جبران نور دهی یا Exposure Compensation چیست؟
جبران نور دهی نوعی روش ساده برای تاریک‌تر کردن یا روشن‌تر کردن عکس است که دوربین در هنگام استفاده از حالت‌های نیمه خودکار، مانند اولویت شاتر، اولویت دیافراگم یا وضعیت خودکار P انجام می‌دهد. در واقع وقتی دوربین روی این حالت‌های نیمه خودکار عکس می‌گیرد سعی می‌کند میزان نور را براساس تنظیمات اولیه خودش ثبت کند.
اما گاهی ممکن است احساس کنید که عکس باید کمی تیره‌تر یا روشن‌تر شود. بنابراین با جبران نوردهی به دوربین می‌گویید که “تصویر را از آنچه خودت فکر می‌کنی کمی روشن‌تر یا تاریک‌تر بگیر!” این قابلیت برای وقتی که از سوژههای خیلی روشن یا خیلی تاریک عکس می‌گیرید کاربرد دارد.
چرا جبران نور دهی مهم است؟
حتی سیستم‌های نوردهی بسیار پیشرفته مانند سیستم نورسنجی ۳D Matrix دوربین‌های نیکون هم ممکن است وقتی با سوژههای خیلی روشن یا خیلی تیره روبرو می‌شوند گول بخورند و عکس را خیلی روشن یا خیلی تیره ثبت کنند. در واقع اگر بخش بزرگی از سطح تصویر دارای نور زیاد یا نور کم باشد، دوربین سعی می‌کند با تغییر مقدار جذب نور، آن مناطق را با نورهایی که “تصور می‌کند” طبیعی است ثبت کند.
اما اینجا یک مشکلی پیش می‌آید، اگر مثلاً سوژه شما یک شخصی باشد که پشت به پنجره ایستاده باشد، دوربین با نور زیاد پشت پنجره گول می‌خورد و فکر می‌کند که عکس خیلی روشن است، برای همین نور را کم می‌کند و سوژه تیره و تاریک می‌افتد. بنابراین جبران نوردهی یا Exposure Compensation به عنوان یک ابزار در دست شماست تا بتوانید در چنین شرایطی به دوربین بگویید که می‌خواهید عکس را کمی روشن‌تر یا کمی تیره‌تر ثبت کنید، البته بدون بیرون رفتن از وضعیت‌های نیمه خودکار!
اگر این کار را نکنید احتمالاً بعداً مجبور می‌شوید از روش روشن کردن سایه‌ها در فتوشاپ استفاده کنید تا سوژه تیره را روشن کنید.
جبران نوردهی چطور کار می‌کند؟
معمولاً در دوربین‌های نیکون (در کانن‌ها هم به همین شکل است) دکمه‌ای وجود دارد که روی آن علامت + / – دیده می‌شود. در تصویر زیر می‌بینید که این دکمه در دوربین‌های نیکون چه شکلی دارد. برای تغییر جبران نور دهی باید این دکمه را نگه دارید و بعد دکمه چرخان پشت دوربین را به سمت مثبت یا منفی بچرخانید تا نور کم و زیاد شود. عکاس در این ویدئو، مقدار جبران نور دهی را در یک دوربین نیکون D7100 تا +۵ و -۵ افزایش و کاهش می‌دهد.
اینکه این کم و زیاد شدن نور با دیافراگم یا شاتر انجام می‌شود بستگی به مود عکاسی شما دارد. ممکن است گاهی اوقات سرعت شاتر کم شود، گاهی اوقات هم دیافراگم بازتر شود (گاهی هم هر دو)، اما در هر حال دوربین نور عکس را بیشتر یا کمتر از چیزی که خودش حدس می‌زند ثبت می‌کند.
اما اینکه چقدر این مقدار را زیاد یا کم کنید، بستگی به نور کادر تصویر دارد. بهترین راه این است که دکمه EXP COMP را نگه دارید و با دکمه چرخان +۱ یا -۱ استاپ نور را تغییر دهید. حالا یک عکس بگیرید، اگر نور کم یا زیاد بود، این کار را دوباره تکرار کنید تا بالاخره به مقدار نور مورد نظرتان برسید.
چه چیزی را نادیده بگیرید؟
یک روشی وجود دارد که به آن قفل نوردهی خودکار یا AE-L گفته می‌شود (نباید آن را با قفل فوکوس اشتباه بگیرید). قفل نوردهی به این معنی است که شما سعی می‌کنید دوربین را در یک شرایط نورسنجی نگه دارد تا بتواند کادر را تغییر دهد و کادر دیگری را با همان نورسنجی ثبت کند.
مثلاً در همان مثال سوژه پشت به پنجره، عکاس سعی می‌کند روی سوژه زوم کند تا سوژه تمام سطح کادر را پر کند، بعد دکمه شاتر را نیمه فشار می‌دهد تا دوربین نورسنجی کند، سپس دکمه AE-L را نگاه می‌دارد تا نورسنجی دیگر تغییر نکند و نهایتاً دوباره رو به عقب زوم می‌کند (Zoom Back) و عکس می‌گیرد. به نظرم این کار سخت‌تر از استفاده از جبران نوردهی است و می‌توانید آن را نادیده بگیرید. همان جبران نور دهی خیلی ساده‌تر انجام می‌شود.
روش حرفه‌ای‌تر: استفاده از Exposure Bracketing
براکتینگ یا Bracketing در فارسی معنای دقیقی ندارد. اما توضیح آن این است که دوربین با سرعت زیاد چندین عکس پی‌درپی از یک صحنه می‌گیرد که نور تصویر در هر کدام از عکس‌ها با قبلی کمی متفاوت است. مثلاً یک عکس با نور عادی، یک عکس کمی تیره‌تر و یک عکس کمی روشن‌تر. به این ترتیب شما همیشه این شانس را دارید که دست‌کم یک عکس با نور دلخواه را از بین شات‌هایی که با Bracketing می‌گیرید جدا کنید.
برای این کار باید اول تعداد عکس‌هایی که می‌خواهید بگیرید مشخص کنید (معمولاً سه عکس می‌گیرند، اما تعداد بیشتر هم ممکن است) و مقدار تغییر نور یا Exposure Compensation را هم تعیین می‌کنید (مثلاً اینکه هر عکس با عکس قبلی به اندازه ۱ استاپ نوری فاصله داشته باشد). حالا کافیست دکمه شاتر را فشار دهید و نگه دارید تا ۳ عکس پشت سر هم با نور -۱، ۰ و +۱ از صحنه بگیرید.
نکته: این روش براکتینگ را برای عکاسی HDR هم استفاده می‌کنند که از ترکیب همه عکس‌های گرفته شده با نرم‌افزار استفاده می‌شود. فعلاً بحث HDR در مبحث ما نیست، اما موضوع جالبی است که پیشنهاد می‌کنم حتماً به سراغ آن هم بروید.
این سومین قسمت از آموزش‌های دوربین نیکون بود که قسمت‌های اول و دوم آن را نیز پیش‌تر در وب‌سایت نورنگار خواندید. فراموش نکنید این مطالب برای آموزش دوربین‌های نیکون و استفاده بهتر از آن‌هاست. بنابراین اگر بخشی از مطلب برایتان نامفهوم بود، می‌توانید در کامنت‌ها درباره آن گفتگو کنید. در قسمت بعدی به سراغ هیستوگرام در دوربین‌های نیکون می‌روم که موضوع بسیار جالبی است.
