دوربین مدیوم فرمت چیست؟

حالا ببینیم دوربین مدیوم فرمت چیست و دقیقاً چه تفاوتی با بقیه دوربین‌ها دارد؟

مدیوم فرمت یعنی چی؟

در زمان حکمرانی دوربین‌های آنالوگ، دوربین‌ها را از نظر اندازه فریم به سه دسته قطع بزرگ، قطع متوسط یا مدیوم فرمت و قطع کوچک تقسیم‌بندی می‌کردند.

دوربین‌های قطع کوچک همان دوربین‌هایی هستند که معادل دیجیتال آن‌ها دوربین‌های فول فریم نامیده می‌شوند. اندازه فریم این دوربین‌ها 24X36 میلمتر است.

دوربین های قطع بزرگ همانگونه که از نام آن‌ها مشخص است دوربین‌هایی بودند که از فیلم‌های تخت با ابعاد بزرگ حدود 100×130 میلیمتر استفاده می‌کردند و امروزه آن‌ها را می‌توانید در موزه‌های تاریخ عکاسی ببینید.

اما دوربین‌های قطع متوسط یا مدیوم فرمت هنوز هم به حیات خود ادامه داده و به دو صورت آنالوگ و دیجیتال استفاده می‌شوند.

پس به طور کلی در جواب سوال مدیوم فرمت چیست در دنیای امروزی می‌توانیم بگوییم:

دوربین‌هایی آنالوگ که از فیلم‌های 120 استفاده کرده یا دوربین‌هایی دیجیتال که با حسگر بزرگ خود ابعاد این فیلم‌ها را شبیه‌سازی می‌کنند، دوربین مدیوم فرمت یا قطع متوسط نامیده می‌شوند.

فیلم‌های مورد استفاده در دوربین‌های مدیوم فرمت از نوع 120 یا 220 هستند. تفاوت این دو نوع فیلم در تعداد عکس هاست. فیلم‌های 220 دوبرابر فیلم‌های 120 امکان عکسبرداری دارند. عرض فیلم‌های 120 حدود 60 میلیمتر یا بصورت دقیق‌تر 61 میلیمتر است اما طول هر فریم از فیلم می‌تواند متغیر باشد. در شکل زیر تفاوت اندازه فیلم‌های 120 با فیلم‌های 35 میلیمتری کاملاً مشخص است.

فیلم‌های 120 با توجه به مدل دوربین با نسبت ابعاد متفاوتی عکسبرداری می شوند. متداول‌ترین نسبت ابعاد، اندازه 6×6 سانتیمتر (مربع 1:1 ) و اندازه 6×4.5 سانتیمتر ( مستطیل 4:3 ) هستند.

سایر اندازه‌ها 6×7، 6×9 و 6×17 پانوراما می‌باشند. برخی از دوربین‌های مدیوم فرمت این قابلیت را دارند که با تعویض محفظه پُشتی یا بک، با اندازه‌های مختلف فیلم 120 عکاسی کنند. در برخی از مدل‌ها از عبارت 645 که نشان‌دهنده اندازه تصویر است در نام دوربین استفاده شده است مانند دوربین Mamiya 645 .

پُشت سطح آغشته به مواد حساس به نور در فیلم‌های 120 توسط یک سطح کاغذی محافظ با طول و عرض کمی بیشتر از سطح فیلم پوشانده شده است.

طول کلی فیلم‌های 120 برابر بین 76 تا 82 سانتیمتر متغیر است. فیلم‌های 220 فاقد کاغذ محافظ بوده و فقط در ابتدا و انتهای آن از لیدر استفاده شده است.

فیلم‌های 220 ضخامت کمتری دارند و بدلیل عدم استفاده از پوشش کاغذی محافظ، طول آن‌ها دوبرابر فیلم‌های 120 است بنابراین می‌توانید دوبرابر بیشتر  با این فیلم‌ها عکس بگیرید.

مزایای استفاده از دوربین‌های مدیوم فرمت

مزیت اصلی دوربین‌های مدیوم فرمت این است که با توجه به سطح بزرگ‌تر فیلم یا حسگر (بین 2 تا 6 برابر حسگر فول فریم)، عکس‌های با رزولوشن بسیار بالا ثبت می‌کنند.

به همین دلیل چاپ عکس‌ها در ابعاد بزرگ با کمترین میزان نویز و بالاترین دقت رنگ امکان پذیر است.

بدلیل کیفیت بالای عکس‌های تولید شده با دوربین‌های مدیوم فرمت در مقایسه با دوربین‌های 35 میلیمتری، از آن‌ها در عکاسی تبلیغاتی و فشن بصورت گسترده استفاده می شود.

عمق میدان کمتر و محدوده دینامیکی بالا از دلایل اصلی کاربرد این دوربین‌ها در عکاسی پرتره حرفه‌ای می باشد.

اگرچه ابعاد فیزیکی و وزن اکثر دوربین‌های مدیوم فرمت بیشتر از انواع SLR و DSLR است، اما امروزه به لطف پیشرفت‌های فناوری، دوربین های مدیوم فرمت با ابعادی مشابه دوربین‌های فول فریم DSLR در دسترس هستند.

دوربین مدیوم فرمت در دنیای دیجیتال

ورود دوربین‌های مدیوم فرمت به دنیای دیجیتال در سال 1991 و با معرفی دستگاهی به نام بک دیجیتال آغاز شد.

این دستگاه دارای یک حسگر بزرگ بوده و امکان نصب بجای محفظه فیلم در دوربین‌های مدیوم فرمت آنالوگ را داشت. بنابراین کاربران دوربین‌های مدیوم فرمت آنالوگ می‌توانستند با تهیه یک بک دیجیتال عکاسی کنند.

با معرفی دوربین‌های DSLR پیشرفته با رزولوشن بالا، استقبال از بک‌های دیجیتال روز به روز کمتر شد تا جایی که امروز به سختی می‌توانید یک بک دیجیتال پیدا کنید.

از طرف دیگر، دوربین‌های مدیوم فرمت دیجیتال با حسگرهای بزرگ و رزولوشن بسیار بالا جایگزین دوربین‌های آنالوگ مدیوم فرمت شدند.

اندازه حسگر  و رزولوشن دوربین‌های مدیوم فرمت دیجیتال

حسگر دوربین‌های مدیوم فرمت دیجیتال در دو اندازه تولید می شوند:

حسگرهایی با ابعاد 54×40 میلیمتر که به نام حسگرهای فول فریم مدیوم فرمت هم می‌گویند. این سنسورها عموماً توسط شرکت‌های PhaseOne و هسلبلاد در دوربین‌های سری H بکار گرفته می‌شوند. این حسگرها دارای نزدیک‌ترین ابعاد به فیلم‌‌های 120 با نسبت ابعاد 6×4.5 هستند.

گروه دوم حسگرهایی به نسبت کوچک‌تر با ابعاد 44×33 میلیمتر هستند که توسط شرکت‌های فوجی، پنتاکس، لایکا و هسلبلاد سری X-D استفاده می‌شوند. اکثر حسگرهای بکار رفته در دوربین‌های مدیوم فرمت دیجیتال از نوع CCD بوده اما امروزه شاهد استفاده از حسگرهای CMOS و BSI-CMOS در این دوربین‌ها هستیم.

از نظر رزولوشن نیز حسگرهای دوربین‌های مدیوم فرمت مگاپیکسل بالاتری نسبت به حسگرهای دوربین‌های 35 میلیمتری فول فریم دارند.

و حالا دوربین‌های با رزولوشن 50، 100 و 150 مگاپیکسل هم در بازار می‌بینیم.

حالا که می‌دانیم مدیوم فرمت چیست بیایید با چند مدل از دوربین‌های مدیوم فرمت موجود در بازا آشنا شویم.

معرفی چند مدل دوربین‌ مدیوم فرمت دیجیتال؛ گران ولی دوست داشتنی!

دوربین‌های مدیوم فرمتی که در اینجا معرفی می‌شوند همگی دوربین‌هایی با کاربری حرفه‌ای بوده و برای مصارف عمومی توصیه نمی‌شوند.

نکته مهمی که هنگام خرید دوربین مدیوم فرمت باید در نظر بگیرید قیمت است! درحال حاضر گران‌قیمت‌ترین دوربین‌های عکاسی، همین دوربین‌های مدیوم فرمت دیجیتال هستند.

دوربین بدون آینه هسلبلاد  Hasselblad X1D II 50C

رزولوشن: 50 مگاپیکسل | اندازه حسگر: 44×33 میلیمترCMOS  | مانیتور: 3.6 اینچ لمسی | منظره‌یاب: الکترونیک | سرعت عکاسی پیاپی: 2.7 فریم در ثانیه | کیفیت فیلمبرداری: 2.7 K

برای بسیاری از عکاسان حرفه‌ای، عملکرد یک دوربین مهم‌تر از طراحی و زیبایی آن است، اما در دوربین هسلبلاد X1D II هر دو عامل بخوبی در کنار یکدیگر قرار گرفته‌اند.

این دوربین را می‌توانید براحتی در خارج از استودیو استفاده کرده و از عملکرد عالی بازتولید رنگ با عمق رنگ 16 بیتی، رزولوشن 50 مگاپیکسل، محدوده دینامیکی 14 استاپ و عکاسی پیاپی با سرعت 2.7 فریم در ثانیه لذت ببرید.

از دیگر امکانات این دوربین می‌توان به منظره یاب الکترونیکی با رزولوشن 3.39 نقطه، بدنه از آلیاژ آلومینیوم و سیستم ارتباطی WiFi و GPS اشاره نمود.

دوربین بدون آینه فوجی Fujifilm GFX 50R

رزولوشن: 50 مگاپیکسل | اندازه حسگر: 44×33 میلیمترCMOS  | مانیتور: 3.2 اینچ لمسی | منظره‌یاب: الکترونیک | سرعت عکاسی پیاپی: 3 فریم در ثانیه | کیفیت فیلمبرداری: Full HD

حرف R در نام این دوربین به معنای Rangefinder است، اما این در حلی است که دوربین فوجی فیلم GFX 50R یک دوربین رنج فایندر (فاصله یاب) واقعی نیست و فقط از نظر طراحی مشابه این دوربین‌هاست.

نسبت به مدل قبلی 50S، این دوربین 25 میلیمتر باریک‌تر و 145 گرم سبک‌تر است. اندازه کوچک و قیمت مناسب نسبت به رقبا باعث شده دوربین فوجی GFX 50R رقیب بسیار مهمی برای دوربین‌های فول فریم کانن، نیکون و سونی باشد.

اگر می‌خواهید با کمترین هزینه یک دوربین مدیوم فرمت با امکانات خوب را تهیه کنید، بی شک انتخاب شما دوربین فوجی GFX 50R خواهد بود.

دوربین لایکا  Leica S3

رزولوشن: 64 مگاپیکسل | اندازه حسگر: 45×30 میلیمترCMOS  | مانیتور: 3 اینچ با پوشش محافظ | منظره‌یاب: منشور پنج وجهی | سرعت عکاسی پیاپی: 3 فریم در ثانیه | کیفیت فیلمبرداری: 4K

سنت خاص بودن محصولات لایکا در دوربین مدیوم فرمت S3 نیز رعایت شده است. ویژگی‌هایی مانند محدوده دینامیکی 15 استاپ و دامنه تنظیم حساسیت تا ISO 50000 باعث کارایی عالی این دوربین برای اکثر نیازهای عکاسی شده است.

قابلیت فیلمبرداری با رزولوشن 4K با بهره‌گیری از تمام سطح حسگر و امکان استفاده از میکروفن اکسترنال از قابلیت‌های ویدیویی این دوربین می‌باشند. امکانات ارتباطی WiFi و GPS داخلی، دو محفظه کارت حافظه sd و CF و بدنه از آلیاژ منیزیوم و مقاوم در برابر نفوذ عوامل محیطی نیز در این دوربین دیده می‌شوند.

تنها نکته منفی قابل توجه در این دوربین برچسب قیمت 20 هزار دلاری آن است که البته برای یک محصول درجه یک از لایکا چندان جای تعجب ندارد.

دوربین بدون آینه فوجی Fujifilm GFX 100S

رزولوشن: 102 مگاپیکسل | اندازه حسگر: 44×33 میلیمترBSI-CMOS  | مانیتور: 3.2 اینچ لمسی متحرک | منظره‌یاب: الکترونیک | سرعت عکاسی پیاپی: 5 فریم در ثانیه | کیفیت فیلمبرداری: 4K

اگر بدنبال رزولوشن‌های خیلی بالا در دوربین‌های مدیوم فرمت دیجیتال هستید، احتمالاً دوربین فوجی X100S انتخاب شما خواهد بود. این دوربین در همان مسیر موفق تولید دوربین‌های مدیوم فرمت با ابعاد کوچک فوجی گام برداشته است. از نظر ظاهر بیرونی این دوربین تفاوت چندانی با یک دوربین فول فریم بدون آینه ندارد اما در درون آن داستان دیگری در جریان است. حسگر بزرگ 102 مگاپیکسلی با پردازنده چهار هسته‌ای، قابلیت‌های بی‌شماری را برای این دوربین فراهم کرده است.

محدوده دینامیکی گسترده، سیستم اتوفوکوس ترکیبی با 425 نقطه تشخیص فاز و قابلیت تشخیص چهره و چشم، فیلمبرداری 4K با سرعت 30 فریم در ثانیه و قابلیت خروجی ویدیویی RAW 12 bit، بدنه مقاوم در برابر عوامل محیطی از آلیاژ منیزیوم، لرزشگیر داخلی 5 محوره با تاثیر 6 استاپ و امکان ثبت عکس‌های 400 مگاپیکسلی با جابجایی حسگر از ویژگی‌های مهم این دوربین هستند.

دوربین هسلبلاد  Hasselblad H6D-400c MS

رزولوشن: 400 مگاپیکسل | اندازه حسگر: 54×40 میلیمترCMOS  | مانیتور: 3 اینچ لمسی | منظره‌یاب: الکترونیک | کیفیت فیلمبرداری: 4K

شرکت سوئدی هسلبلاد با ارائه دوربین مدیوم فرمت H6D-400c نقطه عطفی در عکاسی دیجیتال بوجود آورده است. حروف MS در نام این دوربین مخفف Multi-Shot و به معنای ثبت چندگانه می‌باشد.

اگرچه قبلاً فناوری MS را در برندهای دیگر دیده بودیم اما در این سطح و با این کیفیت برای اولین بار است.

دوربین H6D-400c می‌تواند به دو روش عمل مالتی شات را انجام دهد، در روش اول حسگر 100 مگاپیکسلی دوربین برای هر شات به اندازه یک پیکسل به سمت بالا، راست، پایین و چپ حرکت کرده و اطلاعات هر پیکسل را بر اساس رنگ‌های قرمز، سبز و آبی بطور دقیق ثبت می‌کند. نتیجه یک عکس 100 مگاپیکسلی با دقت رنگ عالی خواهد بود.

در روش دوم علاوه بر چهار عکس روش اول، حسگر به اندازه 1/2 پیکسل بصورت افقی و 1/2 پیکسل بصورت عمودی نیز حرکت کرده و در مجموع از این 6 عکس یک عکس خارق‌العاده با رزولوشن 400 مگاپیکسل حاصل می‌شود.

درنظر داشته باشید برای ثبت عکس‌های 400 مگاپیکسلی که از نوع TIFF می باشند به فضای ذخیره‌سازی 2.4 گیگابایت برای هر عکس نیاز دارید.

دوربین مدیوم فرمت هسلبلاد H6D-400c MS را می‌توان اوج کیفیت در عکاسی قلمداد نمود، هرچند برچسب قیمت 50 هزار دلاری، این دوربین را از دسترس بسیاری از علاقه‌مندان به عکاسی خارج می‌کند.

دوربین‌های مدیوم فرمت سال‌هاست که در اختیار عکاسان حرفه‌ای قرار داشته و با کیفیت بی نظیر خود همه را شگفت زده کرده‌اند. در عصر دیجیتال نیز بالاترین کیفیت تصویر فقط به کمک این دوربین‌ها بدست می‌آید.

در سال‌های اخیر تلاش زیادی برای کاهش قیمت این دوربین‌ها انجام شده و بطور حتم در آینده نزدیک شامل کاهش هرچه بیشتر قیمت آن‌ها خواهیم بود، همان رخدادی که چند سال پیش برای دوربین‌های فول فریم اتفاق افتاد.