پیشنهاد سفر برای عکاسی از مراسم عاشورا

1- آیین عاشورا سنتی مشعل گردانی اعراب در شب هشتم ماه محرم – قم

مشعل گردانی در مناطق مرکزی و جنوبی ایران از آیین عاشورا دهه اول محرم است که عرب‌ها بیشتر آن را اجرا می‌کنند؛ شهر هایی مثل قم و شهر ری و اردکان یزد میزبان مراسم مشعل گردانی هستند. این مراسم که قبلا با مشعل‌های هیزمی برگزار می‌شد حالا چند سالی است که با مشعل‌های گاز سوز جایگزین شده‌است و شور بسیاری را در شب هشتم ماه محرم خلق می‌کند.

مراسم مشعل گردانی قدمتی حدود 500 ساله دارد،‌ در دوره‌هایی از تاریخ از جمله در زمان رضاشاهی اجرای آن با ممنوعیت‌هایی رو به رو بوده‌است.

در مناطق مختلف ایران مشعل گردانی در روزهای متفاوتی از دهه اول محرم برگزار می‌شود و روایت در این مورد هم متعدد است،‌ برخی در روز اول دهه اول مشعل گردانی می‌کنند تا آغاز محرم را اعلام کنند، برخی در روز هشتم محرم این مراسم را اجرا می‌کنند که مناسبتش رسیدن امام حسین(ع) و همراهنش به دشت کربلا است، برخی هیات‌ها هم در شب شام غریبان این مراسم را اجرا می‌کنند تا یاد شهدا را زنده نگه دارند.

2- عزاداری زنان- آستانه اشرفیه

در برخی شهر‌های شمال کشور، از جمله در آستانه‌ی اشرفیه،‌ بخش دیگری از واقعه‌ی عاشورا توسط زنان بازسازی می‌شود، دسته‌های عزاداری زنان،‌ به یاد زنان قیبله بنی اسد که برای دفن کشته‌های کربلا رسیده‌اند،‌دسته‌های عزاداری به راه می‌اندازند.

گاهی بیل و ساقه‌های برنج به همراه خودشان دارند، بیل‌ها نمادی از راه افتادن برای دفن پیکر‌ها است و ساقه‌های برنج را به نشانه‌ی عزا بر سر و صورتشان می‌زنند. این عزاداری‌ها در برخی شهرها در روز یازدهم محرم برگزار می‌شود و در برخی شهرها تا هفت روز بعد از واقعه کربلا ادامه دارد.

3- آیین خیمه کوبی نوش آباد – کاشان

آیین عاشورا خیمه کوبی، که در بیشتر مناطق ایران نمونه‌های آن را می‌شود مشاهده کرد،‌ ترکیبی از شبیه خوانی و عزاداری است، در مراسم خیمه کوبی که در نوش آباد کاشان برگزار می‌شود،‌ هر سال چند هزار نفر در نقش دو لشکر اشقیا و انبیا دور هم جمع می‌شوند، به همه و حتی بچه‌ها لباس‌های مناسب شبیه خوانی می‌پوشانند.

در حالی که لشکر انبیا توسط لشکر اشقیا به ناحیه‌ای که از قبل مشخص شده هدایت می‌شوند،‌خیمه‌های نذری که توسط بچه‌ها حمل می‌شوند را به مکانی که برای برپا کردن آن‌ها در نظر گرفته شده می‌برند و بعد رجز خوانی و برپا کردن خیمه‌ها آغاز می‌شود.

مراسم خیمه کوبی یا همان برپا کردن خیمه‌های دو طرف ، معمولا در روز هشتم محرم انجام می‌شود،‌ می‌گویند این مراسم حدود یک قرن سابقه دارد و مقدمه‌ای برای مراسم دیگری است که بازسازی چیده شدن خیمه انبیا و به راه افتادن لشکر اسیران از کربلا به سمت شام در روز یازدهم محرم است.

[relatedpost post=”85268″]

4- مراسم بزرگ نخل برداری ظهر عاشورا – زارچ یزد

نخل، یا همان سازه ی چوبی عظیمی که شهرهای کویری ایران برای برپایی آیین عاشورا بلندش می‌کنند،‌ در واقع نمادی از تشییع پیکر امام حسین(ع) است. در ایام محرم نخل را با پارچه سر تا سر سیاهپوش می‌کنند.این نخل تزئیناتی نظیر شمشیر ، آینه، میوه، پولکهای مختلف، منگوله‌های تزئینی، دستمال‌های ابریشمی رنگی دارد که در دو طرف نخل بسته می‌شود.

در دهه اول محرم و یا در دهه آخر صفر، نخل توسط مردم عزادار مانند کشتی به حرکت در می‌آید و سه دور گرد میدان نخل می‌چرخد و آنگاه آرام آرام به درون آشیانه خود باز می‌گردد. مراسم نخل‌برداری در بسیاری از شهرهای استان یزد مختص روز عاشوراست و هر سال با سینه زنی،‌روضه خوانی و پخش نذری همراه است.

5- آیین سنتی بیل زنی در روز عاشورا – خوسف بیرجند

می‌گویند طایفه بنی اسد،‌ سه روز بعد از واقعه عاشورا به صحرای کربلا رسیدند و پیکر شهدای این حادثه را دفن کردند،‌ رسم بیل زنی در جنوب خراسان،‌ ادای احترام به کسانی است که پیکر شهدای کربلا را دفن کرده‌اند.

مردم اعتقاد دارند که بیل‌هایی که با آن مراسم بیل زنی در عصر عاشورا انجام می‌شوند متبرک هستند و باعث برکت و حلالیت محصولات کشاورزی می‌شوند.

این مراسم احتمالا حدود سیصد سال قدمت دارد،‌ برای برپایی آن هیات‌ها به دسته‌های 15 نفری تقسیم می‌شوند، افراد بیل در دست، دایره وار در کنار هم بیل‌هایشان را به طرف آسمان می‌برند و هر فرد در حال حرکت به هوا پریده و تیغه‌ بیل‌ها را به هم می ‌زند. گروه دیگری از عزاداران نیز با حمل کجاوه‌ای بزرگ به عنوان نخل و نمادی از تشییع پیکر مطهر امام حسین (ع) و کجاوه یا گهواره‌ای کوچکتر به نشانه تشییع پیکر پاک طفل شیرخوار آن حضرت، روضه خوانی می‌کنند.

6- آیین سنتی تاسوعای حسینی در روستای اراضی مبارکه – اصفهان

مراسم اهالی دو روستای اراضی و باغملک در مبارکه اصفهان در ظهر تاسوعا و ظهر عاشورا، قدمتی 300 ساله دارد، در روز تاسوعا،‌ اهالی روستای باغملک به روستای اراضی می‌روند، و در روز بعد، جایشان را عوض می‌کنند.

میزبان‌ها،‌ در هر کدام از این دو روز،‌بسته به توانایی که دارند غذایی تدارک می‌بینند و آن را تزئین می‌کنند و در غرفه‌هایی که برای این منظور در حسینه روستا تدارک دیده‌اند می‌گذارند. بعد از نماز ظهر اهالی روستا در حسینیه را باز می‌کنند، هر خانواده، خانواده‌ای را که به مهمانی دعوت کرده‌است به غرفه‌ای که تدارک دیده می‌برد و با غذا‌هایی که آماده کرده‌اند از آنها پذیرایی می‌کنند.

7- عزاداری عاشورای حسینی – خرم آباد

آیین عاشورا گل مالی در لرستان،‌ از جمله آیین‌های پیش از اسلام است که بعدا در دوران اسلام نیز به زندگی ادامه داده‌است. طبق سنت، مردم برای مرگ قهرمان‌ها و جوانان، ‌این آیین را اجرا می‌کردند و حالا برای عزاداری عاشورا تکرارش می‌کنند.

آیین گل مالی در لرستان،‌ جزو میراث ملی کشور به ثبت رسیده‌است، برای اجرای آن خاک تمیز الک شده را در حوضچه‌هایی که قبلا با آجر آماده شده‌اند با گلاب نذری و آب، گل می‌کنند. حدود نیمه‌های شب عزادارانی که برخی نذر دارند وارد حوضچه‌های گل شده و بعضی تمام سر و صورت و حتی چشمان خود را آغشته به گل می‌کنند و به اصطلاح به گل می‌افتند.

برخی دیگر از عزاداران تنها سر و صورت و دوکتف و شانه خود را گل می‌زنند و درکنار شعله‌های آتش که به همین منظور تهیه شده خود را خشک می‌کنند، فرد به گل افتاده این وضعیت را تا ظهر عاشورا حفظ می‌کند.

8- آیین پولکه گردانی در روستای شیشوان – عجب شیر

پولکه گردانی از آن آیین‌هایی است که بیشتر در شمال غرب ایران انجام می‌شود، قدمت این آیین عاشورا احتمالا به دوران صفویه بر می‌گردد و ‌آن را به عنوان یکی از نه آیین عاشورایی آذربایجان شرقی به ثبت ملی رسانده‌است.

پولکه، توپی از پارچه است که آن را به نفت و مواد سوختی آغشته می‌کنند و در شب عاشورا آتش می‌زنند؛ مشعل یا پولکه اصلی را در میدان اصلی روستا روشن می‌کنند، بزرگ ترها مشعل های بزرگ و کوچک ترها مشعل‌هایی به اندازه قد و قواره خودشان بر می‌دارند.

بعد از روشن کردن منبع اصلی، مشعلی‌های کوچک‌تر از محله‌ها به سمت به میدان اصلی برده می‌شوند. عزاداران این مشعل‌ها را با زنجیرهای بلندی به دست می‌بندند و با مشعل اصلی روشن می‌کنند. برخی معتقد هستند که این آتش گردانی یادآور به آتش کشیده شدن خیمه‌های باقی مانده از کاروان امام حسین(ع) است.

9- آئین سنتی شمع گردانی – اردبیل

شمع گردانی اردبیل هم از آن مراسم خاص منطقه است،‌آیین عاشورا یی که برخی معتقد هستند که حدود هزار سال قدمت دارد، بردن شمع به مسجدها و روشن کردن آن‌ها در عصر تاسوعا.

کسانی که نذر دارند،‌شمع‌ها را از یک مسجد به مسجد دیگر می برند تا چهل و یک منزل را زیر پا بگذارند. این مراسم علاوه بر اردبیل در بسیاری از شهرها و روستاهای نزدیک توسط دسته‌های عزاداری به جا آورده می‌شود، و شمع گردان‌ها آرزو می‌کنند که حاجت‌هایشان بر آورده شود. کسانی که نذر غذا و شربت و چای دارند هم معمولا نذری خودشان را به شمع گردان‌ها هدیه می‌دهند.

10- آیین سنتی چهل منبران در عصر تاسوعا – خرم آباد

رسم چهل منبر، ‌از شمال تا جنوب ایران، در مناطقی مثل گلستان، اصفهان و لرستان به جا آورده می‌شود، ‌این رسم هم از جمله آیین عاشورا است که جزو آثار ملی کشور ثبت شده‌است.

خانه‌هایی که قبلا در آنها مراسم روضه برگزار شده‌است منبر‌های خودشان را جلوی در می‌گذارند و مردمی که نذری دارند با چهل شمع منبر به منبر حرکت می‌کنند و پای هر کدام از این منبر‌ها یک شمع روشن می‌کنند و برای برآورده شدن آرزویشان دعا می‌کنند.

در خرم آباد لرستان این آیین عاشورا ی به خصوص توسط زنان اجرا می‌شود،‌ عزاداران بعد از زیارت یکی از امام زاده‌های مورد احترام شهر،‌ به یاد حضرت زینب(س) که اعتقاد دارند از کربلا تا شام،‌ چهل منزل را پشت سر گذاشته است، چهل منبر را پشت سر می‌گذارند و در نهایت دوباره به همان امام زاده ای که حرکت را از آن جا آغاز کرده‌اند بر می‌گردند و برای برآورده شدن حاجاتشان دعا می‌کنند.

11. آیین «یوم العباس» و «یوم الحسین» قبل و روز عاشورا- زنجان

مراسم محرم و تاسوا و عاشورا در زنجان بسیار پرشور برگزار می‌شود. «یوم العباس» و «یوم الحسین» دو مراسم پرشور و بزرگ آیینی محرم در زنجان هستند که به ترتیب در روزهای هشتم و دهم محرم برگزار می‌شوند. در روز هشتم محرم و به یاد حضرت عباس مراسم « یوم‌العباس» در زنجان برگزار می‌شود. در این روز هیئت‌های عزاداری به طور منظم در خیابان‌ها به راه افتاده و با همراهی تعداد زیادی مردم سیاهپوش از حسینیه اعظم زنجان به سوی امامزاده سید ابراهیم حرکت می‌کنند و مراسم عزاداری آنها در طول مسیر بسیار پرشور و دیدنی است. عزاداران مختلفی هر ساله برای دیدن و حضور در این مراسم به زنجان سفر کرده و در حدود بیش از 500 هزارنفر مردم سیاهپوش در این روز در خیابان های زنجان حرکت می‌کنند.

در مراسم «یوم الحسین» در روز عاشورا نیز افراد سیاهپوش در دسته‌های عزاداری به طور منظم در خیابان‌های زنجان حرکت کرده و نذورات زیادی در این روز در حسینه اعظم زنجان پخش می‌شود.