ISO در عکاسی چیست؟ هر آنچه که باید در مورد حساسیت سنسور دوربین بدانید

ISO  در عکاسی یکی از مهم‌ترین تنظیماتی است که تأثیر زیادی بر کیفیت تصاویر دارد. این پارامتر میزان حساسیت حسگر دوربین به نور را تعیین می‌کند و نقش اساسی در نوردهی و نویز تصویر ایفا می‌کند. در این مقاله به بررسی اصول ISO، نحوه تنظیم آن، و چگونگی استفاده از آن برای ثبت تصاویری با کیفیت‌تر در شرایط مختلف نوری پرداخته‌ایم.

 ISO در عکاسی چیست؟

برای اینکه بدانیم چگونه در آموزش عکاسی به بهترین تنظیمات ایزو در عکاسی برسیم، در ابتدا باید بدانیم ایزو چیست؟

ایزو (ISO) در عکاسی عنصری از دوربین است که میزان حساسیت حسگر عکس به نور را تعیین می‌کند. هر چه ایزو بیشتر باشد، حساسیت حسگر به نور بیشتر می‌شود. هر چه ایزو کم‌تر باشد، حساسیت حسگر به نور کم‌تر می‌شود. ISO تأثیر مستقیمی بر نورسنجی عکس دارد. افزایش حساسیت حسگر به نور منجر به روشنایی بیشتر تصویر می‌شود، در حالی که کاهش ISO میزان نور ورودی را محدود کرده و تصویر را تیره‌تر می‌کند. این ویژگی یکی از بخش‌های مهم در تنظیمات دوربین محسوب می‌شود، زیرا حسگر تصویر اطلاعات نوری را پردازش کرده و به عکس تبدیل می‌کند.

مقایسه حساسیت حسگر دوربین با شبکیه چشم

حساسیت حسگر مانند شبکیه‌ی چشم انسان عمل می‌کند. زمانی که شما در یک اتاق چراغ را خاموش می‌کنید، اتاق تاریک می‌شود. اما به‌تدریج، شروع به دیدن چیزهایی داخل اتاق می‌کنید. وقتی چراغ‌ها روشن می‌شوند، حس می‌کنید که مستقیماً به خورشید زل زده‌اید و فاصله‌ی کمی از آن دارید. به همین دلیل است که سریعا چشم‌های خود را می‌بندید.

اتفاقی که می‌افتد این است که زمانی که تاریک می‌شود، شبکیه‌ی چشم بزرگ‌تر می‌شود و امکان ورود نور بیشتر را می‌دهد. به بیانی ساده‌تر، حساسیت چشم شما به نور افزایش می‌یابد. به همین دلیل، به‌تدریج شروع به دیدن اشیای داخل اتاق می‌کنید. شبکیه کوچک‌ترین منابع نور را تقویت می‌کند و شما قادر به دیدن خواهید بود. پس اگر چراغ‌ها به‌یک‌باره روشن شوند، میزان نور، حتی اگر چندان هم زیاد نباشد، شما را کور خواهد کرد؛ چرا که چشم‌هایتان هنوز نسبت به نور بسیار حساس هستند. کارکرد حسگر دوربین بسیار به شبکیه‌ی چشم شبیه است. زمانی که حساسیت بالا باشد، حسگر نور محیطی را تقویت می‌کند. از آنجایی که نور افزایش یافته است، میزان نور ورودی نیز افزایش می‌یابد. بنابراین، ایزوی بالاتر باعث می‌شود نور بیشتری داشته باشیم.

تعادل بین حساسیت و نویز تصویر

ممکن است از توضیحات بالا نتیجه بگیرید که بهتر است همیشه ایزو را بالا نگه دارید، اما این‌طور نیست.

زمانی که ایزو را زیاد می‌کنید، نویز داخل تصویر بیشتر می‌شود و عکس دانه‌دانه خواهد شد. به همین دلیل، با اینکه ایزو حساسیت را افزایش می‌دهد، بهتر است که در کم‌ترین میزان پیش‌فرض دوربین باشد. معمولاً ایزوی 100 بهترین گزینه است، اما برخی از DSLRهای جدیدتر و حرفه‌ای‌تر، ایزوی 50 نیز دارند. هر چه ایزو کم‌تر باشد، نویز موجود در عکس شما کمتر خواهد بود. هر چه ایزو بیشتر باشد، نویز بیشتر در عکس‌های شما به شکل دانه‌های ریز نمایان خواهد شد.

اندازه‌گیری ایزو در عکاسی

مانند دیافراگم و شاتر، ایزو هم روش اندازه‌گیری و واحد استانداردی دارد. در اکثر دوربین‌ها، کم‌ترین میزان ایزو 100 و بیشترین میزان آن 3200 است. در دوربین‌های بهتر و گران‌تر، ایزو از 50 شروع می‌شود و می‌تواند بالاتر از 3200 نیز برود. بازه‌ی ایزو معمولاً از ISO 100 شروع شده و به‌صورت ISO 400، ISO 800، ISO 1600 و ISO 3200 ادامه پیدا می‌کند.

از نحوه اندازه‌گیری ایزو می‌توان متوجه شد که مقدار آن در هر افزایش، دو برابر می‌شود. این افزایش به این دلیل است که هر بار که ایزو را افزایش می‌دهید، میزان حساسیت حسگر به نور نیز دو برابر می‌شود و در نتیجه نور ورودی نیز دو برابر خواهد شد.

رابطه ایزو و نورسنجی در عکاسی

نور با استفاده از متر نور و یک واحد تک‌بعدی به نام استاپ (stop) اندازه‌گیری می‌شود. این اندازه‌گیری خطی، معمولاً در بازه‌ی زیر نمایش داده می‌شود:

-2, -1, 0, +1, +2

هرکدام از این اعداد نشان‌دهنده‌ی میزان نور (EV) هستند و تفاوت بین هرکدام از آن‌ها معادل یک واحد استاپ است.

• هر بار که میزان نور را دو برابر می‌کنید، نور ورودی یک واحد (stop) افزایش می‌یابد.
• هر بار که میزان نور را نصف می‌کنید، نور ورودی یک واحد (stop) کاهش می‌یابد.

به عنوان مثال:

• اگر ایزوی خود را از 200 به 400 تغییر دهید، میزان نور را دو برابر کرده‌اید؛ یعنی نور ورودی یک واحد افزایش یافته است.
• اگر ایزو را از 200 به 100 کاهش دهید، میزان نور را نصف کرده‌اید؛ یعنی نور ورودی یک واحد کاهش یافته است.

چه زمانی باید ایزو را افزایش داد؟

آموختیم که افزایش ایزو در عکاسی باعث می‌شود نویز عکس بیشتر شود و حالت دانه‌دانه‌ای به عکس اضافه گردد. و بهتر است که ایزو را در کم‌ترین حد ممکن تنظیم کنیم. اما ممکن است در شرایطی قرار بگیرید که نور کم است و دیگر راهی جز افزایش ایزو ندارید. در چنین مواقعی، باید به افزایش ایزو تکیه کنید.

تاثیر اندازه دیافراگم در نور ورودی و عمق میدان

اندازه دیافراگم لنز میزان نور و عمق میدان را کنترل می‌کند. دیافراگم بزرگتر (عدد f کوچکتر) باعث می‌شود نور بیشتری وارد شود، اما عمق میدان کمی به‌دست می‌آید و تنها نقطه‌ای که فوکوس شده، واضح خواهد بود؛ پس‌زمینه و پیش‌زمینه از فوکوس خارج خواهند بود. در مقابل، دیافراگم کوچکتر (عدد f بزرگتر) نور کمتری وارد می‌کند اما عمق میدان بیشتری به دست می‌آید و تمام اجزای تصویر در فوکوس خواهند بود.

عکس‌برداری در شرایط کم‌نور و تنظیمات خاص

در شرایط کم‌نور، ممکن است شما خواسته‌های خاصی از عکس داشته باشید، مانند تنظیمات عمق میدان یا ثبت حرکت در عکس، و بخواهید که این تنظیمات را فدای افزایش نور ورودی نکنید.

تاثیر ایزو در عکاسی شبانه

بیایید فرض کنیم که می‌خواهیم عکسی از یک منظره شب ثبت کنیم. برای این عکس، دیافراگم را در f/11 تنظیم کرده‌ایم تا تمام عناصر موجود در قاب فوکوس باشند. حالا فرض کنید تنظیمات دوربین شما به‌طور زیر است:

• دیافراگم f/11
• سرعت شاتر 1/100th ثانیه
• ایزو 200

در این حالت، متر نور نشان می‌دهد که -1 EV (نور کم) است. به دلیل اینکه سه‌پایه در دسترس ندارید، نمی‌توانید سرعت شاتر را کاهش دهید، زیرا خطر لرزش دوربین وجود دارد. همچنین، نمی‌خواهید دیافراگم را تغییر دهید چرا که f/11 را برای دقت بیشتر جزئیات انتخاب کرده‌اید. بنابراین، در این موقعیت، آخرین گزینه برای افزایش نور ایزو است.

تغییر ایزو برای دستیابی به نور مناسب

با ایزوی 200، متر نور نشان می‌دهد که -1 EV است. برای اصلاح این مقدار و رسیدن به نور مناسب، باید آن را یک واحد افزایش دهید. بنابراین ایزوی شما باید نور را دو برابر افزایش دهد و به ایزوی 400 برسد.

حالا، اگر ایزوی 400 را تنظیم کنید، متر نور نشان می‌دهد که +2 EV است. برای جبران این مقدار، باید نور ورودی را دو واحد کاهش دهید تا به 0 EV برسید. کاهش دو واحد به معنای کاهش نور به اندازه 1/4th خواهد بود. بنابراین، ایزوی جدید شما باید به ISO 100 کاهش یابد.

افزایش ISO می‌تواند در عکاسی ورزشی یا عکاسی از سوژه‌های متحرک بسیار مفید باشد. در این مواقع، ایزو بالا به شما اجازه می‌دهد که از سرعت شاتر سریع‌تری استفاده کنید تا حرکت سوژه را ثابت کنید و از تاری جلوگیری کنید، بدون اینکه نیاز به افزایش طول زمان نوردهی داشته باشید.

کاهش نویز و افزایش کیفیت تصویر

برخی از عکاسان بر این باورند که بهترین راه برای گرفتن تصاویر با کیفیت بالا، استفاده از ایزو پایه (ISO 100) به‌طور مداوم است. اما همانطور که در بالا نشان داده شد، این حقیقت ندارد. گاهی اوقات شما در محیط‌های تاریک قرار می‌گیرید که هیچ انتخابی جز استفاده از ایزو بالاتر ندارید.

باید تنها زمانی از ایزو پایه استفاده کنید که نور کافی برای انجام این کار وجود داشته باشد. تلاش نکنید در محیط‌های تاریک از ایزو 100 استفاده کنید، زیرا عکس‌های شما بسیار تاریک خواهند شد. به‌طور مشابه، اگر از سرعت شاتر سریع برای ثبت حرکت استفاده می‌کنید، این به‌طور مؤثر مانند عکاسی در محیط تاریک است (زیرا شما زمان ورود نور به حسگر دوربین را محدود می‌کنید). بنابراین، برای برخی انواع عکاسی ورزشی و حرکتی، ایزو بالا ممکن است تنها گزینه شما باشد.

برای حداکثر کردن کیفیت تصویر، این چهار مرحله را باید دنبال کنید:

1. تنظیمات دیافراگم را انتخاب کنید که عمق میدان دلخواه شما را ایجاد کند.
2. ایزو را به مقدار پایه تنظیم کنید و سرعت شاتر را به‌گونه‌ای تنظیم کنید که نوردهی صحیح فراهم شود.
3. اگر سوژه شما تار است، به‌طور تدریجی ایزو را افزایش دهید و از سرعت شاتر سریع‌تری استفاده کنید تا تاری حرکت از بین برود.
4. اگر ایزو شما خیلی بالا رفته و هنوز امکان استفاده از دیافراگم بازتر را دارید، آن را باز کنید تا ایزو به سطح قابل کنترل‌تری برسد، حتی اگر به این معنی باشد که بخشی از عمق میدان دلخواه خود را فدا کنید.

همینقدر ساده است! اگر این مراحل را دنبال کنید، هر بار بهترین کیفیت تصویر را ثبت خواهید کرد. شما تعادل ایده‌آل بین نویز، تاری حرکت و عمق میدان را پیدا خواهید کرد.

نتیجه‌گیری

ایزو در عکاسی در واقع همان مداخله‌ی الکترونیکی است. ایزو مانند دیافراگم و سرعت شاتر به شدت و طول نور و فیزیک نور ربطی ندارد. یک بسط دیجیتالی است که دوربین‌ها با استفاده از آن در شرایط کم‌نور بتوانند به فعالیت ادامه دهند و عکس‌های خوبی بگیرند. دوربین‌های گران‌قیمت، حسگرهای قوی دارند و در ایزوهای بالا هم نویز بسیار کمی دارند. و برای تشخیص نویز عکس‌هایی که این دوربین‌ها می‌گیرند باید دقت بسیار بالایی به خرج دهید. اگر یک عکاس حرفه‌ای هستید و می‌خواهید در محیط‌های کم‌نور عکاسی کنید، باید به فکر خریدن چنین دوربین‌هایی باشید.

اگر سوالی در مورد ایزو دارید که در این مطلب به آن پاسخ داده نشده است در زیر همین مطلب بیان کنید تا کارشناسان ما به آن پاسخ دهند.