اسکن عکس‌های آنالوگ با تجهیزات دیجیتال

عکاسی با نگاتیو‌ها سالهاست که اگرچه منقرض نشده است، اما آن‌قدر کمرنگ شده که دیگر به سختی می‌توانید تجهیزات مربوط به این شاخه از عکاسی را در فروشگاه‌ها پیدا کنید. حتی اگر دوربین‌های آنالوگ و فیلم‌های نگاتیوی را بیابید، یکی از مشکلات عمده در رابطه با این دوربین‌ها، چاپ عکس‌های آنهاست. چاپ عکس‌های آنالوگ مستلزم صرف زمان و هزینه زیادی است و همیشه عکس‌هایی وجود دارد که اگرچه آن‌ها را دوست دارید، اما چندان برای چاپ مناسب نیستند و ترجیح می‌دهید تنها یک نسخه دیجیتالی از آن‌ها را در کامپیوتر یا اینستاگرام‌تان نگه دارید. به همین دلیل است که این روز‌ها بسیاری از کاربران به دنبال اسکن عکس‌های آنالوگ هستند. متاسفانه اسکنر‌های فیلم چندان ارزان قیمت نیستند و اغلب اوقات نیز نمی‌توانید با اسکنر‌های معمولی یا دستگاه‌های سه‌کاره موجود در بازار این کار را انجام دهید. با این حال مأیوس نشوید. شاید همین الان یک اسکنر حرفه‌ای و باکیفیت نگاتیو در خانه دارید. با ما همراه باشید تا درباره آن توضیح دهیم.

در اینجا می‌خواهیم یک روش اسکن عکس‌های آنالوگ را به‌وسیله یک اسکنر دست‌ساز با استفاده از یک دوربین و لنز ماکرو و یک فلاش نه چندان گران‌قیمت توضیح دهیم. اگرچه این تجهیزات صرفاً برای عکاسی استفاده می‌شود، اما استفاده از آن‌ها (یا تجهیزات مشابه) می‌تواند یک جایگزین بسیار ارزان قیمت و پرکاربرد به جای اسکنر‌های گران‌قیمت نگاتیوی باشد. ضمناً نیازی نیست دقیقاً همان دوربین و لنز و فلاشی را که در تصاویر می‌بینید استفاده کنید. شخصاً سالهاست این روش را با یک بوبین (لوله‌های مقوایی کاغذ چاپ عکس) و یک دوربین و لنز غیر ماکرو و با استفاده از نور آسمان روشن انجام داده‌ام! روشی که در اینجا توضیح می‌دهیم می‌تواند حتی با کمی مهارت و دقت بیشتر، برای کارهای حرفه‌ای‌تر با امکان چاپ از روی نگاتیو‌ها در ابعاد بزرگ نیز به خوبی استفاده شود. طبیعتاً از آنجا که بدون چرخ‌دنده‌های خودکار، جابجا کردن و فیکس کردن هر فرم از نگاتیو، کمی زمان‌بر است، این روش برای کاربرد خانگی مناسب است، زیرا یک رول فیلم کامل تقریباً نزدیک به 15 دقیقه زمان شما را می‌گیرد که طبیعتاً برای کاربرد حرفه‌ای کمی طولانی است.

قبل از اینکه شروع کنید باید ببینید که آیا همه تجهیزات مورد نیاز را در اختیار دارید:

• یک دوربین dslr همراه با لنز (قیمت آن خیلی مهم نیست. می‌تواند مدل‌های ارزان قیمت مانند کانن EOS 800D یا نیکون D3400 باشد)
• یک تکه شیشه به رنگ مات، مات بودن آن خیلی مهم است. مثلاً مثل یک شیشه سند بلاست شده یا یک تلق مات سفید رنگ. به‌هرحال باید یک سطح شفاف با قابلیت انتقال نور باشد که نور را به صورت یکنواخت عبور دهد. حتی می‌توانید یک کاغذ کالک را هم روی یک سطح شیشه‌ای بچسبانید تا نور از آن به صورت یکنواخت عبور کند که ما در اینجا همین روش را استفاده کردیم.
• یک فلاش اکسترنال یا یک منبع نور خیلی روشن
• یک سه‌پایه مانند سه پایه هنل Hahnel Triad Compact C5 Super Travelکه بتواند دوربین را رو به پایین نیز به خوبی نگه دارد
• یک لنز ماکرو مانند Canon EF 100mm f/2.8 Macro USM برای دوربین کانن یا لنز Nikon AF-S Micro NIKKOR 60mm f/2.8G ED برای دوربین نیکون (پیشنهاد می‌کنم ماکرو باشد تا بتوانید از فاصله خیلی نزدیک هم از نگاتیو‌ها عکس بگیرید. در صورتی که لنزی که استفاده می‌کنید ماکرو نباشد، احتمالاً مجبورید از فاصله دور‌تر عکس بگیرید و بخشی از کادر تصویر را ببرید که منجر به پایین آمدن کیفیت اسکن خواهد شد)
• فتوشاپ، یا هر برنامه ویرایش عکس دیگر

گام اول:

اولین چیزی که باید آماده کنید سطح شفافی است که قرار است روی آن عکس بگیرید. می‌توانید از یک قاب عکس بزرگ با یک شیشه خالی استفاده کنید. اگر فقط از یک شیشه خالی استفاده می‌کنید، احتمال شکستن آن وجود دارد. بنابراین مراقب باشید تا خطرساز نشود. شیشه را باید در فاصله‌ای از زمین قرار دهید که بتوانید منبع نورانی را در زیر آن بگذارید. مثلاً می‌توانید از دو جعبه کفش با ارتفاع حدود 30 سانتی‌متر یا هر پایه دیگری استفاده کنید تا شیشه را در جای خود محکم کنید.

گام دوم:

حالا سطح نورانی عکاسی را برای اسکن عکس‌های آنالوگ آماده کردیم و باید دوربین و سه‌پایه را در بالای آن قرار دهیم. بهتر است از سه‌پایه‌ای استفاده کنید که محور میانی آن می‌تواند به سمت به پایین نیز قرار گرفته و دوربین را با زاویه 90 درجه رو به پایین کنترل کند. انتخاب سه‌پایه از خود دوربین مهم‌تر است. دقت داشته باشید که اگر از یک سه‌پایه خوب استفاده نکنید، نه تنها کنترل کردن آن در حین عکس‌برداری برایتان مشکل شده و احتمال سقوط دوربین و لنز وجود دارد، بلکه لرزش سه‌پایه و دوربین می‌تواند روی کیفیت تصویری که می‌گیرید نیز تأثیر بگذارد. در صورتی که بخواهید از لنز‌های کیت 18-55 میلی‌متری روی دوربینتان استفاده کنید، باید سعی کنید تا جایی که امکان فوکوس روی یک فریم از نگاتیو وجود دارد به آن نزدیک شوید.

مهم‌ترین نکته برای تنظیم دوربین این است که زاویه دید دوربین دقیقه عمود به نگاتیو قرار گیرد و تمامی خطوط کناره، دقیقه دو به دو با هم موازی باشند. اگر دوربین دقیقه رو به پایین نباشد، کادر نگاتیو اعوجاج خواهد داشت و تصویر دقیقه مستقیم و صحیح ثبت نمی‌شود. به همین علت تاکید کردم که باید از یک سه‌پایه قابل اطمینان استفاده کنید. زیرا اگر بخواهید پایه‌ها را زیاد خم کنید، احتمال کج شدن کادر یا سقوط سه‌پایه وجود دارد. اگر از یک قاب شیشه‌ای بزرگ و مطمئن استفاده کرده باشید، احتمالاً می‌توانید سه‌پایه را روی خود سطح شیشه‌ای قرار دهید.

گام سوم

کاغذ کالک را زیر شیشه بچسبانید یا اگر آن را روی شیشه می‌گذارید حتماً جای آن را محکم کنید تا حرکت نکند. مثلاً می‌توانید از دو قوطی فیلم خالی برای نگه داشتن نوار نگاتیو استفاده کنید، دقت کنید که در طول زمان عکس‌برداری، نگاتیو را نکشید و برای تنظیم هر کادر، حتماً قوطی‌های خالی را بردارید و دوباره جای نگاتیو بعدی را تنظیم کنید. زیرا کشیدن نگاتیو از زیر قوطی‌های خالی، می‌تواند موجب ایجاد خراشیدگی روی سطح آن شود.

گام چهارم

در این راهنمای اسکن عکس‌های آنالوگ برای تابش نور از یک فلاش اکسترنال مانند Canon Speedlite 430EX III RT استفاده کرده‌ایم. نوع فلاش خیلی متفاوت نیست و حتی می‌توانید از فلاش‌های ارزان قیمت Nissin Di700A Flash Kit with Air 1 Commander که همراه با ریموت تریگر است استفاده کنید. اگر هم فلاشی که دارید امکان ارتباط با دوربین را ندارد می‌توانید از تریگر‌های Captur برای ایجاد ارتباط دوربین با فلاش استفاده کنید که در وب‌سایت نورنگار برای انواع دوربین‌ها از برند‌های مختلف موجود است. اما اگر تصمیم دارید به جای فلاش از یک نور پیوسته پرنور مانند یک لامپ خیلی روشن استفاده کنید باید خیلی مراقب باشید. چون گرمای این لامپ‌ها می‌تواند به نگاتیو‌ها آسیب بزند. همچنین از بین بردن تأثیر رنگ زرد آن‌ها در تصاویری که می‌گیرید کمی مشکل‌تر است.

منبع نور را در زیر شیشه رو به نگاتیو و دوربین قرار دهید و آن را طوری تنظیم کنید که جهت نور دقیقه رو به لنز باشد. در اینجا باید مقدار نور را کم و زیاد کنید تا به تنظیماتی برسید که خود کاغذ کمی Over Exposed بشود. یعنی رنگ کاغذ سفید باید آن‌قدر روشن و سفید بشود که بافت آن از بین برود. مثلاً در اینجا نور فلاش روی حالت دستی و مقدار آن 1/2 قدرت کامل فلاش است. مود عکس‌برداری دوربین هم روی Manual قرار دارد. فراموش نکنید برای افزایش شدت نور فلاش در عکس، کاری با سرعت شاتر ندارید و باید دهانه دیافراگم را بزرگ‌تر کنید. سرعت شاتر خیلی تفاوتی در نوردهی با فلاش ایجاد نمی‌کند و مقداری حدود 1/100 ثانیه صرفاً برای جلوگیری از لرزش مناسب است. کم یا زیاد بودن نور را باید با کم یا زیاد کردن دیافراگم تنظیم کنید. همچنین فراموش نکنید که حساسیت ISO دوربین را در کمترین مقدار ممکن قرار دهید. زیرا خود نگاتیو‌ها به اندازه کافی Grain دارند و افزایش حساسیت می‌تواند نویز مضاعفی را روی این تصاویر ایجاد کند. بنابراین اگر مقدار نور کم است، حتماً از منابع نور قوی‌تر استفاده کنید ولی حساسیت را افزایش ندهید. حالا آماده عکاسی هستید.

گام پنجم

عکسی که گرفتید را در فتوشاپ باز کنید. مطمئن شوید که جهت نگاتیو صحیح باشد. یعنی باید اعداد نوشته شده در کنار هر کادر را در جهت درست ببینید. اگر جهت کادر صحیح نیست می‌توانید با چرخاندن تصویر از منوی Image> Rotate Canvas آن را بچرخانید.

گام ششم

با زدن دکمه‌های Ctrl+J یک لایه جدید از تصویر اصلی ایجاد کنید. البته این کار خیلی ضروری نیست، اما بهتر است عکس اصلی را دست نخورده نگاه دارید و روی یک کپی جدید کار کنید. اگر از یک نگاتیو عکاسی کرده‌اید با زدن دکمه‌های Crtl+I رنگ‌های آن را به حالت طبیعی (Positive) در آورید. اگر هم از اسلاید عکاسی کرده‌اید که رنگ‌ها در حالت اصلی هستند و باید از این فرمان صرف‌نظر کنید. با ابزار Crop بخش‌های اضافی عکس را ببرید و آماده ویرایش رنگ‌ها شوید.

گام هفتم

این قسمت یکی از مراحل سخت اسکن عکس‌های آنالوگ است. در واقع سخت‌ترین مرحله کار، تنظیم رنگ‌ها و نورهای دقیق نگاتیو است که برای هر تصویر با تصویر دیگر فرق می‌کند. اگر نگاتیوی که از آن عکس گرفته‌اید سیاه و سفید بوده، کافیست از فرمان Image > Adjustments > Desaturate  تمام رنگ موجود در تصویر را حذف کنید و کاملاً آن را به صورت سیاه و سفید درآورید. اما اگر نگاتیوی که دارید رنگی است می‌توانید با فرمان Image > Adjustments > Color Balance مقدار رنگ‌ها را کم و زیاد کنید تا به رنگ دلخواه برسید.

گام هشتم

عکس شما آماده است و می‌توانید سراغ اسکن بعدی بروید. البته می‌توانید کل مرحله عکس‌برداری را یکجا و ویرایش عکس‌ها در فتوشاپ را نیز هم‌زمان انجام دهید تا در وقت صرفه‌جویی کنید. بعد از ویرایش یک یا چند عکس متوجه می‌شوید که مقدار نوردهی دقیقه برای نگاتیو‌های از یک جنس چقدر است. حالا شما یک اسکنر قوی دارید.

اسکن عکس‌های آنالوگ یکی از مهارت‌های بسیار پیچیده در عکاسی است و به تجهیزات و دانش بالایی نیاز دارد. روشی که در اینجا توضیح دادیم برای چند عدد نگاتیو و مصارف شخصی مناسب است و طبیعتاً برای کارهای حرفه‌ای و تعداد زیادی از نگاتیو‌ها، بهتر است همچنان از اسکنر‌های نگاتیو حرفه‌ای استفاده کنید. علاوه بر این بحث تمیزکاری عکس‌ها، قبل و بعد از گرفتن هر عکس‌، موضوع مهمی است که ما در اینجا درباره آن‌ها صحبت نکردیم. فراموش نکنید می‌توانید برای نگه‌داری نگاتیو‌هایتان از Print File HB 6-35 استفاده کنید که علاوه بر جلوگیری از فساد و مرطوب شدن نگاتیو‌ها، از آن‌ها در برابر خراشیدگی نیز محافظت می‌کند. می‌توانید چند نمونه عکس اسکن شده را در اینجا ببینید . خوب است اگر شما هم تجربه چنین کاری را دارید، نکات و تجربه‌هایی که شخصاً با آن‌ها برخورد کردید را با ما در میان بگذارید. با نورنگار همراه باشید.