داده‌ EXIF در تصاویر چیست؟ اهمیت داده‌های مخفی در تصاویر برای عکاسان

فرمت فایل تصویر قابل تعویض یا Exchangeable Image File Format (EXIF) استانداردی است که اطلاعات مرتبط با یک تصویر یا رسانه‌های دیگری که توسط یک دوربین ذخیره می‌شوند را تعیین می‌کند. این استاندارد قادر است اطلاعات مهمی مانند نوردهی دوربین، زمان و تاریخ ثبت عکس و حتی موقعیت GPS را ذخیره کند.

داده EXIF چیست؟

در روزهای اولیه دوربین‌های آنالوگ، عکاسان مجبور بودند یک خودکار و دفترچه یادداشت همراه داشته باشند تا اطلاعاتی مانند سرعت شاتر، دیافراگم و تاریخ عکس را ثبت کنند. آن‌ها سپس از این اطلاعات در لابراتوار استفاده می‌کردند و امیدوار بودند که این اطلاعات دقیقاً مرتبط با عکسی باشد که روی آن کار می‌کنند. این پروسه به شدت پیچیده و برای عکاس‌های تازه‌کار دشوار بود. امروزه، تمامی دوربین‌های دیجیتال مدرن قادرند این اطلاعات را به همراه تنظیمات و داده‌های مرتبط دیگر دقیقاً به همراه عکس ذخیره کنند. به این ترتیب، شما می‌توانید از این داده‌ها برای سازماندهی تصاویر، جستجو و اشتراک‌گذاری اطلاعات با دیگر عکاسان استفاده کنید. این داده‌ها با عنوان داده‌های EXIF شناخته می‌شوند و شامل تنظیماتی مانند مقدار ایزو، سرعت شاتر، دیافراگم، وایت بالانس، مدل و سازنده‌ی دوربین، زمان و تاریخ ثبت عکس، لنز مورد استفاده، فاصله کانونی و… هستند.

اهمیت داده‌های EXIF برای عکاسان

توانایی خواندن این اطلاعات برای عکاسان مبتدی و حتی حرفه‌ای ضروری است. این داده‌ها به عکاسان کمک می‌کنند تا تنظیمات و ابزارهای استفاده‌شده برای ثبت یک عکس خاص را بفهمند و از آن برای بهبود کار خود استفاده کنند.

متاسفانه، تنها فرمت فایل JPEG به عنوان فرمت مناسب برای وب (از لحاظ اندازه) قادر به مدیریت داده‌های EXIF است. این به این معناست که شما نمی‌توانید این داده‌ها را از فرمت‌های دیگر مانند GIF یا PNG استخراج کنید. علاوه بر این، برخی از عکاسان تصمیم می‌گیرند که داده‌های EXIF را به دلایل مختلف مانند محافظت از آثار یا کاهش زمان بارگذاری وبسایت حذف کنند.

مشاهده داده‌های EXIF

اگرچه بیشتر عکاسان ترجیح می‌دهند داده‌های EXIF را در تصاویر خود حفظ کنند، این اطلاعات در مرورگرهای وب قابل مشاهده نیستند زیرا جزئی از تصویر اصلی نیستند. داده‌های EXIF داخل فایل فیزیکی ذخیره شده‌اند و برای مشاهده آن‌ها نیاز به ابزارهای خاصی مانند نرم‌افزارهای ویرایش عکس مانند لایتروم یا سیستم‌عامل‌هایی با قابلیت نمایش این داده‌ها دارید.

نمایش داده‌های EXIF در مرورگر فایرفاکس

اگر از مرورگر فایرفاکس استفاده می‌کنید، می‌توانید افزونه‌ی EXIF Viewer استفاده کنی.  پس از نصب افزونه و راه‌اندازی مجدد فایرفاکس، می‌توانید با راست‌کلیک کردن روی تصاویر و انتخاب گزینه‌ EXIF Viewer، این داده‌ها را مشاهده کنید.

نحوه استفاده از افزونه EXIF Viewer

پس از کلیک بر روی EXIF Viewer، یک پنجره جدید به شما نمایش داده خواهد شد که اطلاعات EXIF تصویر را نمایش می‌دهد. این اطلاعات شامل جزئیات مهمی مانند تنظیمات دوربین، تاریخ و زمان عکسبرداری، نوع لنز و دیگر جزئیات فنی است. به عنوان مثال، ممکن است نشان دهد که ایزو، دیافراگم، سرعت شاتر، فاصله کانونی لنز و تاریخ عکسبرداری چطور تنظیم شده است. همچنین، برخی از اطلاعات مانند زمان اشتباه یا تنظیمات دوربین ممکن است نمایش داده شود، که به عکاس کمک می‌کند تا تحلیل بهتری از عکس‌های گرفته شده داشته باشد.

نکات مهم در مشاهده داده‌های EXIF

1. تصاویر Thumbnail یا پیش‌نمایش: معمولاً حاوی اطلاعات EXIF نیستند. بنابراین، زمانی که یک تصویر کوچک را مشاهده می‌کنید، از کلیک بر روی EXIF Data خودداری کنید و تصویر را به طور کامل باز کنید.
2. پیغام خطا: اگر پیامی مانند «Unable to extract some or all of the EXIF data» مشاهده کردید، به این معناست که فایل JPEG مورد نظر شما فاقد داده‌های EXIF است.

نحوه مشاهده‌ی داده‌های EXIF در کروم

اگر از مرورگر گوگل کروم استفاده می‌کنید، شما می‌توانید داده‌های EXIF را با استفاده از افزونه EXIF Viewer مشاهده کنید.

پس از نصب افزونه، می‌توانید روی هر تصویر راست‌کلیک کرده و با انتخاب گزینه‌ی Show Exif Data داده‌های EXIF آن تصویر را مشاهده کنید. این کار باعث می‌شود که یک پنجره جدید برای شما باز شود که اطلاعات EXIF تصویر را به نمایش می‌گذارد.

اطلاعات نمایش داده شده

ابزار EXIF Viewer در کروم اطلاعات بسیار مفیدی را ارائه می‌دهد. علاوه بر نمایش داده‌های متداول مانند نوردهی، مدل دوربین، زمان ثبت تصویر و غیره، این افزونه به شما امکان مشاهده هیستوگرام تصویر را نیز می‌دهد. این اطلاعات می‌توانند به عکاسان کمک کنند تا تحلیل دقیقی از تنظیمات و شرایط عکسبرداری خود داشته باشند.

استفاده از Photo Viewer برای مشاهده داده‌های EXIF

اگر به هر دلیلی نمی‌خواهید افزونه‌ای روی مرورگر خود نصب کنید یا می‌خواهید اطلاعات EXIF تصاویر فعلی خود را مشاهده کنید، می‌توانید از یک نمایش‌دهنده تصویر جداگانه یا ابزارهای داخلی سیستم‌عامل خود استفاده کنید.

این روش ممکن است کمی زمان‌برتر از روش‌های آنلاین باشد، زیرا ابتدا باید تصاویر را دانلود کنید و سپس با استفاده از نمایش‌دهنده تصویر یا ابزارهای سیستم‌عامل اطلاعات EXIF را مشاهده کنید. با این حال، اگر تصاویر شما از قبل روی کامپیوترتان ذخیره شده‌اند، استفاده از نمایش‌دهنده تصویر یا ابزارهای سیستم‌عامل بهترین روش برای مشاهده اطلاعات EXIF هستند.

مشاهده داده‌های EXIF با استفاده از سیستم‌عامل ویندوز

اگر از سیستم‌عامل ویندوز استفاده می‌کنید، کافیست روی تصویر راست‌کلیک کرده و گزینه Properties را انتخاب کنید. سپس به تب Details بروید تا برخی از اطلاعات کاربردی مانند تاریخ و زمان ثبت تصویر، ابعاد و اندازه آن و برخی تنظیمات دوربین نمایش داده شود.

اطلاعات موجود در این بخش محدود هستند و ممکن است جزئیات بیشتری مانند مدل لنز یا تنظیمات دقیق دوربین در اینجا نمایش داده نشوند. برای مشاهده این نوع اطلاعات به نرم‌افزارهای نمایش تصویر نیاز خواهید داشت.

استفاده از نرم‌افزارهای Photo Viewer

اگر نیاز دارید که جزئیات دقیق‌تری مانند لنز مورد استفاده یا تنظیمات دقیق دوربین را مشاهده کنید، بهتر است از یک نرم‌افزار Photo Viewer یا نمایش‌دهنده عکس استفاده کنید. برای مثال، نرم‌افزار ACDSee یکی از گزینه‌های مناسب برای مشاهده داده‌های EXIF است. این نرم‌افزار اطلاعات گسترده‌تری نسبت به ویژگی‌های داخلی سیستم‌عامل ارائه می‌دهد.

استفاده از ابزارهای آنلاین برای مشاهده EXIF

اگر نمی‌خواهید از هیچ نرم‌افزار یا افزونه‌ای روی کامپیوتر خود استفاده کنید، می‌توانید از نمایش‌دهنده‌های EXIF آنلاین کمک بگیرید. ابزارهایی مانند Jeffrey’s Image Metadata Viewer و MetaPicz توانایی نمایش داده‌های EXIF پس از آپلود تصاویر را دارند و می‌توانند به شما در مشاهده این اطلاعات کمک کنند.

نحوه استخراج تصاویر با داده‌های EXIF در لایتروم

اکنون که با نحوه نمایش داده‌های EXIF از ابزارهای مختلف آشنا شدید، زمان آن رسیده است که نحوه استخراج تصاویری که داده‌های EXIF در آن‌ها ذخیره شده است را در نرم‌افزار لایتروم یاد بگیرید. در این بخش، پروسه خروجی گرفتن در لایتروم را بررسی خواهیم کرد، اما اگر از نرم‌افزارهای دیگر برای ویرایش تصاویر استفاده می‌کنید، این پروسه مشابه به آن‌ها نیز قابل اجرا است.

1. انتخاب تصویر مورد نظر: ابتدا تصویری را که می‌خواهید از آن خروجی بگیرید، انتخاب کنید.
2. رفتن به صفحه Export: سپس به مسیر File < Export بروید تا به صفحه‌ی Export وارد شوید. شما باید با صفحه‌ای مشابه به پنجره‌ی Export مواجه شوید.
3. تنظیمات Metadata: در این صفحه، یک کادر به نام Metadata وجود دارد که داده‌های EXIF ذخیره شده در تصویر را نشان می‌دهد. اگر گزینه‌ی All Metadata را انتخاب کنید، تمامی داده‌های EXIF در تصویر نهایی (مانند JPEG) ذخیره خواهند شد.
4. تنظیمات مهم برای حفظ حریم خصوصی: دو گزینه بسیار مهم وجود دارند که ممکن است به آن‌ها نیاز داشته باشید:

4. Remove Person Info: با انتخاب این گزینه، اطلاعات شخصی مانند نام، ایمیل و غیره از داده‌های EXIF حذف می‌شود.
5. Remove Location Info: این گزینه به شما امکان می‌دهد اطلاعات موقعیت جغرافیایی (GPS) را از داده‌های EXIF حذف کنید.
6. انتخاب اطلاعات اضافی: اگر می‌خواهید تنها برخی از اطلاعات EXIF را ذخیره کنید، می‌توانید از گزینه Include استفاده کنید و تنظیمات دیگری را برای انتخاب اطلاعات دلخواه انجام دهید. به عنوان مثال، برخی عکاسان تمایل دارند که تنها داده‌های مربوط به کپی‌رایت را ذخیره کنند و تمامی داده‌های دیگر را حذف نمایند. برای این کار، می‌توانید گزینه Copyright Only را انتخاب کنید.

توجه داشته باشید که اگر تصویر را با استفاده از دوربینی که قابلیت GPS دارد ثبت کرده باشید یا گزینه Remove Location Info در گوشی شما فعال نباشد، اطلاعات GPS به صورت خودکار در داده‌های EXIF ذخیره خواهند شد.

چگونه داده‌های EXIF را حذف کنیم؟

اگرچه داده‌های EXIF بسیار مفید هستند، ممکن است در مواقعی ترجیح دهید جزئیاتی که هویت شما، مکان شما یا تجهیزات دوربین شما را شناسایی می‌کنند، به اشتراک نگذارید.

اگر تصاویر را آنلاین بارگذاری و منتشر می‌کنید، برخی سرویس‌ها ممکن است به طور خودکار داده‌های متادیتا را به دلایل حریم خصوصی حذف کنند. سرویس مدیریت تصاویر ابری image.canon گزینه‌ای برای تولید نسخه‌ی “تصویر بندانگشتی” (یک تصویر JPEG تا ۲,۰۴۸ پیکسل) ارائه می‌دهد که مناسب استفاده در وب یا اپلیکیشن است، و این تصویر بندانگشتی شامل متادیتای تصویر نخواهد بود. داده‌های EXIF همچنین ممکن است به طور تصادفی از یک عکس دیجیتال هنگام انجام فرآیندهای پس از پردازش و دستکاری، مانند ترکیب تصاویر، حذف شوند. اما چگونه می‌توانید به طور عمدی داده‌های EXIF را حذف کنید یا اطلاعات خاصی را که نمی‌خواهید به اشتراک بگذارید، پاک کنید؟

چندین ابزار مستقل برای حذف EXIF وجود دارند، اما گزینه‌های ساده‌تری نیز وجود دارند. اگر از ویندوز استفاده می‌کنید، می‌توانید این کار را مستقیماً در File Explorer انجام دهید:

1. روی تصویر کلیک راست کرده و گزینه‌ی Properties را انتخاب کنید، سپس به تب Details بروید.
2. در انتهای این پنجره، روی گزینه‌ی Remove Properties and Personal Information کلیک کنید.
3. گزینه‌ای برای ایجاد نسخه‌ای از تصویر با حذف تمام داده‌های متادیتا به شما داده می‌شود، یا می‌توانید برخی یا تمام داده‌های EXIF را از فایل موجود حذف کنید.

همچنین حذف داده‌های EXIF در نرم‌افزارهای ویرایش تصویر و پردازش RAW نیز بسیار آسان است، از جمله در نرم‌افزارهای DPP و Lightroom. در اینجا نحوه‌ی انجام این کار در DPP آورده شده است:

1. به مسیر File > Convert and Save بروید.
2. در پنجره‌ای که ظاهر می‌شود، روی منوی کشویی کنار گزینه‌ Shooting Info Setting کلیک کرده و نگه دارید.
3. می‌توانید انتخاب کنید که اطلاعات مربوط به شلیک را حذف کنید یا فقط اطلاعات GPS را حذف کنید یا اینکه تمام اطلاعات شلیک را دست نخورده باقی بگذارید.
4. همچنین می‌توانید هنگام انتقال فایل‌ها به طور بی‌سیم از یک دوربین کانن مجهز به Wi-Fi به دستگاه موبایل از طریق اپلیکیشن Canon Camera Connect، اطلاعات GPS را وارد یا حذف کنید. حذف داده‌های GPS از یک عکس می‌تواند برای افرادی که می‌خواهند حریم خصوصی خود را حفظ کنند، به ویژه اگر مکان منزلشان را فاش کند، بسیار مهم باشد.

چگونه یک فایل EXIF بسازیم و آن را ویرایش کنیم

داده‌های EXIF به طور خودکار توسط دوربین دیجیتال شما هنگامی که عکاسی می‌کنید، ایجاد می‌شوند. این اطلاعات در ویژگی‌های عکس شما ذخیره می‌شود. برای ویرایش یا پنهان کردن هر اطلاعاتی که نمی‌خواهید دیگران به آن دسترسی پیدا کنند، به ابزاری نیاز دارید که به شما اجازه دهد متادیتای تصویر را ویرایش و حذف کنید. ابزارهای مختلفی آنلاین وجود دارند که به شما در این کار کمک می‌کنند.

برای مثال، Adobe Bridge نه تنها به شما این امکان را می‌دهد که متادیتای تصویر را ویرایش کنید، بلکه می‌توانید انتخاب کنید که کدام اطلاعات هنگام انتشار عکس شما نمایش داده یا حذف شود. ویرایش متادیتای تصویر ساده است. فقط کافیست تصویر را در Adobe Bridge باز کرده و سپس از مسیر Edit > Preferences گزینه‌ مربوط به متادیتا را انتخاب کنید. از آنجا می‌توانید گزینه‌های متادیتای خود را ویرایش و حذف کنید.

سخن آخر

در نهایت، داده‌های EXIF به عنوان ابزاری مهم در دنیای عکاسی دیجیتال شناخته می‌شوند. این اطلاعات نه تنها برای تحلیل دقیق عکس‌ها و بهبود مهارت‌های عکاسان مفید هستند، بلکه برای سازماندهی و حفظ تاریخچه‌ی تصاویر نیز نقش حیاتی دارند. اگرچه ممکن است در برخی مواقع نیاز به حذف داده‌های EXIF به دلایل حریم خصوصی وجود داشته باشد، اما این داده‌ها در نهایت به حفظ کیفیت و دقت بیشتر در عکاسی کمک می‌کنند.