فلاش پرتابل چیست و چه کاربردی دارد؟

ممکن است تصور کنید که فلاش پرتابل تنها برای عکاسان پرتره یا تبلیغاتی کاربرد دارد. اما اگر روش کار با آن‌ها را به خوبی یاد بگیرید، می‌بینید که بسیاری از شاخه‌های عکاسی، حتی آن‌ها که به نور طبیعی نیاز دارند هم می‌توانند تحت تاثیر نور فلاش، تغییر کنند.

البته هیچ اجباری به خرید و استفاده از فلاش نیست. اما بدون شک می‌تواند کیفیت کاری و نگاه شما به عکاسی را تغییر دهد و موقعیت‌های کاری بهتری را برایتان فراهم کند.

هدف از این مقاله این است که زیر و بم استفاده از فلاش پرتابل را به شما یاد بدهد و موقعیت‌های مورد نیاز این تجهیزات حرفه‌ای را بهتر بشناسید.

آیا همیشه به فلاش پرتابل نیاز داریم؟

دلایلی زیادی برای این که یک فلاش پرتابل بخرید و همیشه برای کار عکاسی همراه خودتان داشته باشید وجود دارد. ببینیم این دلایل چه هستند.

دلیل اول: کنترل یا بهبود نور

واضح است که هیچ کدام از فلاش‌های موجود در بازار، حتی قوی ترین فلاش پرتابل هم نمی‌تواند نوری هم‌پایه نور خورشید را به شما بدهد. اما نکته مهمی که وجود دارد این است که شما نمی‌توانید شدت نور خورشید را کنترل کنید. در بهترین حالت می‌توانید میزان دریافت نور خورشید را توسط دوربین کم یا زیاد کنید.

از طرف دیگر می‌دانیم این منبع نور فقط در ساعات مشخصی از روز در دسترس است، نه در همه مواقع. بنابراین کنترل کردن تابیدن یا نتابیدن آن با شما نیست و مجبورید در همه مواقع با آن کنار بیایید.

دلیل دوم: کنترل تأثیرات جانبی نور

طبیعتاً می‌توانید با کنترل سرعت و شاتر و ایزوی دوربین، شدت نور طبیعی را کنترل کنید. اما می‌دانیم که این تغییرات، دارای تأثیرات جانبی دیگری نیز هستند. یعنی تغییر دیافراگم یا سرعت شاتر، صرفاً برای کنترل نور استفاده نمی‌شوند و می‌توانند میزان محوشدگی تمام یا بخشی از عکس را هم کم و زیاد کنند.

مشخص است که وقتی بتوانید خود منبع نوری را کنترل کنید، در هنگام کار دستتان باز‌تر خواهد بود و بهتر می‌توانید از خلاقیت خودتان استفاده کنید.

دلیل سوم: کنترل جهت نور

این یکی از سخت‌ترین و مهم‌ترین مهارت‌های کار با نور طبیعی است. جهت نور طبیعی روز را نمی‌توانید کنترل کنید. یکی از مهم‌ترین دلایل استفاده از نور فلاش پرتابل، همین است که بتوانید در موقعیت‌های مختلف، نور را از جهت دلخواه خودتان به سوژه بتابانید.

دلیل چهارم: کنترل کیفیت نور

نور خورشید بسیار تیز و سایه‌دار است و تغییر کیفیت نور (Quality of Light) آن چندان ساده نیست. اما انواع تجهیزات شکل دهنده برای نور فلاش وجود دارد که می‌تواند کیفیت نور را برایتان تغییر دهد.

دلیل پنجم: کنترل رنگ نور

اگرچه در اغلب موارد ما سعی می‌کنیم که از نور‌هایی با رنگ طبیعی یا همان رنگ نور خورشید استفاده کنیم، اما هنگام ترکیب نور فلاش با نورهای موجود در محیط، می‌توانیم رنگ نور فلاش را هم تغییر دهیم. این دقیقاً همان کاریست که اصولاً با نور طبیعی انجام پذیر نیست.

این ۵ دلیل ما برای خرید فلاش پرتابل بود؛ حالا کمی تخصصی‌تر صحبت کنیم.

فلاش TTL چیست و چه تفاوتی با manual دارد؟

خیلی از عکاسان نمی‌دانند که فلاش‌های پرتابل دقیقاً چه تفاوتی با هم دارند. خصوصاً از لحاظ نورسنجی و امکانات عکس‌برداری، شرایط این فلاش‌ها با هم بسیار متفاوت است و می‌تواند به شدت روی قیمت و کاربرد آن‌ها تاثیر بگذارد. از نظر بسیاری از افراد، فلاش پرتابل، به فلاشی گفته می‌شود که بتوان آن را به راحتی حمل و در موقعیت‌های مختلف با آن عکاسی کرد.

در حالی که Manual یا TTL بودن یک فلاش می‌تواند قیمت آن را چندین برابر کند و این تفاوت قیمت اصلاً بی‌دلیل نیست.

یکی از مهم‌ترین کاربرد‌های فلاش پرتابل، استفاده از نور فلاش در موقعیت‌های فضای باز و عکاسی پرتره و عروسی است.

تصور کنید که با یک لنز تله بلند 70-200mm عکاسی می‌کنید (که یکی از بهترین لنز‌ها برای عکاسی پرتره است) و برای عکاسی با فاصله کانونی 200mm آن حدود 20 متر با سوژه‌تان فاصله دارید. نور فلاش معمولاً 2 یا 3 متر دورتر از سوژه قرار می‌گیرد. بنابراین با هر عکسی که می‌گیرید، برای تغییر مقدار نور فلاش باید بارها به فلاش نزدیک شوید، مقدار نور آن را تغییر دهید، دوباره به سر جای اولتان برگردید!

این کاری است که خیلی از عکاسان در موقعیت‌های باز بار‌ها و بارها تکرار می‌کنند. در شرایط کمی متفاوت‌تر، باید یک دستیار آشنا به عکاسی را همراه داشته باشید و از فاصله دور او را صدا بزنید تا شدت نور فلاش را برایتان کم و زیاد کند.

تصور کنید که بخواهید کادربندی و موقعیت سوژه را هم به طور پیوسته تغییر دهید. می‌بینید که چقدر می‌تواند کار را برایتان سخت‌تر کند. چون همه کار به صورت دستی یا Manual باید تغییر کند. حالا فرض کنید که از یک فلاش پرتابل TTL مانند Godox AD300pro Outdoor Flash استفاده کنید. هر دوی این فلاش‌ها پرتابل هستند، اما می‌دانیم که این فلاش با قدرتی کمتر از پرتابل S&S Portable Flash N-600 قیمتی بسیار بیشتر از آن دارد. تفاوت در قابلیت TTL این فلاش است.

وقتی فلاش پرتابل شما TTL است، می‌تواند بسته به کادربندی، زاویه و شدت نور و محل قرار‌گیری سوژه و همچنین نوع نورسنجی و مقدار نوردهی دوربینتان، نور فلاش را به طور خودکار تنظیم کند.

فرض کنید که سوژه شما پشت به نور خورشید ایستاده است و شما مجبورید نور خروجی از فلاش را با نور پشت سر سوژه که از خورشید می‌تابد هماهنگ کنید. در حالت عادی باید چند عکس بگیرید تا میزان تعادل نور‌ها را پیدا کنید (یا قبل از گرفتن عکس، از یک نورسنج دستی در نزدیکی چهره سوژه استفاده کنید). در حالی که فلاش پرتابل TTL می‌تواند به طور خودکار، مقدار نور مورد نیاز را در همان شات اول محاسبه و تنظیم کرده و در وقت و انرژی شما صرفه‌جویی کند. برای آشنایی بیشتر با قابلیت TTL می‌توانید از این مقاله استفاده کنید.

لوازم جانبی برای ارتباط با فلاش پرتابل

متأسفانه هیچ کدام از برند‌های مشهور سازنده دوربین مانند کانن، نیکون یا سونی وارد بازار فلاش پرتابل نشده‌اند و تنها راه‌کار‌های نورپردازی که این شرکت‌ها در اختیار کاربرانشان قرار داده‌اند محدود به فلاش‌های اکسترنال می‌شود.

فلاش پرتابل و اکسترنال چه تفاوتی دارند؟

فلاش‌های اکسترنال که به دلیل سبک و کوچک و قابل حمل بودنشان، برخی به اشتباه آن‌ها را هم فلاش پرتابل می‌نامند، تفاوت زیادی با فلاش‌های پرتابل دارند. اولاً اینکه این فلاش‌ها معمولاً کوچک‌تر و ضعیف‌تر از فلاش‌های پرتابل هستند و اغلب آن‌ها نیز با باطری‌های اندازه AA (باطری قلمی) کار می‌کنند.

اما مهم‌ترین تفاوت آن‌ها درباره نحوه ارتباط آن‌ها با دوربین است. برخی از این فلاش‌ها دارای گیرنده‌های داخلی برای کنترل TTL توسط دوربین هستند. اما در اغلب موارد باید از تریگر (که به زبان عامیانه آن‌ها را ریموت کنترل فلاش هم می‌نامند) استفاده کنند. اما فلاش‌های پرتابل، همگی دارای تریگر مخصوص به خود هستند. تریگر‌ها قطعاتی جداگانه هستند که روی کفشک فلاش دوربین نصب می‌شوند و امکان کنترل از راه دور فلاش را به دوربین می‌دهند.

شما باید وقتی یک فلاش پرتابل تهیه می‌کنید، حتماً تریگر مخصوص دوربین خودتان را هم خریداری کنید. البته فلاش های پرتابل Manual یا دستی، دارای تریگر اختصاصی دوربین خاصی نیستند و می‌توانید تریگر آن‌ها را روی هر دوربینی که کفشک فلاش دارد نصب کنید.

اما فلاش پرتابل دارای TTL باید حتماً مشخص باشد که مربوط به چه دوربینی است یا به بیان دقیق‌تر اینکه با چه دوربینی هماهنگ است یا سینک می‌شود. این نکته از روی پین‌های یا اتصالات روی تریگر فلاش پرتابل قابل تشخیص است. پین‌های روی کفشک فلاش هر دوربینی منحصر به فرد است و نمی‌توان از تریگر مخصوص آن، روی کفشک فلاش یک برند دیگر استفاده کرد.

یعنی مثلاً اگر فلاش پرتابل TTL مخصوص کانن خریداری می‌کنید، نمی‌توانید از آن همراه با دوربین نیکون یا سونی استفاده کنید. چون امکان ارتباط با هم را ندارند.

اغلب تریگر‌ها علاوه بر امکان ایجاد ارتباط بین دوربین و فلاش پرتابل، می‌توانند برای نمایش و تغییر اطلاعات نوردهی فلاش از راه دور هم استفاده شوند. یعنی شما می‌توانید از فاصله دور (در اغلب تریگر‌ها حدود 100 متر) هم مقدار نوردهی فلاش را کم و زیاد کنید و هم نوع نوردهی آن (یعنی حالت TLL و دستی) را تغییر دهید.

همچنین می‌توانید حتی ارتباط آن فلاش را قطع کنید و ارتباط فلاش‌های دیگر را برقرار کنید. چون اغلب تریگر‌ها می‌توانند با چندین فلاش به صورت همزمان ارتباط برقرار کنند و خاموش کردن یک فلاش از راه دور، در هنگام نورپردازی با چندین شاخه فلاش جداگانه بسیار اهمیت دارد.

برخی از فلاش‌های پرتابل در وب‌سایت نورنگار مانند Godox AD600B kit همراه با تریگر مخصوص آن‌ها عرضه می‌شوند که مثلاً این فلاش هم برای کانن و هم برای نیکون مدل‌های جداگانه‌ای دارد. اما در مورد برخی دیگر از محصولات مانند فلاش پرتابل گودکس Godox AD600BM باید تریگر را جداگانه تهیه کنید.

تجهیزات شکل دهنده نور فلاش‌های پرتابل

یکی از مهم‌ترین تفاوت‌های نور‌های طبیعی و مصنوعی، امکان تغییر کیفیت نور است. می‌دانیم که نور خورشید، بسیار تیز و دارای سایه‌های تند است. این نور ، در تمامی ساعات روز (چه صبح و چه ظهر و چه دم غروب) سایه‌های تندی روی صورت ایجاد می‌کند. برعکس در روز های ابری، حتی اگر نیاز داشته باشید هم نمی‌توانید با نور‌های تیز و سایه‌دار کار کنید و همه نور موجود، سافت و ملایم است.

اما وقتی در محیط‌های خارج از آتلیه با نور پرتابل کار می‌کنید، می‌توانید با سافت باکس، چتر‌های دیفیوزی یا انعکاسی یا حتی اسنوت یا کاسه و … کیفیت نور خود را کنترل کنید.

اغلب فلاش‌های پرتابل موجود در بازار دارای دهانه‌های استاندارد سری بوونز (Bowens) هستند. این نوع دهانه آنقدر پرکاربرد است که تقریباً به یک استاندارد تبدیل شده است و بیشتر لوازم جانبی فلاش پرتابل که در بازار می‌بینیم برای همین دهانه ساخته و عرضه می‌شوند.

باید توجه داشته باشید که برخی از انواع فلاش‌های پرتابل دارای دهانه‌های استاندارد متفاوتی هستند. به عنوان مثال فلاش‌های رده بالای ProFoto مانند Profoto B10 OCF Flash Head دارای دهانه‌های استاندارد اختصاصی خودشان هستند و نمی‌توانید از لوازم شکل‌دهنده نور عادی روی آن‌ها استفاده کنید.

برخی دیگر از فلاش‌های پرتابل مانند سری فلاش‌های Witstro گوداکس مانند Godox AD600Pro Witstro دارای استاندارد بوونز و سازگار با پرطرفدارترین اصلاح‌کننده‌های نور موجود در بازار است، اما این فلاش دارای یک کاسه رفلکتور خاص و کاملاً هماهنگ با فرم بدنه خود است که ظاهر آن را شبیه به فلاش‌های پروفوتو می‌کند.

این کاسه فلاش امکان دیفیوز کردن نور را دارد و بسیاری از عکاسان از آن به همین صورت و بدون چتر استفاده می‌کنند.

لوازم جانبی برای این فلاش ها کم تعداد و بسیار گران‌تر از لوازم استاندارد موجود در بازار هستند و البته در اغلب موارد کیفیت نور بالاتری هم دارند.

این فلاش‌ها هم مانند دیگر انواع فلاش‌های پرتابل، وابسته به برند خاصی نیستند و صرفاً با تهیه یک تریگر مخصوص به هر دوربین، می‌توانید عملکرد آن‌ها را با هر برند دوربین سازگار کنید.

فلاش پرتابل جیبی چیست؟

شاید این عبارت برای فلاش‌های پرتابل کمی دور از ذهن باشد. اما برند گوداکس با معرفی AD200 نشان داد که لازم نیست همه فلاش‌های پرتابل بزرگ و حجیم باشند و می‌توان قدرت و کیفیت فلاش‌های پرتابل عادی را در ابعاد و اندازه‌ای کوچک‌تر هم در اختیار داشت.

فلاش گوداکس AD200 و همچنین مدل جدیدتر و به روز شده AD200 Pro دارای بدنه تقریباً در حد و اندازه فلاش‌های اکسترنال هستند، اما می‌توانید قدرت یک فلاش استودیویی را از آن‌ها دریافت کنید.

بدنه این فلاش به گونه‌ای طراحی شده که می‌توان هم از آن به عنوان یک فلاش استودیویی استفاده کرد و هم یک هد مخصوص دارد که عملکرد آن را نزدیک به فلاش‌های اکسترنال می‌کند.

هر دوی این هد‌ها دارای قدرت خروجی 200 ژول هستند و می‌توان بنا به موقعیت، هر کدام از آن‌ها را روی فلاش قرار داد و استفاده کرد. اما یک تفاوت مهم با هم دارند: هدی که شبیه به فلاش اکسترنال است، در داخل خود دارای LED های پرنوری برای نمایش جهت نور است که در واقع کار همان لامپ های مدولاتور را انجام می‌دهد. اما هد دوم که لامپ حبابی دارد می‌تواند نور را به صورت 180 درجه بتاباند و برد نور کمتری دارد. اما می‌توانید از تجهیزاتی مانند سافت باکس و چتر روی آن استفاده کرد.

اگر هم می‌خواهید از این فلاش همراه با لوازم استاندارد بوونزی استفاده کنید می‌توانید از یک هولدر مخصوص استفاده کنید که البته باید به صورت جداگانه تهیه شود. هولدر Godox S-Type می‌تواند این فلاش را به یک فلاش پرتابل استودیویی عادی تبدیل کند و تمامی اصلاح ‌کننده‌های نوری رایج موجود در بازار روی آن نصب می‌شوند.

سرعت بالای تابش نور در فلاش پرتابل

یکی دیگر از تفاوت‌های فلاش‌های پرتابل حرفه‌ای با فلاش‌های ارزان قیمت‌تر امکان سینک با سرعت بالا است. این قابلیت در هنگام استفاده از سرعت‌های بالای شاتر بسیار کارآمد است.

اغلب دوربین‌های عکاسی امکان عکاسی با فلاش با سرعت‌های بیشتر از 1/200 یا 1/250 ثانیه را ندارند. این سرعت را سرعت سینک دوربین می‌نامند و به راحتی می‌توانید آن را روی دوربین خودتان آزمایش کنید. کافیست فلاش خودکار روی دوربین را باز کنید و سعی کنید سرعت شاتر را بالا ببرید. معمولاً در این حالت، سرعت شاتر بالاتر از یک مقدار خاص نمی‌رود و اصطلاحاً روی آن متوقف می‌شود. این همان سرعت سینک فلاش دوربینتان است.

تریگر‌های ارزان قیمت یا فلاش‌های بدون سرعت سینک، در سرعت‌های بالا باعث ایجاد یک نوار تیره رنگ در کنار کادر عکس می‌شوند که با بالا رفتن بیشتر سرعت شاتر، گسترش پیدا کرده و تقریباً تمام کادر را می‌پوشاند. تا جاییکه در سرعت‌های خیلی بالا مانند 1/1000 ثانیه تقریباً تمام کادر سیاه می‌شود.

اما فلاش‌های پرتابل دارای سرعت سینک بالا یا High Speed Sync می‌توانند به جای پرتاب یک نور، رشته‌ای از نور‌ها را به صورت پی‌درپی و با سرعت خیلی بالا بتابانند و به این ترتیب در سرعت‌های خیلی بالا هم می‌توان از نور فلاش استفاده کرد. این قابلیت به شما امکان می‌دهد در نور شدید روز هم بتوانید به راحتی از فلاش استفاده کنید که برای عکاسی پرتره و عروسی در فضای باز بسیار کاربردی است.

وجود لامپ مدولاتور در فلاش‌های پرتابل حرفه‌ای

برخی از عکاسان ترجیح می‌دهند تا از فلاش‌های اکسترنال به عنوان فلاش پرتابل استفاده کنند. کوچک بودن این فلاش‌ها یک مزیت مهم محسوب می‌شود و البته این قابلیت را هم دارند تا در مواقع ضروری روی دوربین قرار گیرند و سبک‌تر و راحت‌تر هستند. اما نکته بسیار مهم درباره آن‌ها، عدم وجود لامپ مدولاتور است.

لامپ مدولاتور یا نور جهت‌یابی در فلاش‌های استودیویی به شما کمک می‌کند تا قبل از ثبت عکس هم جهت نور را به راحتی مشاهده کنید. این قابلیت خصوصاً برای کسانی که عکاسی پرتره یا تبلیغاتی می‌کنند اهمیت بسیار زیادی دارد. زاویه نور و جهت سایه‌هایی که روی سوژه ایجاد می‌شود در این شاخه‌های عکاسی بسیار مهم هستند و وجود لامپ‌های مدولاتور می‌تواند در وقت و همچنین در شارژ باطری و دوربین شما صرفه‌جویی کند.

باطری، تنها منبع انرژی شما در خارج از استودیو

اگرچه اغلب فلاش‌های پرتابل امکان اتصال مستقیم به برق شهری را هم دارند و می‌توانید هم زمان با استفاده، باطری آن‌ها را شارژ هم بکنید، اما فراموش نکنید که وقتی در محیط‌های خارجی عکاسی می‌کنید، یکی از مهم‌ترین نکاتی که باید به آن توجه کنید، میزان شارژ باطری‌ فلاش است.

طبیعتاً در بیرون از استودیو نمی‌توانید با خیال راحت، هر تعداد شات که دوست دارید بزنید. عکاسی پی‌درپی، استفاده از High Speed Sync، استفاده از قدرت‌های بالای نور و حتی گرمای هوا هم می‌تواند به تخلیه سریع‌تر شارژ باطری فلاش منتهی شود. به همین دلیل هم باید در هنگام خرید به قدرت باطری فلاش توجه نمایید.

حتماً به لیست مشخصات فلاش در وب‌سایت نورنگار سر بزنید و ظرفیت باطری فلاش را که با میلی‌آمپر مشخص شده است بررسی کنید. هر چقدر این مقدار بالاتر باشد بیشتر می‌توانید روی عملکرد طولانی‌تر آن در فضای بیرون از آتلیه حساب کنید.

مقادیری که با عبارت تعداد فلاش با یکبار شارژ مشخص شده است، نشان می‌دهد که با حداکثر قدرت فلاش، چند بار می‌توانید با آن عکاسی کنید. توجه داشته باشید که استفاده عمومی از فلاش‌ها (با تابش عادی) معمولاً عددی دو برابر این مقدار است. یعنی اگر باطری فلاش پرتابل شما می‌تواند 500 بار با حداکثر قدرت فلاش بزند، برای یک پروژه عادی تقریباً می‌توانید تا 1000 شات روی آن حساب کنید.

خوشبختانه برخی از فلاش‌های حرفه‌ای امکان تعویض باطری هم دارند. یعنی می‌توانید از باطری‌های یدکی هم همراه با فلاش استفاده کنید. در این صورت بد نیست اگر نیاز به عکاسی طولانی مدت در خارج از آتلیه دارید، یک باطری یدکی هم از فروشگاه تهیه کنید و همراه خود داشته باشید. فراموش نکنید که در اغلب موارد، خالی شدن باطری فلاش همزمان با تاریک‌تر شدن هوا خواهد بود که نیاز به فلاش را چند برابر می‌کند.

مواردی دیگری که باید به آن‌ها توجه کنید

علاوه بر موارد عمومی که در بالا ذکر شد، موارد دیگری هم وجود دارد که باید در هنگام خرید به آن‌ها توجه کنید.

زمان شارژ مجدد، برای اوقاتی که لازم است پی‌درپی عکس بگیرید (مثل لحظه ورود عروس و داماد به سالن یا لحظات خاص در کنار سفره عقد)، فلاش پی‌درپی که برای عکاسی ورزشی یا تبلیغاتی اهمیت زیادی دارد و موضوعی کاملاً جدا از High Speed Sync است، بیشتر بودن تعداد استاپ‌های تغییر نور که به شما امکان می‌دهد تا با دقت بیشتری حجم نور را کم‌تر یا بیشتر کنید، نزدیک‌تر بودن دمای نور به نور طبیعی خورشید و عدم تغییر آن در تعداد تابش زیاد، و نهایتاً وزن کمتر فلاش و سه‌پایه‌ای که همراه آن می‌برید می‌تواند مواردی باشند که شاید در نگاه اول چندان به آن‌ها توجه نشود، اما به زودی تاثیر آن‌ها را بر روند کلی کار احساس خواهید کرد.

کارشناسان ما در نورنگار می‌توانند به شما کمک کنند تا محصولاتی مطابق با نیاز‌ها و بودجه خودتان را تهیه کنید. بنابراین قبل از خرید می‌توانید روی کمک ما حساب کنید.