فتومونتاژ چیست؟ + آموزش ساخت فتومونتاژ

فتومونتاژ چیست؟

فتومونتاژ مجموعه‌ای از عکس‌های جداگانه‌ است که باهم ترکیب می‎شوند! به زبان ساده اگر بخواهیم بیان کنیم، یعنی از یک موضوع چندین عکس مختلف می‌گیرید و با تلفیق آن‌ها (یا قطعاتی از آن‌ها) با یک‌دیگر یک تصویر واحد خلق می‌کنید.

حالا این تصویر جدید می‌تواند باعث خلق یک داستان جدید شود و یا به شیوه‌ای متفاوت معنا و مفهوم هنری خود را به مخاطب انتقال دهد.

ساختار ذهن ما به دیدن و ثبت عکس‌های جداگانه که زیر یک ثانیه می‌گیریم، عادت کرده است و فقط همان عکس‌ها در نظر ما طبیعی به نظر می‌رسد. اما در هنر فتومونتاژ محدودیتی در تعداد عکس، زمان ثبت مجموعه عکس و مکان‌های مختلفی که هنرمند برای ساخت عکس استفاده می‌کند، وجود ندارد!

با توجه به این‌که در خلق فتومونتاژ محدودیتی وجود ندارد، انجام این کار به صورت منسجم هیجان انگیز به نظر می‌رسد.

برای بهتر دیده شدن و جذابیت فتومونتاژ توصیه می‌شود، با نظم و ترتیب آن‌ها را بر اساس موضوع‌های مختلف دسته‌بندی کنید.

البته! بعد از همه این همه توضیح خوب است که بدانید برخی از افراد هم هستند که تعریف متفاوتی از فتومونتاژ دارند! آن‌ها مجموعه‌ای از عکس‌های غیر مرتبط یا نیمه مرتبط را باهم ترکیب می‌کنند و عکس و داستان جدیدی خلق می‌کنند! که تا حدودی هم رایج شده و گرافیست‌ها از آن استفاده می‌کنند.

انواع فتومونتاژ

فتومونتاژ شامل انواع مختلفی از ویرایش و کنارهم قرار دادن عکس‌های مختلف است.

1. فتومونتاژ دستی

فتومونتاژ شامل چسباندن عکس‌های چاپی کنارهم نیز می‌شود که در قرن نوزدهم و بیستم رواج داشت و ویراستاران مجله‌ها آن‌ را به کار می‌بردند.

2. فتومونتاژ دیجیتال

با گسترش نرم‌افزارهای دیجیتال مانند فتوشاپ، CorelDraw ،Light Room  جای فتومونتاژ دستی را گرفتند. البته لازم به ذکر است که فتومونتاژ دیجیتال نیز انواع مختلفی مانند: خبری، هنری، مفهومی، تبلیغاتی و… را شامل می‌شود. که فتومونتاژ تبلیغاتی این روزها جزء مشاغل پر درآمد محسوب می‌شود. در قسمت‌‌های بعدی مقاله در مورد آن صحبتی کوتاه خواهیم داشت.

تفاوت فتوکلاژ و فتومونتاژ چیست؟

کلاژ (تکه چسبانی) کلمه‌ای است که از زبان فرانسوی گرفته شده است. کلاژ ترکیبی از عکس و مصالح مختلفی مانند مقوا، بریده روزنامه، عکس اشیاء، پارچه و… است که، روی سطح بوم و یا هر سطح دیگری برای ایجاد یک تصویر تلفیقی چسبانده می‌شود. اگر برای بیان منظور، مقصود و افکارتان با استفاده از مواد و مصالح ترکیب‌بندی خاصی ایجاد کنید و از آن عکسی خلاقانه ارائه دهید، آن اثر خلق شده فتوکلاژ نام دارد. اگر بخواهیم ساده‌تر بگوییم کلاژ جزء روش‌های سنتی محسوب می‌شود. در حالی که فتومونتاژ در پروسه فرایند عکاسی شکل می‌گیرد.

فتومونتاژ به روش‌های برش، چسباندن و ترکیب چند عکس و عکاسی متوالی از یک سوژه و خلق یک تصویر واحد از تمام این موارد می‌گویند. مونتاژ رسمی‌تر از کلاژ است و معمولا بر اساس یک مضمون ساخته می‌شود.

عکاسی فتومونتاژ

برای این‌که با استفاده از عکاسی اثر فتومونتاژ برای خودتان خلق کنید به امکانات زیر نیاز دارید:

1. دوربین عکاسی
2. کامپیوتر
3. دستگاهی برای چاپ

۱. انتخاب موضوع

ابتدا شما باید سوژه مورد نظر خود را شناسایی کنید. ایده شما می‌تواند کاملا متفاوت با ایده‌‌های عکاسی منظم و روزمره‌ شما باشد! فقط توصیه می‌شود، شرایط خود را برای دسترسی به مکان و زمان در نظر بگیرید.

بهترین انتخاب برای شما موضوعی است که در صورت نیاز برای عکاسی مجدد به آن دسترسی داشته باشید.

اگر یک جسم ثابت و بدون حرکت برای عکاسی انتخاب کنید برای شروع کار بهتر است و به احتمال زیاد برای اولین بار فتومونتاژ خوبی از آب در بیاید!

۲. برنامه‌ریزی و محاسبه

خوب در این مرحله بهتر است محاسبه کنید که چند عکس می‌خواهید خلق کنید؟باید فکر کنید و بیینید چقدر به سوژه خود نزدیک هستید و بهتر است، از کدام لنز برای تعداد عکس‌هایی که می‌خواهید خلق کنید استفاده کنید؟

ما به شما توصیه می‌کنیم از یک لنز 50 میلی‌متری استاندارد استفاده کنید تا کارهایتان راحت‌تر انجام شود! یک لنز واید ممکن است لبه‌های عکس شما را خراب کند.

۳. توجه به خطوط در ترکیب‌بندی عکس!

استفاده از خطوط عمودی، افقی، مورب به شما کمک خواهد کرد تا یک قاب‌بندی مناسب برای عکس خود ایجاد کنید. فقط کافیست هنگامی که مشغول عکاسی هستید به دنبال خطوط مستقیم یا منحنی باشید. دقت کنید که آن‌ها چگونه می‌توانند در مونتاژ عکس‌های نهایی شما دیده شوند! استفاده از این خطوط به شما کمک می‌کند که فتومونتاژ شما به صورت یک پارچه در کنارهم نگه داشته شود و مخاطب با نگاه به عکس جذب آن‌ شود! و خوب هرچه عکس شما جذاب‌تر باشد مخاطبان بیشتری آن را می‌بینند.

۴. استفاده از نرم افزار در فتومونتاژ

عکس‌هایی که تهیه کردید، وارد فتوشاپ یا هر برنامه ویرایشگر عکس دیگری که مدنظرتان است وارد کنید. اگر به دنبال استفاده از فتوشاپ برای فتومونتاژ هستید ما در قسمت دیگر مقاله آن را توضیح خواهیم داد!

اما بهتر است بدانید که این مرحله در واقع مرحله‌ای است که شما باید کاملا خلاقیت خود را به کار بگیرید و بی پروا ایده‌های خود آزمایش کنید تا خروجی جذابی تحویل بگیرید!

۵. چاپ فتومونتاژ

این مرحله کاملا اختیاری و به انتخاب شما است! چون اثر شما در نوع دیجیتال کافی است. دیگر سال‌هاست که عکس چاپی زیاد طرفداری ندارد. اما نسخه چاپی فتومونتاژ با عکس معمولی کمی تفاوت دارد. اگر مایل بودید، می‌توانید فتومونتاژ‌های دیجیتالی خود را  چاپ کنید و با دیگران در مورد آن‌ها صحبت کنید.

فتومونتاژ تبلیغاتی؛ وقتی فتومونتاژ می‌فروشد!

فتومونتاژ از قدیم هم در صنعت تبلیغات وجود داشت منتها به شکلی دیگر! زمانی که هنوز نرم‌افزارهای گرافیکی رایج نشده بود، ویراستاران مجله‌ها از روش‌های دستی یعنی همان چسباندن عکس‌های چاپ شده استفاده می‌کردند که به آن کلاژ می‌گویند.

با افزایش تولید کنندگان کالا و خدمات، رقابت تنگاتنگی در عرصه تبلیغات بر سر انتقال پیام برندها به مخاطب و نحوه معرفی محصول به شیوه خلاقانه است. زمانی که استفاده از نرم‌افزارهای گرافیکی و سه بعدی برای تبلیغات رایج نبود، برندهای برتری همچون کوکاکولا، تویوتا، سامسونگ، مرسدس بنز، سامسونگ، نایک و… تبلیغات چاپی در زمینه فتومونتاژ کار کرده بودند! این روزها جای خالی فتومونتاژ دستی را تکنولوژی پر کرده است و بازار بزرگی را به خود اختصاص داده است. حالا خیلی آسان‌تر از گذشته می‌توانید ایده‌هایتان را روی عکس‌های مورد نظرتان پیاده‌سازی کنید.

نمونه های فتومونتاژ

از زمان ظهور فتومونتاژ تا به امروز نمونه‌هایی از فتومونتاژ در طول تاریخ به عنوان اثری ماندگار شناخته شده است که باهم تاریخچه و عکس‌های آن را مرور می‌کنیم.

شاید معروف‌ترین فتومونتاژ دنیا مربوط به اواسط دوره ویکتوریا است. این اثر هنری توسط Oscar Rejlander که یکی از عکاسان حرفه‌ای در این زمینه بود خلق شد. البته بعدها اثر فتومونتاژ او را به نام چاپ ترکیبی نام‌گذاری کردند.

پس از این‌که اسکار رجلندر در سال  1858  اثری هنری به نام «دو راهی» خلق کرد. عکاس دیگری به نام هنری پیچ رابینسون عکسی با عنوان «محو شدن» در سال  1857 خلق کرد.

تا انتهای دهه نیز افراد دیگری به فعالیت در این هنر مشغول شدند و اغلب کارت پستال‌های بامزه‌ای که در آن‌‌ها سر یک نفر روی بدن یک نفر دیگر قرار گرفته بود، می‌ساختد.

با شروع جنگ جهانی کارت پستال فتومونتاژ شهرت یافت و مردم از آن استقبال می‌کردند. هنرمندان با ساخت کارت پستال‌ و طرح‌هایی که نشان دهنده جدایی سربازان از خانواده‌هایشان برای رفتن به جنگ بود مخالفتشان با جنگ را اعلام می‌کردند.

فتومونتاژ دادائی‌های برلین

گروهی از دادئیان‌های مستقر در برلین با استفاده از فتومونتاژ اعتراض خود را به وقایع سیاسی و جنگ نشان می‌دادند. با تلاش دسته جمعی دادئیست‌های برلین تصاویر واقعی از صحنه‌ها را خلق کردند و توانستند با استفاده گسترده از این سبک آن را به یک فرم هنری مدرن تبدیل کنند. از آثار هنری دوره دادائیان می‌توان به Hannah Höch   به‌نام “برش با چاقوی آشپزخانه”  در آخرین دوره شکم گنده های Weimar در آلمان، 1919-1920 اشاره نمود.

فتومونتاژ در هنر جهانی

سورئالیست‌ها، راه و روش فتومونتاژ را سریع آموزش دیدند و شروع کردند. از هنرمندان معروف سورئالیست می‌توان سالوادور دالی و من‌ری را نام برد. این دو هنرمند از فتومونتاژ بسیار لذت می‌بردن و از آن برای به اشتراک ‌گذاری فعالیت‌های ذهن ناخودآگاه خود استفاده می‌کردند.

پس از جنگ جهانی دوم

پس از جنگ جهانی دوم و آغاز جنگ سرد، از محبوبیت فتومونتاژ بین مردم کاسته شد. زیرا تلویزیون به تازگی آمده بود و برایشان بیشتر از فتومونتاژ جذابیت داشت. بعد از آن در دهه هشتاد میلادی  با ظهور جنبش ضد سلاح هسته‌ای بار دیگر هنر فتومونتاژ به محبوبیت خود دست پیدا کرد و در این زمان از این هنر در طراحی بنرها استفاده می‌شد که می‌توانید نمونه آثار آن را در کارهای پیتر کنارد  ببینید.

آموزش فتومونتاژ

همان‌طور که در قسمت عکاسی فتومونتاژ قول داده بودیم نوبت به آموزش فتومونتاژ ساده در فتوشاپ رسید! ولی قبل از آموزش نکته‌ای را خدمتتون بگم که خلق فتومونتاژ به غیر از فتوشاپ با نرم‌افزارهای دیگری مانند لایت‌روم هم امکان‌پذیره! همچنین سایت‌های آنلاینی وجود دارند که امکان ساخت فتومونتاژ دارند و ما یکی از آن‌ها را نیز معرفی می‌کنیم.

ایده فتومونتاژ

همان‌طور که می‌دانید فتومونتاژ هنر ترکیب تصاویر است. هر گرافیست برای قدم ابتدایی ساخت فتومونتاژ و ارائه طرح‌ منحصر به فرد به ایده نیاز دارد و باید این مهارت را درون خود پرورش دهد!  خوب شاید برایتان سوال پیش آمد که چطور ایده‌های فراوانی در ذهنمان ایجاد کنیم؟

ما چند راه را برای پیدا کردن ایده در ادامه به شما پیشنهاد می‌دهیم تا بتوانید فتومونتاژ خارق‌العاده‌ای طراحی کنید!

۱. نویسندگی

برای پرورش خلاقیت ذهن نویسندگی یکی از روش‌های پیشنهادی ما است. نوشتن ارتباط مستقیمی با قدرت تفکر و قدرت تخیل دارد و با داستان پردازی‌های خیالی می‌توان ایده‌های متنوعی خلق کرد! برای مثال تا الان سوار شدن روی ابرهای آسمان آبی را تصور کرده‌اید؟

۲. توجه به دنیای پیرامون

به صبح بهاری که زیر آسمان آبی قدم می‌زنید و صدای پرنده‌ها را حس می‌کنید فکر کنید! تا یک میز صبحانه که خیلی اتفاقی ممکن است یکی از خوراکی‌های صبحانه‌تان شکل یک شیء جذاب به خود می‌گیرد!

۳. شبکه‌ اجتماعی تصویر محور

حتما شماهم با پینترست آشنا هستید! شبکه اجتماعی که در مورد هر موضوع در آن عکس‌های متعددی وجود دارد و می‌توانید آثار دیگران را ببینید! با دیدن عکس‌های متنوع ایده‌های جدید کشف کنید!

اگر تا الان پینترست را نصب نکرده اید، برای دانلود روی لینک زیر کلیک کنید!

• نسخه اندروید
• نسخه ios

۴. موسیقی دلنواز!

گوش دادن به موسیقی یکی از راه‌های افزایش خلاقیت است! البته هر موسیقی تاثیر گذار نیست! باید جستجو کنید و موسیقی مناسب روحیه خود را پیدا کنید! آن موقع به معجزه موسیقی پی می‌برید و تمرکز و خلاقیتتان بیشتر از قبل می‌شود.

۵. رویاپردازی!

تا به حال به زندگی روی جزیره نارگیلی فکر کرده‌اید؟

یکی از مزیت‌های فتومونتاژ به تصویر کشیدن رویاهایتان است! با رنگ‌ها و ترکیب عکس‌ها به رویاهایتان جان می‌دهید!

۶. تفکر معکوس!

یکی از روش‌های دیگه اینه که به اتفاق‌هایی که میفته برعکس فکر کنید!

فکر کن وقتی میخوای لیموترش بخوری میوه شبیه هواپیما بشه و فرار کنه!

۷. پیوند دادن

پیوند دادن ویژگی‌های خاص از یک موجود را به موجودی دیگر یا جسمی دیگر ربط دهید! مثل چاقوی هندونه!

آموزش فتومونتاژ ساده در فتوشاپ

1. ابتدا تصاویری را از قبل آماده کنید. در بخش اول قراره عکس‌ها را باهم ادغام کنیم. ابتدا گزینه new در منوی file  را انتخاب می‌کنیم. در کادری که باز می‌شود ابعاد پروژه خود را وارد کنید و پس زمینه سفید را انتخاب کنید و روی دکمه crate کلیک کنید.

حالا به سراغ فایل تصاویر می‌رویم( بهتر است از قبل عکس‌ها را منظم درون یک پوشه قرار دهید.) برای وارد کردن تصویر دو راه دارید از  قسمت meno گزینه open را انتخاب کنید و روش دوم : روی تصویر مورد نظر داخل پوشه کلیک راست کنید و آن‌ها را در محیط فتوشاپ باز کنید.( گزینه: open with photoshop)

تصویر نهایی فتومونتاژ ما در پایان این آموزش تصویر زیر است:

2. ما در این قسمت به سمت تصویر اصلی صورت دختر می‌رویم و ابتدا پس زمینه را باید حذف کنیم. چون قرار است فتومونتاژ ساخته شود نیازی به پس زمینه نداریم. اگر کلید w را فشار دهیم، گروه ابزارهایی برای حذف پس زمینه فعال می‌شود که در این ابزار سه قسمتی، ما به ابزار Quick selection tool نیاز داریم. )نکته: اگر از عکس‌هایی با فرمت «PNG» استفاده کنید، نیازی به حذف پس‌زمینه ندارید اما ما در این پروژه باید تصویر پس‌زمینه را از عکس اصلی جدا کنیم.) این ابزار برای انتخاب سریع نواحی عکس استفاده می‌شود. مانند نقاشی کردن ابزار را روی تصویر می‌کشیم و آن را انتخاب می‌کنیم. تصویر20 و 21

برای حذف پس زمینه کلید Delete یا Ctr+ D  را فشار می‌دهیم تا پس زمینه حذف شود.

نکته: اگر  می‌خواهید با حذف لایه‌ها در فتوشاپ کامل آشنا شوید، مقاله آموزش حذف پس زمینه عکس در فتوشاپ مجله نورنگار را مطالعه کنید.

حالا انتخاب عکس‌ها را مانند قبل انجام می‌دهیم. قسمت های  اضافی را حذف می‌کنیم و برای همه عکس‌هایی که قرار است استفاده شود عمل حذف پس زمینه را انجام می‌دهیم.

قسمت‌های اضافه روی صورت دختر را با انتخاب ابزار brush tool (psints custom brush) محو می‌کنیم و در همان قسمت یک لایه جدید ایجاد می‌کنیم و عکس بعدی را اضافه می‌کنیم.

حالا روی همان لایه کلیک راست می‌کنیم گزینه Dublicate layer  را انتخاب می‌کنیم و سپس از آن به تعداد دلخواه کپی می‌گیرید.

توجه کنید که فتومونتاژ کاملا سلیقه‌ای است و این بستگی به شما دارد که دوست دارید چطور تصویر خود را بسازید و همینطور محو کردن تصاویر و گوشه تصاویر را هرجا که نیاز بود با ابزار brush tool محو کنید. ( ما برای جلوگیری از اتلاف وقت باز ارزشتان مراحل تکراری را بازگو نمی‌کنیم.)

3. با انتخاب گزینه color balance قسمت properties باز می‌شود. در این قسمت شما با کم و زیاد کردن، نور دلخواه فتومونتاژ خود را انتخاب می‌کنید.

4. حالا به قسمت منوی filter می‌رویم و گزینه Filter  Camera Raw انتخاب می‌کنیم. در این منو قسمت Detail  و Effects تغییرات لازم را بسته به سلیقه خودتان اعمال کنید!

5. دوباره به منوی filter بروید و گزینه Nik Collection و سپس گزینه color Efecs Pro4 انتخاب می‌کنیم.

تکنیک‌های فتومونتاژ سریع‌تر

با رعایت چند نکته و تکنیک ساده کارتان جلو می‌افتد.

• در قدم اول بهتر است عکس‌‌های هر پروژه را مدیریت کنید و درون یک فایل قرار دهید.
• اگر خودتان عکاسی انجام می‌دهید از عکس‌هایی با کیفیت بالا استفاده کنید.
• ابزارهایی مانند selection، Layer، pen در فتوشاپ به شما برای ساخت فتومونتاژ کمک می‌کند.
• از ابزار pen برای حذف قسمت‌های قسمت‌های اضافی عکس و انتخاب بخشی از تصویر که به آن احتیاج دارید کمک می‌کند. این عمل را می‌توانید با استفاده از یک قلم فیزیکی دیجیتال و کار با فتوشاپ برای روی آیپد انجام دهید.

ابزار آنلاین فتومونتاژ

سایت fotor طیف گسترده‌ای از  انواع ویژگی‌ها و جلوه‌ها را برای فتومونتاژ عکس دارد و عکس‌های شما را به قاب عکس‌های خلاقانه و تاثیرگذار تبدیل می‌کند.

مراحل کلی استفاده از این سایت را باهم مرور می‌کنیم:

• ابتدا با استفاده از ایمیل در سایت ثبت نام کنید.
• این سایت سه بخش کلی دارد به نام Edit a Photo که شامل افکت‌ها، ابزار پایه‌ای، ابزار زیبا سازی و قاب‌ها است.
• بخش Make a Collageکه برای به هم چسباندن عکس‌ها در کنار هم است و چهار دسته بندی : کلاسیک، هنری، کلاژهای مخصوص رویداد خاص و با تصاویر ساده و کشیده دارد.
• بخش Create a Designکمک می‌کند تا سریع‌تر بتوانید طراحی خود را انجام دهید.
• برای خروجی گرفتن از این سایت کافی است در هر مرحله از سایت که بودید در گوشه سمت راست گزینه save را انتخاب کنید.

عکس خام برای فتومونتاژ

منابع زیادی برای دانلود عکس خام وجود دارد که البته بیشتر وبسایت‌ها پولی هستند. در لیست پایین چند سایت که عکس‌های رایگان مناسب برای کار فتومونتاژ دارند را پیشنهاد می‌کنیم.

• freepik
• unsplash
• wallhaven
• pixabay

البته سایت‌های دیگری نیز در این زمینه وجود دارند که می‌توانید با جستجو در گوگل پیدا کنید. اما بهتر است، عکس‌هایی که دانلود و انتخاب می‌کنید کیفیت بالایی داشته باشند. چون به هنگام برش عکس اگر کیفیت عکس پایین باشد عکس‌ها دچار نویز می‌شود و پیکسل‌های عکس تغییر می‌کند. بهتر است عکس‌هایی که برای فتومونتاژ خود استفاده می‌کنید کیفیت‌های نسبتا یکسانی داشته باشند.

همان‌طور که باهم مطالعه کردیم فتومونتاژ هنری قدیمی و محبوب بین مردم از گذشته تا به امروز بوده است. از این هنر قدیمی این روزها برای انتقال پیام از طریق عکس به مشتریان برندها استفاده می‌شود!