تمام چیزهایی که باید در مورد مانت لنز بدانید

مانت لنز چیست؟

از زمان به وجود آمدن عکاسی دوربین‌ها به شکلی طراحی می‌شدند که امکان تغییر لنز در آن‌ها وجود داشته باشد. این موضوع به این دلیل مهم است که هیچوقت یک لنز نمی‌تواند تمامی نیازهای عکاس‌ها را برطرف کند. با استفاده از دوربین‌هایی که لنز قابل تغییر دارند ما می‌توانیم دقیقا به نتایجی که به دنبال آن هستیم دستیابی داشته باشیم. برای اینکه به شکل آزادانه بتوان لنزهای دوربین را تعویض کرد، باید یک پروتکل ارتباطی استاندارد وجود داشته باشد.

تمامی لنزهای (موجود در یک خانواده) باید مشخصات مشابه داشته باشند. مهم‌تر از همه باید طراحی انتهای تمامی لنزها دقیقا شبیه به هم باشد تا بتوانید آن‌ها را به راحتی روی تمامی دوربین‌ها نصب کرد. همچنین تمامی بدنه‌های دوربین هم باید یک سطح اتصال لنز مشابه داشته باشند. این اتصال به عنوان مانت لنز شناخته می‌شود.

شما ممکن است از خودتان بپرسید که چرا چند نوع مختلف مانت لنز وجود دارد و چرا فقط یک نوع مانت کافی نیست.

مطمئنا در صورتی که اینطور بود کار برای مشتری نهایی خیلی راحت‌تر می‌شد. اما این امر به دو دلیل فنی و اقتصادی رخ می‌دهد. سیستم‌های مختلف به مانت‌ها با ابعاد، فاصله فلنج (فاصله انتهای لنز تا سنسور)، ارتباط الکترونیکی و دیگر شرایط فیزیکی مختلفی نیاز دارند.

همچنین خیلی از تولیدکننده‌ها نیز دوست دارند مانت لنز اختصاصی خودشان را داشته باشند و دیگر تولیدکننده‌ها امکان استفاده از آن‌ را نداشته باشند. به این ترتیب آن‌ها مطمئن خواهند بود که کنترل کامل تولید را در اختیار خواهند داشت و رموز مربوط به کسب و کار آن‌ها فاش نخواهد شد.

در ادامه ما هر کدام از این دلایل را به صورت ریز بررسی خواهیم کرد. بنابراین با ما همراه باشید.

نگاهی کوتاه به تاریخچه مانت لنز

ابعاد فیلم و در نتیجه‌ی آن ابعاد دوربین در طول تاریخ 150 ساله‌ی عکاسی از یک روند کلی دنبال کرده است. این بهبودهای تکنولوژی باعث شده است که ابعاد دوربین‌ها روز به روز کوچک‌تر شود. دوربین‌های لارج فرمت که عکاسی با آن‌ها آغاز شد به فیلم‌هایی با ابعاد چند اینچ نیاز داشتند اما امروزه سنسور دوربین‌های موبایل فقط چند میلیمتر هستند.

[relatedpost post=”144177″]

دوربین‌های لارج فرمت عملکرد کاملا متفاوتی با فرمت‌های کوچک‌تر دارند. از جوانب متعدد این دوربین‌ها از تکنولوژی قرن 19 پیروی می‌کنند (که البته بدین معنی نیست که ضعیف‌تر هستند.) به همین خاطر هیچگونه مانت لنز استانداردی برای اینگونه دوربین‌ها طراحی و ساخته نشده است. لنز به یک تخته‌ی لنز متصل می‌شد و سپس به حلزونی دوربین وصل می‌شد.

دوربین‌های مدیوم فرمت از لحاظ ابعاد خیلی کوچک‌تر بودند و نیاز انسان به کوچک‌سازی در نهایت منجر به استانداردسازی شد.

هزل‌بلاد (Hasselblad) با عرضه‌ی 1600F به صورت رسمی از مانت لنز خودش رونمایی کرد و امروزه نیز هنوز هم از این مانت استفاده می‌شود. پس از آن پنتاکون و مامیا نیز از مانت لنز اختصاصی خودشان رونمایی کردند. این مانت‌ها محبوب‌ترین نوع مانت در بین دوربین‌های مدیوم فرمت بودند.

در همین حین بود که دوربین‌های فیلم 35 میلیمتری به صورت گسترده عرضه شدند. دوربین‌های خیلی زیادی به بازار عرضه شدند و به طبع آن مانت‌های لنز متعددی هم به بازار عرضه شد. برخی از این مانت‌ها نیز جزء اجداد مانت‌هایی هستند که ما امروزه از آن‌ها استفاده می‌کنید. برخی دیگر نیز منقرض شدند و برخی هم هنوز مورد استفاده قرار می‌گیرند.

در کنار مانت‌های اختصاصی برند (مثل Canon FD و یا Nikon F) از مانت‌های همه کاره یا Universal نیز رونمایی شد. مانت‌های M42، M39 و مانت T برخی از نمونه‌های این نوع مانت هستند.

لنزهای مدرن از لحاظ اینکه همگی سیم‌کشی الکترونیکی دارند و با مکانیسم پیچشی بسته می‌شوند با هم شبیه هستند.

امروزه مشهورترین مانت‌ها عبارتند از:

• مانت EF کانن (DSLR)
• مانت F کانن (DSLR)
• مانت‌های میکرو سه چهارم (Universal، پاناسونیک، الیمپیوس، DJI و Blackmagic برخی از تولیدکننده‌های مطرح در این زمینه هستند)
• مانت E سونی (بدون آینه)
• مانت X فوجی فیلم (بدون آینه)

برخی از مانت‌های بدون آینه هم که احتمال می‌رود در آینده معروف شوند عبارتند از:

• مانت RF کانن
• مانت Z نیکون
• مانت L لایکا (سیگما و پاناسونیک هم به عنوان بخشی از اتحاد مانت L از این مانت استفاده می‌کنند.)
• مانت G فوجی (مدیوم فرمت)

مشخصات اصلی مانت لنز

مانت‌های لنز از برخی جهات با هم مختلف هستند. در ادامه نگاهی خواهیم داشت به برخی از مهم‌ترین تفاوت‌ها:

انواع دوربین

این موضوع از آن‌جایی مهم است که تعیین کننده‌ی دو مورد بعدی یعدی سایز و فاصله فلنج است. دوربین‌های بدون آینه معمولا از یک مانت با قطر کمتر استفاده می‌کنند و فاصله فلنج آن‌ها نیز کوتاه‌تر از بقیه دوربین‌ها است. اما دوربین‌های DSLR به دلیل استفاده از جعبه آینه ضمخت‌تر هستند و همین موضوع نیز روی مانت لنز آن‌ها تاثیر گذار است.

قطر

برای قطر مانت لنز دوربین باید چند موضوع مختلف را در نظر داشت. نکته اول این است که این لنز برای چه سنسور یا سنسورهایی طراحی شده است. مطمئنا برای یک سنسور فشرده 1 اینچی به یک لنز به اندازه‌ی لنزهای فول فریم نیازی نخواهید داشت.

اکثر سیستم‌های مانت روی دوربین‌هایی با ابعاد سنسور مختلف نصب می‌شوند. برای مثال مانت‌های EF، F و E هم روی دوربین‌های فول فریم و هم APS-C مورد استفاده قرار می‌گیرند. در این مورد مانت برای دوربین‌های فول فریم طراحی و به صورت دقیق تنظیم شده است. مانت‌های EF و F نیز خیلی قبل‌تر از اختراع سنسورهای کراپ ساخته شده بودند.

همچنین به صورت کلی، هرچقدر که مانت لنز در مقایسه با سایز سنسور بزرگتر باشد، طراح‌های لنز آزادی عمل بیشتری دارند و می‌توانند لنزهایی با دیافراگم‌های وایدتر و کیفیت تصویر بهتر تولید کنند.

داستان قطر مانت‌های نیکون

برای مثال نیکون را در نظر داشته باشید. مانت F نیکون که اولین بار در سال 1959 رونمایی شد کمترین قطر را در بین مانت‌های DSLR فول‌فریم اصلی بازار را دارد. ابعاد داخلی این مانت فقط 44 میلیمتر است. این در حالی است که قطر داخلی مانت E سونی 46 میلیمتر و مانت EF کانن 54 میلیمتر است.

همین موضوع باعث شده است که لنزهای مانت F نیکون خیلی محدود باشد. کانن لنزهایی با دیافراگم f/1 (توقف تولید) و f/1.2 با سیستم اتوفوکوس دارد اما بازترین دیافراگم در بین لنزهای مانت F نیکون برابر با f/1.4 است. این موضوع فقط به خاطر قطر کمتر مانت است.

بنابراین، این کمپانی تصمیم گرفت برای طراحی مانت فول فریم بدون آینه خودش دست بالا بگیرد و از بیشترین قطر ممکن استفاده کند. مانت Z نیکون اکنون با ابعاد داخلی 55 میلیمتر بزرگترین مانت لنز در بین مانت‌های فول فریم است.

این تغییر باعث شد نیکون تلاش کند قدرت خودش را به نمایش بگذارد و به همین خاطر یک لنز 58 میلیمتری با دیافراگم f/0.95 به بازار عرضه کرد. البته در صورتی که قصد خرید این لنز را دارید باید کمی بیشتر از یک ماشین کوچک برای آن هزینه کنید.

فاصله فلنج

فاصله فلنج به فاصله بین مانت لنز و سنسور دوربین گفته می‌شود. این فاصله در بین تولیدکننده‌ها و انواع مختلف دوربین متفاوت است.

[relatedpost post=”140062″]

مکانیسم آینه حداقل فاصله فلنج یک دوربین را افزایش خواهد داد. در صورتی که دوربین دارای آینه باشد، فاصله فلنج نمی‌تواند کمتر از 45 میلیمتر باشد اما در دوربین‌های بدون آینه این فاصله می‌تواند 16-18 میلیمتر باشد.

فاصله فلنج دوربین‌های DSLR حدود 45 میلیمتر است. این فاصله برای مانت EF کانن برابر با 44 میلیمتر و برای مانت F نیکون برابر با 46.5 میلیمتر است. اما مانت‌های فول فریم بدون آینه خیلی کوچک‌تر هستند. این فاصله برای مانت E سونی برابر با 18 میلیمتر و برای مانت Z نیکون نیز برابر با 16 میلیمتر است.

فاصله فلنج روی ظاهر و کیفیت مانت لنز تاثیر گذار است. اولین موضوعی که روی آن تاثیر می‌گذارد اندازه دوربین است. دوربین‌هایی که فاصله فلنج کوتاه‌تری دارند می‌توانند کوچک‌تر باشند زیرا نیازی نیست مانت آن‌ها خیلی بیرون بزند. همچنین کیفیت تصویر این قبیل دوربین‌ها نیز بهتر است. البته کیفیت تصویر ارتباطی به دوربین ندارد و بیشتر به لنز مرتبط است.

فاصله فلنج کوتاه‌تر به لنز این امکان را می‌دهد که به شکل نزدیک‌تری به سنسور طراحی شود. این موضوع علاوه بر اینکه باعث باز شدن جا می‌شود، نیاز به استفاده از برخی عناصر لنز خاص را هم از بین خواهد برد. این موضوع بیشتر از هرچیزی روی لنزهای واید تاثیرگذار است زیرا لنزهای تله فوتو به هر ترتیب طراحی طولانی‌تری دارند.

شما از همین الان شاهد بهبود کیفیت لنزها هستید اما فعلا فقط در ابتدای مسیر هستیم. برای مثال لنز جدید Nikon Z 14-30mm f/4 علاوه بر اینکه خیلی کوچک است، کیفیت تصویر خیلی زیادی هم دارد اما قیمت آن هم کمی زیاد است.

ارتباطات الکترونیکی

پروتکل‌های الکترونیکی و گزینه‌های مختلف هم تفاوت‌های زیادی با هم دارند. زمانی که شما لنز را از دوربین جدا می‌کنید، چندین پین را روی لنز و دوربین مشاهده خواهید کرد. این لنزها برای زیباتر شدن مانت لنز نیستند و ارتباطات الکترونیکی دوربین و لنز توسط آن‌ها انجام خواهد شد.

این پین‌ها وظیفه تغذیه و کنترل اتوفوکوس، دیافراگم، نورسنجی، لرزشگیر تصویر، انتقال اطلاعات و… را بر عهده دارند. این پین‌ها در تمامی دوربین‌ها شبیه به هم نیستند و برخی اوقات حتی بسته به مانت لنز هم با یکدیگر متفاوت هستند. برای مثال مانت EF به صورت پیشفرض 7 عدد پین دارد برای برخی لنزهای EF سری L سه عدد پین بیشتر برای برقراری ارتباط با تله کانورتر دارند. دوربین‌های مانت EF نیز 10 عدد پین دارند تا تمامی گزینه‌ها را برای شما فراهم کنند.

برخی اوقات تولیدکننده‌ها از راهکارهای مختلف در مانت‌های لنز مختلف خودشان استفاده می‌کنند. مانت Canon RF برای مثال از همان چیدمان پین مانت EF به همراه چند پین اضافه استفاده می‌کند. به همین خاطر در صورتی که از مانت‌های EF روی بدنه‌های R استفاده کنید سرعت و دقت اتوفوکوس آن‌ها هیچ تغییری نخواهد کرد.

از طرفی دیگر نیکون چیدمان پین‌های خودش را برای مانت Z دوباره طراحی کرد و به همین خاطر سازگاری پین به پین مستقیم ممکن نیست. در صورتی هم که از آداپتور F-to-Z استفاده کنید، سرعت اتوفوکوس کمی کاهش خواهد یافت.

یک مثال بدتر از این هم وجود دارد.

زمانی که سونی مانت E را طراحی کرد پروتکل ارتباطی خودش را به صورت کامل از ابتدا طراحی کرد. این موضوع مشکلات خیلی زیادی را برای تطبیق‌پذیری لنزهای مانت A (مانت قبلی سونی) به وجود آورد.

از لحاظ فیزیکی هیچ مشکلی برای تطابق لنزها وجود نداشت اما پروتکل‌های ارتباطی به اندازه‌ای با هم متفاوت بودند که لنزهای قبلی کاملا بلااستفاده می‌شدند. امکان اتوفوکوس وجود نداشت و نورسنجی هم با مشکلات خیلی زیادی روبرو بود. این مشکلات چندین ماه بعد با عرضه‌ی آپدیت‌های نرم‌افزاری مختلف حل شد.

نکته: در صورتی که با خطای ارتباطی در دوربین خودتان مواجه شدید، سعی کنید پین‌های ارتباطی دوربین و لنز را پاک کنید. اغلب اوقات این کار مشکل را از بین خواهد برد.

حداقل فاصله فوکوس پشتی

این فاصله، فاصله‌ی بین عنصر پشتی لنز و سنسور دوربین است. این فاصله بر حسب حداقل فاصله‌ی فوکوس سنجیده می‌شود زیرا در این زمان لنز در نزدیک‌ترین فاصله به سنسور قرار دارد.

معمولا قبل از سنسور چیزی وجود دارد که در صورت طراحی غلط عناصر شیشه‌ای لنز به آن برخورد می‌کنند. در دوربین‌های DSLR این آینه‌ی بالارونده است و در دوربین‌های SLT هم آینه‌ی Pellicle می‌باشد.

در دوربین‌های بدون آینه لنز می‌تواند تا زمانی که به سنسور برخورد کند رو به عقب حرکت نماید. البته در اکثر مواقع این اتفاق نمی‌افتد زیرا عنصر پشتی در لنزی مثل این خیلی حساس خواهد بود.

مکانیسم قفل

مکانیسم‌های مختلفی برای قفل لنز روی بدنه وجود دارد. قفل پیچی، قفل بریچ و قفل سرنیزه‌ای سه مورد از مهم‌ترین قفل‌ها هستند. دو مورد اول بیشتر در لنزهای فوکوس دستی استفاده می‌شدند. M42 محبوب‌ترین مانت پیچی موجود در بازار است. این مانت، یک مانت Universal است که در خیلی از دوربین‌ها و لنزهای عرضه شده پس از دهه 50 میلادی مورد استفاده قرار گرفته است.

اکثر لنزهای عکاسی مدرن از سیستم سرنیزه‌ای استفاده می‌کنند. این سیستم از زبانه‌ها برای قفل کردن لنز استفاده می‌کند و معمولا برای استفاده از آن‌ها باید نقطه‌ی قرمز روی لنز را روی یک نقطه‌ی دیگر روی دوربین قرار دهید و سپس لنز را حدود 45 تا 90 درجه بچرخانید.

پس از اینکه لنز را به درستی پیچاندید، یک پین فنری لنز را در جای خودش محکم می‌کند و زمانی که کلید جداسازی لنز را فشار می‌دهید، این پین جمع می‌شود و می‌توانید به سادگی لنز را جدا کنید. تولیدکننده‌ها از سیستم سرنیزه‌ای به دلیل مزایایی که نسبت به سیستم‌های دیگر دارد استفاده می‌کنند. وصل کردن و جدا کردن لنزها با استفاده از این مکانیسم خیلی سریع‌تر انجام می‌شود و می‌توانید این کار را با یک دست هم انجام دهید.

لنزهایی که از سیستم اتصال سرنیزه‌ای استفاده می‌کنند به صورت کامل به دوربین وصل می‌شوند و فقط یک راه صحیح برای اتصال یک لنز وجود دارد. این موضوع برقراری ارتباطات الکترونیک بین لنز و دوربین ضروری است زیرا پین‌های ارتباطی باید به درستی به یکدیگر متصل شوند.

جهت نصب لنز در بین تولید‌کننده‌ها متفاوت است. در اکثر مانت‌ها به جز مانت F و Z نیکون، لنز با چرخش در جهت عقربه‌های ساعت متصل خواهند شد اما لنزهای نیکون در جهت عکس عقربه‌ی ساعت متصل می‌شوند و به همین خاطر حلقه‌های زوم و فوکوس آن‌ها نیز معکوس است.

[relatedpost post=”140004″]

ادامه‌پذیری و سازگاری

برخی از مانت‌های امروزی دنباله‌روی مانت‌های قبلی هستند. برای مثال اجازه دهید نگاهی داشته باشیم به مانت‌های کانن در طول 50 سال گذشته:

مانت FD کانن در سال 1971 رونمایی شد. فاصله فلنج این مانت 42 میلیمتر است. زمانی که مانت جدید EF عرضه شد (با فاصله فلنج 44 میلیمتر) برخی مشکلات به وجود آمدند. بدون استفاده از وسایل اصلاح‌کننده تطبیق‌پذیری مستقیم بین این دو مانت ممکن نبود و کانن نیز یک تله کانورتر/آداپتور عرضه کرد اما این آداپتور فقط با برخی لنزهای تله فوتو انتخابی کار می‌کرد.

مانت EF امروزه مشتقات زیادی دارد. یکی از این مشتقات مانت EF-S است که از لحاظ فیزیکی شبیه به مانت EF است. این مانت اجازه‌ی استفاده از تمامی لنزهای EF را در کنار لنزهای کراپ سنسور جدیدتر به کاربر می‌دهد. لنزهای EF-S کمی بیشتر داخل جعبه آینه دوربین قرار می‌گیرد و فاصله فوکوس پشتی کوتاه‌تری هم دارند. همین موضوع باعث شده است کانن بتواند لنزهای کراپ کوچک‌تر و ارزان قیمت‌تری به بازار عرضه کند.

مورد بعدی مانت EF-M است که کوچک‌تر از مانت EF است. همچنین پروتکل ارتباطی این لنز نیز کمی متفاوت‌تر است. فاصله فلنج این لنز برابر با 18 میلیمتر است و برای دوربین‌های بدون آینه کوچک‌تر سری M کانن قبل از عرضه EOS R طراحی شده است. اتصال لنزهای سری EF و FD به مانت M بدون هیچگونه مشکل خاصی ممکن است.

مانت RF جدیدترین نسخه‌ی مانت EF است. از لحاظ الکترونیکی این دو تقریبا شبیه به هم هستند اما فاصله فلنج مانت RF برابر با 20 میلیمتر است. این مانت قابلیت‌های اضافه بیشتری مثل حلقه‌ی کنترل ایزو یا دیافراگم را دارد. شما می‌توانید از لنزهای EF و FD بدون هیچگونه مشکلی روی مانت RF استفاده کنید.

همانطور که مشاهده می‌کنید تطبیق‌پذیری به صورت کلی بین محصولات یک تولیدکننده ممکن است اما بین محصولات دو تولید کننده‌ی مختلف چطور؟

این موضوع به دو چیز بستگی دارد. به صورت کلی شما می‌توانید از لنزهایی که فاصله فلنج آن‌ها 3 تا 4 سانتی‌متر طولانی‌تر از مانتی است که می‌خواهید لنز را روی آن نصب کنید استفاده کنید. این فاصله اضافه برای نصب آداپتور موردنیاز است.

موضوع بعدی کنترل الکترونیکی است. آداپتورهای الکترونیکی قیمت خیلی بیشتری نسبت به آداپتورهای ساده دارند. داخل این آداپتورها تراشه‌هایی وجود دارد که داده‌های بین دوربین و لنز را رمزگشایی می‌کنند. با این وجود حتی گران قیمت‌ترین آداپتورها نیز تا حدودی سرعت اتوفوکوس را کاهش می‌دهند.

در این مقاله تلاش شد شما به صورت کامل با انواع مانت لنز، تفاوت آن‌ها با یکدیگر و نحوه‌ی استفاده از آن آشنا شوید. در صورتی که سوال خاصی در این مورد دارید، از طریق قسمت نظرات همین مطلب با ما در ارتباط باشید. کارشناسان نورنگار در اسرع وقت به سوالات شما پاسخگو خواهند بود.