حالت های اندازه گیری نور و تفاوت آن‌ها

وقتی که من اولین DSLR خودم را خریدم (Nikon D80) اولین ناامیدی من این بود که برخی عکس‌ها خیلی روشن و یا خیلی تیره بودند. من هیچ ایده‌ای نداشتم که چطور باید این مشکل را رفع کنم، تا یک روز با حالت های اندازه گیری دوربین آشنا شدم.

1- نورسنج چیست؟

اندازه گیری قابلیتی است که دوربین با کمک آن سرعت شاتر و دیافراگم مناسب را براساس ایزو و نوری که وارد دوربین می‌شود تنظیم می‌کند. در گذشته دوربین‌ها نورسنج نداشتند. نورسنج سنسوری است که میزان و حساسیت نور را اندازه گیری می‌کند. عکاس‌ها باید از نورسنج‌های دستی استفاده می‌کردند تا میزان نوردهی مناسب را تنظیم می‌کردند. واضح است که به دلیل اینکه عکس‌ها روی فیلم ثبت می‌شدند، عکاس نمی‌توانست بلافاصله عکس خودش را ببیند. به همین دلیل آن‌ها به شدت روی استفاده از نورسنج حساس بودند.

امروزه تمام دوربین‌های DSLR به نورسنج مجهز هستند که نور بازتاب داده شده را اندازه گیری می‌کند و تنظیمات نوردهی مناسب را اعمال می‌کند. متداول‌ترین حالت های اندازه گیری نور در دوربین‌های دیجیتال امروزی عبارتند از:

• حالت اندازه گیری ماتریکس
• حالت اندازه گیری مرکزی
• حالت اندازه گیری نقطه‌ای

در برخی از دوربین‌های سری EOS کانن از حالت اندازه گیری جزئی (Partial Metering) نیز استفاده می‌شود. این حالت شبیه به حالت نقطه‌ای است و فقط منطقه تحت پوشش بیشتر است (تقریبا 8% از سطح منظره‌یاب)

شما می‌توانید نورسنج دوربین را هنگام عکاسی در حالت دستی مشاهده کنید. اگر داخل منظره یاب را نگاه کنید، متوجه ستون‌هایی خواهید شد که به سمت چپ و راست حرکت می‌کنند و عدد صفر نیز در وسط آن‌ها قرار دارد. (مانند عکس زیر)

اگر شما دوربین را به سمت یک نقطه خیلی روشن بگیرید، این میله‌ها به سمت علامت “+” حرکت می‌کنند که نشان می‌دهد برای تنظیمات نوردهی فعلی نور زیادی وجود دارد. در صورتی نیز که دوربین را به سمت یک نقطه خیلی تاریک بگیرید، این میله‌ها به سمت “-” حرکت می‌کند و نشان می‌دهد نور کافی نیست. پس از این شما باید سرعت شاتر را افزایش یا کاهش دهید تا دوباره به عدد صفر برسید که براساس نورسنج دوربین شما، نوردهی مناسب است.

نورسنج دوربین فقط در حالت دستی کاربرد ندارد. در صورتی که حالت های دیگری مانند اولویت دیافراگم، اولویت شاتر و یا حالت برنامه را انتخاب کنید، دوربین به صورت خودکار تنظیمات را براساس اطلاعات دریافتی از نورسنج تنظیم می‌کند.

1.1- مشکلات مربوط به نورسنجی

نورسنج دوربین هنگامی که تمام صحنه به صورت یکدست نوردهی شده باشد عملکرد خیلی خوبی خواهد داشت.

اگر سوژه‌هایی با میزان و شدت نور مختلف در صحنه وجود داشته باشند دوربین به سختی می‌تواند تنظیمات نوردهی مناسب را تشخیص دهد.

برای مثال اگر از آسمان آبی که خورشید و هیچ ابری در آن نیست عکاسی کنید، تصویر شما به خوبی نوردهی خواهد شد، زیرا فقط یک سطح نور وجود دارد و دوربین باید همان را تشخیص دهد. اما اگر چند قطعه ابر به صحنه اضافه کنید کار کمی سخت‌تر خواهد شد و دوربین باید روشنایی ابرها را به همراه روشنایی آسمان بسنجد و تنظیمات نوردهی مناسب را تشخیص دهد. در نتیجه نورسنج دوربین ممکن است آسمان را کمی روشن‌تر کند تا بتواند ابرها را نیز به اندازه کافی روشن کند.

اگر یک کوه بزرگ هم به صحنه اضافه کنید چه اتفاقی خواهد افتاد؟ اکنون نورسنج یک شیء بزرگ را می‌بیند که نسبت به آسمان و ابرها خیلی تاریک‌تر است و سعی می‌کند تعادل را بین تمام اجزا تصویر حفظ کند تا کوه به خوبی نوردهی شود. به صورت پیشفرض دوربین میزان نور در کل صحنه را می‌سنجد و تلاش می‌کند نور را به صورتی تنظیم کند که تعادل را بین نقطه‌های تاریک و روشن حفظ کند.

[relatedpost post=”94172″]

2- ماتریکس

حالت اندازه گیری ماتریکس حالت پیشفرض در اکثر دوربین‌های DSLR است. این حالت شبیه مثال بالا عمل می‌کند و صحنه را به چندین بخش تقسیم می‌کند و سپس به صورت جداگانه تون‌های تیره و روشن آن اندازه‌گیری می‌شود.

یکی از فاکتورهای کلیدی (علاوه بر رنگ، فاصله، سوژه، هایلایت و…) که روی حالت ماتریکس تاثیرگذار است نقطه‌ای است که فوکوس دوربین روی آن تنظیم شده است.

پس از مطالعه اطلاعات از تمام مناطق مختلف سیستم اندازه‌گیری جایی که فوکوس کرده‌اید را پیدا می‌کند و آن را به عنوان مهم‌ترین قسمت در نظر می‌گیرد. متغیرهای خیلی بیشتری در این معادله وجود دارد که بسته به تولید کننده متفاوت هستند. برای مثال نیکون داده‌های عکس را با یک دیتابیس از هزاران عکس برای محاسبه نوردهی مقایسه می‌کند.

شما می‌توانید از این حالت در تمام عکس‌های خودتان استفاده کنید، زیرا عملکرد نسبتا خوبی در محاسبه نوردهی دارد. من در اکثر مواقع از جمله مواقعی که به عکاسی منظره و پرتره می‌پردازم حالت اندازه گیری خودم را روی اندازه گیری ماتریکس تنظیم می‌کنم.

3- حالت اندازه گیری مرکزی

نمی‌توان همیشه از تمام فریم برای اندازه گیری میزان نوردهی استفاده کرد. برای مثال اگر بخواهید از سر یک نفر که خورشید پشت سر او قرار دارد عکس بگیرید باید چکار کنید؟ در اینجا باید از حالت اندازه گیری نور مرکزی استفاده کنید. این حالت میزان نور مرکز قاب و اطراف آن را ارزیابی می‌کند و گوشه‌ها را نادیده می‌گیرد. برعکس حالت اندازه گیری ماتریکس، حالت اندازه گیری مرکزی به نقطه فوکوس توجه نمی‌کند و فقط قسمت میانی تصویر را ارزیابی می‌کند.

[relatedpost post=”105189″]

از این حالت زمانی استفاده کنید که مرکز قاب اولویت شما است. این حالت برای پرتره‌های کلوزآپ و سوژه‌های نسبتا بزرگی که در وسط تصویر قرار دارند مناسب است. برای مثال اگر درحال عکاسی از فردی هستید که خورشید پشت سرش قرار دارد، این حالت صورت سوژه را به خوبی نوردهی می‌کند.

4- حالت اندازه گیری نقطه ای

حالت اندازه گیری نقطه ای فقط نور اطراف نقطه فوکوس را ارزیابی می‌کند و بقیه قسمت‌ها را نادیده می‌گیرد. این حالت یک منطقه/سلول را ارزیابی می‌کند و نوردهی را براساس همین یک قسمت محاسبه می‌کند. من به شخصه از این حالت برای عکاسی از پرندگان استفاده می‌کنم زیرا پرندگان معمولا بخش کمی از قاب را اشغال می‌کنند و من باید مطمئن شوم به خوبی آن‌ها را نوردهی می‌کنم. به دلیل اینکه نورِ قسمتی که من نقطه فوکوس را تنظیم می‌کنم ارزیابی می‌شود، حتی اگر پرنده در گوشه قاب باشد، می‌توانم به خوبی آن را نوردهی کنم. همچنین اگر درحال عکاسی از یک فرد باشید که خورشید پشت سرش قرار گرفته است، حتی اگر آن شخص قسمت کمی از قاب را اشغال کرده باشد، بهتر است از حالت نوردهی نقطه‌ای استفاده کنید. هنگامی که سوژه شما فضای خیلی زیادی را اشغال نمی‌کند، استفاده از حالت های اندازه گیری ماتریکس یا مرکزی در مواقعی که پشت سوژه به نور است، باعث خلق یک تصویر سیاه از او می‌شود. حالت اندازه گیری نقطه‌ای برای سوژه‌هایی که نور پشت سرشان قرار گرفته است بهترین عملکرد را خواهد داشت.

یکی دیگر از مثال‌های خوب برای حالت اندازه گیری نقطه ای هنگام عکاسی از ماه است. به دلیل اینکه ماه قسمت کمی از قاب را اشغال می‌کند و آسمان اطرافش کاملا تاریک است، بهتر است از حالت اندازه گیری نقطه ای استفاده کنید. با این حالت ما فقط به نوری که از ماه می‌آید نگاه می‌کنیم.

[relatedpost post=”75043″]

برخی DSLRها مانند Canon 1D/1Ds توانایی اندازه گیری چند نقطه‌ای را دارند. این حالت اجازه انتخاب چند نقطه مختلف را برای اندازه گیری نور می‌دهد و در نهایت میانگین این نقاط را برای ایجاد نوردهی مناسب مدنظر قرار می‌دهد.

5- چطور حالت اندازه گیری دوربین را تغییر دهیم؟

متاسفانه این تنظیمات تولیدکننده به تولیدکننده و مدل به مدل متفاوت است. برای مثال در Nikon 5500 می‌توانید در منو این کار را انجام دهید. در دوربین‌های حرفه‌ای‌تر مانند Nikon D810 و Nikon D5 یک کلید جداگانه برای انتخاب حالت اندازه گیری دوربین وجود دارد.