵۰ حلقه فیلم ۳۵ میلی‌متری استفاده کرده‌اند.
در مقایسه با پژوهش مشابهی از سوی برند Ilford، به نظر می‌رسد که عکاسان ژاپنی تمایل کمتری به استفاده از فیلم‌های ۱۲۰ یا شیت دارند. یکی از دلایل احتمالی این مسئله، کاهش تعداد لابراتوارهایی است که این فرمت‌ها را پشتیبانی می‌کنند.
چرا عکاسان ژاپنی هنوز با فیلم عکاسی می‌کنند؟
انگیزه‌ها بسته به میزان تجربه افراد متفاوت بود. در میان کسانی که طی پنج سال گذشته وارد دنیای عکاسی با فیلم شده‌اند، «اینترنت/شبکه‌های اجتماعی» بیشترین سهم را به عنوان عامل انگیزشی داشت. در ژاپن، عبارت “SNS” برای اشاره به شبکه‌های اجتماعی استفاده می‌شود و مخفف “Social Networking Sites” است.
با افزایش سال‌های تجربه، نقش خانواده در انگیزه‌بخشی پررنگ‌تر می‌شود. حدود یک چهارم افرادی که بین ۳ تا ۱۰ سال سابقه داشتند، گفته‌اند که به‌خاطر تأثیر خانواده به سراغ فیلم آمده‌اند. اما در میان افرادی با بیش از ۱۰ سال سابقه، این الگو برقرار نبود؛ برای این گروه، رایج‌ترین دلیل این بود که در گذشته، فیلم تنها گزینه موجود برای عکاسی بود.
هزینه، مانع بزرگی برای مصرف بیشتر فیلم
۳۰٪ از شرکت‌کنندگان گفته‌اند در سال ۲۰۲۴ نسبت به سال قبل فیلم بیشتری استفاده کرده‌اند، در حالی که ۲۷٪ کاهش مصرف داشته‌اند. اصلی‌ترین عامل افزایش مصرف، خرید دوربین جدید بود؛ بسیاری از افراد به دوربین تازه‌عرضه‌شده‌ی Pentax 17 اشاره کرده‌اند. در واقع، در دسترس بودن تجهیزات جدید، محرک قوی‌ای برای افزایش تقاضای فیلم محسوب می‌شود.
در مقابل، هزینه‌ها عامل اصلی کاهش مصرف بودند. ۷۰٪ از کسانی که مصرف خود را کاهش داده‌اند، از افزایش قیمت فیلم، ظهور، و اسکن گلایه داشتند.
فیلم در ژاپن حتی از محصولات داخلی گران‌تر است
این شکایت‌ها کاملاً واقعی هستند. به‌عنوان مثال، یک حلقه فیلم Fujifilm 400 در آمازون ژاپن تا ماه می ۲۰۲۵ با قیمت ۲۲۰۰ ین (حدود ۱۵ دلار) به فروش می‌رسد، در حالی که همین فیلم در فروشگاه B&H آمریکا تنها اندکی بیش از ۸ دلار قیمت دارد؛ یعنی تقریباً نصف.
برخی از علاقه‌مندان ژاپنی اکنون فیلم را از خرده‌فروشان آمریکایی مثل B&H وارد می‌کنند تا در هزینه صرفه‌جویی کنند؛ که برای برند ژاپنی‌ای مانند فوجی‌فیلم، طنزی تلخ است. قیمت نقره نیز به‌شدت افزایش یافته (طبق گزارش شرکت‌های بازرگانی ژاپنی، حدود ۶ برابر از سال ۲۰۰۰ تاکنون) و ظرفیت محدود لابراتوارهای داخلی هم فشار را بیشتر کرده است.
جالب آن‌که Fujifilm 400 در دسته‌ی فیلم‌های نسبتاً ارزان محسوب می‌شود؛ این گزارش حتی اشاره‌ای به قیمت بسیار بالای فیلم‌های حرفه‌ای مثل Provia 100F یا Velvia 50/100 نکرده است. فوجی‌فیلم اخیراً قیمت محصولاتش را بین ۲۱٪ تا ۵۲٪ دیگر هم افزایش داده است.
تقاضا وجود دارد، عرضه کافی نیست
عکاسان فیلمی در ژاپن نه صرفاً نوستالژیک هستند و نه دنباله‌رو مُدهای زودگذر تیک‌تاک. آن‌ها جامعه‌ای متنوع، باانگیزه و در عین حال دچار نوعی سردرگمی‌اند؛ از یک سو شیفته‌ی فیلم و کیفیت آن‌اند، از سوی دیگر حاضر نیستند از بازار خود کشورشان حذف شوند. اگر تولیدکنندگانی مثل فوجی‌فیلم بتوانند مسئله‌ی قیمت را حل کنند و در عین حال به عطش این جامعه برای تجهیزات جدید پاسخ دهند، با گروهی مشتاق مواجه خواهند شد که سال آینده بیش از ۱۳.۷ حلقه فیلم مصرف خواهند کرد.
درباره نویسنده:
کیمیاسو (کیمی) موریکاوا یک تکنولوژیست ساکن نیویورک و عاشق عکاسی آنالوگ است. او پس از تجربه کاری در Boston Consulting Group، اکنون در مقطع کارشناسی ارشد علوم کامپیوتر در مؤسسه Georgia Tech تحصیل می‌کند. کیمی که هم به فرآیندهای دیجیتال و هم به تاریکخانه‌های آنالوگ علاقه‌مند است، اخیراً با نظرسنجی خود درباره بازگشت عکاسی با فیلم در ژاپن در رسانه‌های متعددی در این کشور مورد توجه قرار گرفت.
منابع :
