در زندگی چیزهای کمی وجود دارد که به اندازه‌ی بیرون رفتن از خانه و تجربه‌ی زندگی در طبیعت لذت‌بخش باشند. زمانی که یک دوربین به همراه داشته باشید و بتوانید لحظاتی که بیرون هستید را ثبت کنید، این تجربه لذت‌بخش‌تر هم خواهد شد. تعجبی ندارد که عکاسی حیات وحش تا این اندازه محبوب و پر طرفدار است. با این وجود باید به یاد داشته باشید که ما سیاره خودمان را با تعداد زیادی از موجودات دیگر شریک هستیم. به همین خاطر احترام گذاشتن به محیط زیست و درک اخلاق در عکاسی حیات وحش خیلی مهم است. نقل قول زیر به صورت خلاصه چیزی که قرار است در این مقاله توضیح دهیم را شرح داده است:
«هیچ چیزی به جز عکس نگیرید، هیچ چیزی به جز ردپا باقی نگذارید، چیزی را به جز زمان، نکشید»
بحث در مورد اخلاق در عکاسی حیات وحش، یکی از موضوعات پرطرفدار در شبکه‌های اجتماعی است. به عقیده من تمامی عکاس‌های حیات وحش باید یک سری قوانین اخلاقی پایه داشته باشند و اکثریت آن‌ها باید به این قوانین اخلاقی احترام بگذارند.
قواعد اخلاقی که در ادامه معرفی خواهیم کرد توسط تعداد زیادی از رقابت‌های عکاسی مورد استفاده قرار می‌گیرد و شما هم به عنوان یک عکاس طبیعت یا حیات وحش باید به آن احترام بگذارید.
1- مزاحمت ایجاد نکنید
زمان جابجایی در اطراف یک منطقه باید سعی کنید تا جای ممکن بی صدا باشید. این کار علاوه بر اینکه احتمال دیدن حیوانات مختلف را برای شما افزایش خواهد داد بلکه میزان مزاحمت ایجاد شده برای سوژه‌ی مد نظر شما را نیز به حداقل خواهد رساند.
ترساندن عمدی یک حیوان با فریاد زدن و یا پرتاب کردن اجسام مختلف به سمت آن ممکن است از چیزی که فکر می‌کنید خطرناک‌تر باشد. علاوه بر اینکه پاسخ حیوانات به ترس با انرژی خیلی زیادی اتفاق می‌افتد، ممکن است شما یک پرنده‌ی والد را از محل لانه‌ی خودش هم فراری دهید.
البته این فقط حیوانات نیستند که نباید مزاحم آن‌ها شوید. خیلی از عکاس‌ها از این موضوع ناراحت هستند که ساعت‌ها در یک مخفیگاه عمومی منتظر سوژه‌ی خودشان بوده‌اند و ناگهان یکی از دوستانشان با ایجاد سر و صدا باعث هدر رفتن تلاش‌های آن‌ها شده است. احترام گذاشتن به عکاس‌های دیگر نیز خیلی مهم است.
2- به قوانین احترام بگذارید
مورد بعدی درباره‌ی اخلاق در عکاسی از حیات وحش این است که باید به قوانین احترام بگذارید. همیشه قوانینی برای محافظت از حیات وحش وجود دارد و شما نیز به عنوان یک عکاس باید همیشه از این قوانین پیروی کنید. این قوانین در مورد تمامی افراد صدق می‌کنند و ربطی به این موضوع ندارد که شما تا چه اندازه محتاط هستید. قوانین به یک دلیل خاص وضع شده‌اند و در صورتی که محتاط نباشید، حتی ممکن است باعث شوید که یک والد، حیوانات جوانی که تازه به دنیا آمده‌اند را رها کند.
3- در زمان استفاده از صداهای ضبط شده مراقب باشید
مثل نکته‌ی بالا، استفاده از صداهای ضبط شده‌ای که برای فریب پرنده‌ها استفاده می‌شود (Tape Lure) می‌تواند در زندگی طبیعی پرنده‌ها اختلال ایجاد کند.
برخی عکاس‌ها و دوستداران طبیعت، عقیده دارند که شما کلا نباید از صداهای ضبط شده استفاده کنید، زیرا این کار باعث تغییر رفتار پرنده‌ها می‌شود و این کار غیراخلاقی است. این نکته برای استفاده از مدل‌های تقلبی برای فریب دادن پرنده‌های مذکر در فصل جفتگیری هم صدق می‌کند.
در مورد این مسئله هر نظری که دارید، به هیچ عنوان نباید از صداهای ضبط شده در طول فصل جفتگیری استفاده کنید، زیرا این کار باعث ایجاد اختلال در الگوی رفتاری طبیعی یک پرنده خواهد شد. برای مثال زمانی که یک نر باید از قلمرو خودش در برابر مهاجمان واقعی دفاع کند، ممکن است به دنبال پرنده‌ای بگردد که اصلا وجود نداشته است و شما صدای آن را تقلید کرده‌اید.
3- از طعمه زنده استفاده نکنید
به شخصه فکر نمی‌کنم استفاده از طعمه‌های مرده (تا زمانی که به صورت اخلاقی جمع‌آوری شده باشند) در صورتی که پرنده‌ها را به خطر نیاندازد مشکلی داشته باشد. برای رعایت اخلاق در عکاسی از حیات وحش در این مورد از خودتان بپرسید که آیا برای استفاده از طعمه، باعث کشته شدن یک حیوان می‌شوید یا نه!
در واقع تامین مواد غذایی در فصل زمستان برای برخی حیوانات، خیلی هم مفید است. با این وجود استفاده از طعمه‌های زنده کاملا ممنوع است. با وجود اینکه حیوانات به صورت طبیعی حیوانات دیگر را می‌کشند، ولی ما در جایگاهی نیستیم که فقط برای ثبت یک عکس، حیوان دیگری را بکشیم.
این کار به شدت در جوامع عکاسی ممنوع است. این کار ارزشش را ندارد و یک عکس اخلاقی خیلی با ارزش‌تر از عکسی است که به صورت غیراخلاقی ثبت شده است. همچنین خراب کردن شهرت خودتان با استفاده از طعمه‌های زنده خیلی آسان است.
5- برای استراحت‌گاه حیوانات مزاحمت ایجاد نکنید
باعث تاسف است که مجبور هستیم به چنین نکته‌ای اشاره کنیم اما عکس‌های زیادی در وبسایت‌های اشتراک تصویر وجود دارد که نشان‌دهنده‌ی اهمیت این موضوع هستند. برخی عکاس‌ها جوجه‌هایی که برای ترک لانه خیلی کوچک هستند را می‌گیرند و آن‌ها را به صورتی که برای عکاسی مناسب باشد روی پرچین‌ها می‌گذارند. سپس مادر برای غذا دادن به آن‌ها از لانه خارج می‌شود و عکاس تصور می‌کند که عکس خیلی جذابی گرفته است. اما برای من و خیل از عکاس‌های دیگر، این تصویر یک عکس حال بهم زن است که سلامتی پرنده را نادیده گرفته است. علاوه بر این، ایجاد مزاحمت برای پرنده نیز غیرقانونی است و به هیچ عنوان نباید این کار را انجام دهید.
4- مراقب علائم ترس باشید
در صورتی که در حال عکاسی از یک حیوان هستید و به نظر می‌رسد که حیوان ترسیده است، عکاسی را ادامه ندهید. یک نمونه‌ی خیلی خوب از این موضوع زمانی است که در حال عکاسی از یک پرنده داخل درخت هستید و به آن نزدیک‌تر می‌شوید تا عکس‌های بیشتری بگیرید. در صورتی که پرنده شروع به پرواز و سر و صدا کرد، این بدین معنی است که شما در حال نزدیک شدن به لانه‌ی آن هستید و باعث ترسیدن پرنده شده‌اید. بهتر است در این مواقع عقب‌نشینی کنید و از جای دیگری عکاسی کنید.
عکاسی از خیلی از پرنده‌ها داخل لانه قانونی است اما ایجاد مزاحمت برای آن تا جایی که باعث شوید انرژی زیادی برای دور کردن شما صرف کنند باز هم غیراخلاقی است و در صورتی که نسبت به اخلاق در عکاسی از حیات وحش خیلی حساس هستید، بهتر است این کار را انجام ندهید.
به جای این کار می‌توانید یک مخفیگاه موقتی در نزدیکی لانه قرار دهید و اجازه دهید پرنده‌ها به آن عادت کنند. سپس بعد از حدود یک هفته با احتیاط کامل وارد آن شوید. با این کار می‌توانید به راحتی و بدون ایجاد هرگونه مزاحمتی برای سوژه از آن عکاسی کنید.
مقاله مرتبط: عکاسی حیات وحش؛ راهنمای جامع ثبت لحظات ناب
سخن نهایی
در صورتی که می‌خواهید از حیات وحش یک عکس خاص بگیرید و برای خودتان هم سوال است که گرفتن این کار اخلاقی است یا خیر، به احتمال زیاد اخلاقی نیست. مهم‌ترین اولویت شما باید خود حیات وحش باشد. گرفتن یک عکس ارزش ایجاد مزاحمت و یا حتی در خطر قرار دادن جان حیوان را ندارد.
با این وجود نکاتی که در مورد اخلاق در عکاسی از حیات وحش گفته شد، نباید مانع بروز خلاقیت در شما شوند. یک عکاس خوب می‌تواند حتی با وجود این محدودیت‌ها نیز عکس‌های خیلی خوبی خلق کند.
