قوانین ریاضی پیرامون پرسپکتیو خطی برای اولین بار توسط یونانیان باستان و رومیان کشف شد. اما بعداً در قرون وسطی در اروپا به فراموشی سپرده شد. نخستین تلاش ثبت شده برای استفاده از این نوع پرسپکتیو توسط فیلیپو برونلسکی، پدر معماری رنسانس ایتالیا انجام شد. حدود سال ۱۴۱۵، برونلسکی با خلق دو صفحه تابلوی نقاشی که خیابان‌ها و ساختمان‌های فلورانس را به تصویر می‌کشید، کاربرد پرسپکتیو خطی را نشان داد. البته اثر اصلی در گذر زمان از بین رفت. اما این تلاش توسط معمار و زندگی نامه نویسی به نام لئون باتیستا آلبرتی، ثبت شد.
پرسپکتیو خطی چیست؟
این تکنیک توسط هنرمندان برای ایجاد توهم عمق و مکان مورد استفاده قرار می‌گیرد. این تکنیک به کمک اندازه و موقعیت نسبی گروهی از اشیاء انجام می‌شود. برای برای استفاده از پرسپکتیو خطی و دستیابی به این تاثیر هنری، سه مؤلفه‌ی اساسی مورد نیاز است.
- خطوط موازی
- خط ناپدید شدن
- خط افق
با استفاده از این مولفه‌ها عکس یا نقاشی شبیه به چیزی می‌شوند که چشم انسان در دنیای سه بعدی پیرامون مشاهده میکند. توهم تکنیک پرسپکتیو به این دلیل ایجاد می‌شود که اشیاء نزدیک به بیننده، بزرگتر به نظر می رسند. همچنین اجسامی که دورتر قرار گرفته‌اند کوچک‌تر دیده می‌شوند. برای تحقق این هدف، هنرمند خط افقی را در امتداد تصویر قرار می دهد، که «خط افق» نام دارد. خطوط موازی یا ارتوگونال‌ها همزمان با عقب نشینی در تصویر به سمت یکدیگر پیش می‌روند. تا جایی که در خط افق همگرایی رخ می‌دهد و دو خط به یک نقطه منتهی می‌شوند.
اساتید پرسپکتیو خطی
توانایی اضافه کردن عمق و فضا به یک سطح دو بعدی به نقاشان دوره‌ی رنسانس در قرن پانزدهم باز می‌گردد. برخی از اساتید نقاشی معروف دوران رنسانس استاد پرسپکتیو خطی نیز بوده‌اند. یکی از این هنرمندان لئوناردو داوینچی است. او سعی در ایجاد نقاشی هایی داشت که دقیقاً شبیه به دنیای واقعی باشد. داوینچی در نوشته‌های خود ادعا كرد كه «پرسپکتیو چیزی به جز دیدن از پشت شیشه صاف و شفاف نیست». داوینچی هنر را مانند پنجره‌ای می‌دید که بینندگان با گشودن آن می‌توانند به واقعیت نگاه کنند.
تسلط بر پرسپکتیو محدود به رنسانس ایتالیا نبود. جان وان ایک، نقاش هلندی و یکی از چهره‌های اصلی نقاشی دوران در رنسانس نیز به دلیل استفاده ماهرانه از پرسپکتیو خطی شناخته شده است.
[relatedpost post=”141040″]
انواع پرسپکتیو
پرسپکتیو‌ها در انواع مختلفی وجود دارند که توسط هنرمندان برای انتقال حس فضای موجود در ترکیب یک اثر استفاده می شود. در ادامه نوع‌های مختلف پرسپکتیو
- پرسپکتیو یک نقطه‌ای
- پرسپکتیو دو نقطه
- پرسپکتیو جوی
در اینجا ، عناصر اصلی هر یک را تجزیه می‌کنیم و تفاوت‌های آنها با یکدیگر را بررسی می‌نماییم.
پرسپکتیو یک نقطه‌ای
پرسپکتیو یک نقطه‌ای یک نقطه در امتداد افق است که خطوط در آن به هم می‌رسند و ناپدید می‌شوند. از این نوع پرسپکتیو به راحتی می توان برای به تصویر کشیدن مواردی مانند راه آهن، راهرو یا فضای داخلی اتاق استفاده کرد.
پرسپکتیو دو نقطه‌ای
به پرسپکتیو دو نقطه‌ای، پرسپکتیو سه چهارم یا پرسپکتیو زاویه‌ای نیز گفته می‌شود. این تکنیک حاوی دو نقطه در خط افق است که خطوط موازی به آن متنهی می‌شوند. پرسپکتیو دو نقطه‌ای اغلب برای نشان دادن چیزی مانند گوشه ساختمان در خیابان به کار می‌رود. خطوط یک طرف ساختمان در سمت چپ و طرف دیگر آن در سمت راست ناپدید می‌شوند. دو نقطه محو جداگانه ایجاد میکند.
[relatedpost post=”148826″]
پرسپکتیو جوی یا اتمسفری
پرسپکتیو جوی (که گاه به آن از منظره هوایی نیز گفته می شود) مانند پرسپکتیو خطی عمل میکند و توهم عمق روی یک سطح دو بعدی ایجاد میکند. اما در پرسپکتیو جوی خطوط موازی در یک نقطه محو نمی‌شوند. آنها در فضای جوی مانند مه و… ناپدید می‌شوند و در واقع بیننده نقطه به هم رسیدن خطوط را نمی‌بیند.
این اصطلاح برای اولین بار توسط داوینچی ابداع و به کار برده شد. داوینچی در دانشنامه خود در زمینه‌ی نقاشی بیان كرد كه «رنگ‌ها متناسب با فاصله آنها با بیننده، محوتر و ضعیف‌تر می‌شوند». به عبارت دیگر، اشیاء که دورتر هستند لبه‌های تار دارند و از نظر رنگی محوتر به نظر می‌رسند. ویلیام ترنر، یکی از استادان پرسپکتیو جوی است که با جسارت آن را در نقاشی‌های خود گنجانده بود. پرسپکتیو جوی همچنین در قرن ۸ام به بعد توسط نقاشان منظره چینی تکامل و گسترش یافت. عکس‌هایی که دارای پرسپکتیو اتمسفری هستند، جزو زیباترین و مرموزترین آثار عکاسان به شمار می‌روند.
قانون شکنی
تلفیق پرسپکتیو خطی و تمایل به ایجاد عمق مکانی در نقاشی و تصویرسازی، بر جنبش‌های هنری بعد از خود تاثیر زیادی گذاشت. بسیاری از جنبش‌های هنری از جمله هنر باروک، هنر نئوکلاسیک، امپرسیونیسم و پست امپرسیونیسم تحت تاثیر این تلفیق قرار گرفته‌اند.
در اواخر قرن نوزدهم، هنرمندان به دنبال راه‌هایی برای به چالش کشیدن وضع موجود بودند. بسیاری از این هنرمندان این سوال را مطرح کردند که چرا باید هنر را صرفا به عنوان یک نمایش دقیق از جهان دید. با وجود هنرمندانی مانند پل سزان، رویکردهای جدیدی در مورد ترکیب حرکات آوانگارد مانند کوبیسم شکل گرفت. این تغییرات محبوبیت زیادی پیدا کردند. اوایل دهه ۱۹۰۰، دیگر پرسپکتیو با قاوعد مشخص مورد استفاده قرار نگرفت. نقاشان و عکاسان از آن زمان به بعد، با آزادی بیشتری از پرسپکتیو خطی و… استفاده کردند.
[relatedpost post=”153160″]
پرسپکتیو خطی در عکاسی
دکل‌های مخابراتی در فاصله‌های دور به خاطر خطای دیدی که با استفاده از این تکنیک ایجاد می‌شود، کوچک‌تر به نظر می‌رسند. عکاسان حرفه‌ای برای ایجاد عمق بیشتر آثار خود از این تکنیک بسیار استفاده می‌کنند. آنها با ایجاد مقیاس بین عناصر پیش زمینه و اجزای بک گراند، پرسپکتیو خطی ایجاد می‌کنند.
استفاده از این تکنیک در عکاسی، به هنرمندان کمک میکند آثاری پویاتر را به ثبت برسانند. همچنین در برخی از موضوعات، عکاس باید حس فاصله، شکل و ساختار دور بودن را به بیننده خود منتقل کند. استفاده از این تکنیک بهترین روش برای انتقال حس دور بودن یک عنصر در عکس محسوب می‌شود.
روش ایجاد پرسپکتیو خطی در عکس
پیش از هر چیز شما به خطوط موازی نیاز دارید که در امتداد افق همگرا شوند. خط دکل‌های مخابراتی، چراغ‌های خیابان، ریل‌های قطار، راه پله و حتی خطوط دیوارهای آجری انتخاب خوبی برای ایجاد این نوع پرسپکتیو هستند. برای اثرگذاری بیشتر بهتر است به دنبال خطوط موازی بیشتری در تصویر باشید. اکنون باید زاویه مشخص برای عکاسی را پیدا کنید که در آن پرسپکتیو دیده می‌شود.
استفاده از لنزهایی با زاویه گسترده روی اجسامی که در فاصله نزدیک‌تر قرار دارند، تأکید بیشتری ایجاد کنید. این کار باعث می‌شود پرسپکتیو خطی، بیشتر توجه مخاطب را جلب کند. در واقع با این کار، عکاس عکس خود را کمی تحریف میکند. با استفاده از این لنزها، اشیاء موجود در لبه‌های کار حالت منحنی پیدا می‌کنند. بنابراین جلوه نمایشی پرسپکتیو بیشتر می‌شود.
جمع‌بندی
در این مقاله سعی کردیم اطلاعاتی در مورد تاریخچه و نحوه کار پرسپکتیو خطی ارائه دهیم. در ابتدا این روش برای نقاشی‌ها ابداع شد. اما اکنون عکس‌هایی که با استفاده این تکنیک گرفته می‌شوند، جزو جذاب‌ترین آثار هنرمندان به شمار می‌روند.
