لحظه قاطع چیست؟
قبل از اینکه در مورد آموزش عکاسی منظره در لحظه قاطع صحبت کنیم، باید ببینیم که لحظه قاطع چیست؟ برخی اوقات یک عکس دقیقا در لحظه‌ای ثبت خواهد شد که تصور می‌شود هر زمان دیگری این اتفاق می‌افتاد نمی‌توانست به این زیبایی عصاره‌ی رویداد را به این اندازه خوب منتقل کند. هنری کارتیه برسون این لحظه را به عنوان لحظه قاطع تعریف می‌کند.
اما در عمل این تکنیک چه کاربردی دارد؟ هر بار که یک نفر حرکت می‌کند یا کاری را انجام می‌دهد، در طول مسیر انجام این کار یک نقطه وجود دارد که به بهترین شکل لحظه را به نمایش می‌گذارد. در صورتی که یک نفر به آسمان می‌پرد، این لحظه زمانی است که او داخل هواست. زمانی که کسی یک توپ بیسبال را می‌گیرد، این لحظه زمانی است که توپ به دستکش‌های او برخورد می‌کند. هدف هنری کارتیه برسون این بود که دقیقا این لحظات را در عکس خود ثبت کند.
در عکاسی خیابانی یک روش خوب برای ثبت لحظه‌ی قاطع این است که در مقابل یک پس زمینه‌ی خوب بایستید و منتظر بمانید که اتفاقی رخ دهد. هدف این است که همیشه آماده باشید. برای مثال در صورتی که لنز خودتان را به سمت یک بیلبورد تبلیغاتی غذای گربه بگیرید، این امکان وجود دارد که یک نفر با سگ خودش از جلوی بیلبورد رد شود. در این لحظه اگر شما آماده عکاسی باشید، می‌توانید یک عکس طعنه آمیز و جذاب بگیرید.
این مثال یک مثال خیلی ساده از طرف کسی است که به ندرت عکس خیابانی می‌گیرد و بیشتر به عکاسی منظره و طبیعت علاقه‌مند است. اما لحظه‌ی قاطع چه ارتباطی با عکاسی منظره که سبک کاملا متفاوتی است دارد؟ به زبان ساده تقریبا همه چیز در حال حرکت است. حتی منظره که به نظر می‌رسد یک سوژه‌ی کاملا ثابت و ایستا است با گذر روزها جابجا می‌شود و تغییر می‌کند. این بدین معنی است که شما هم می‌توانید مفهوم لحظه قاطع را در عکاسی منظره هم به سادگی به کار بگیرید.
عکاسی منظره
خیلی از عکاس‌ها در زمان عکاسی منظره در اواسط روز به دل طبیعت می‌زنند، لوکیشن‌های جذاب را پیدا می‌کنند و تا زمان غروب آفتاب منتظر می‌مانند. این کار تحت عنوان Scout یا جستجو شناخته می‌شود و یکی از مشخصه‌های عکاسی منظره است. هر بار که شما از یک لوکیشن جذاب بازدید می‌کنید، حتی در صورتی هم که شرایط برای عکاسی مناسب نباشد، می‌توانید آماده‌سازی‌های لازم را انجام دهید تا در آینده دوباره برای عکاسی برگردید. برای مثال نگاهی به عکس زیر بیاندازید:
من این عکس را در یکی از سفرهای خودم گرفتم. خیلی از اجزای این عکس اصلا مناسب نبودند. اول از همه اینکه نور اصلا جالب نیست. هیچ رنگ جالب یا الگوی ابر جذابی داخل عکس وجود ندارد و کلیت تصویر هم به نظر می‌رسد که فقط یک عکس فوری است.
[relatedpost post=”142245″]
با این وجود، این عکس برخی مشخصه‌های جذاب هم دارد. کوه‌ها و همچنین رودخانه‌ی موجود در پیش زمینه خیلی زیبا هستند. لوکیشن تصویر یا ترکیب‌بندی آن اصلا ضعیف نیست بلکه مشکل اصلی مربوط به نور است. بنابراین باید منتظر نور بهتر می‌ماندم. غروب آفتاب همان روز هم خیلی جذاب نبود و هنوز هم هیچ ابری داخل آسمان وجود نداشت اما روز بعد شرایط تغییر کرد و من یک نور خیلی زیبا در اختیار داشتم. عکس پائین نتیجه نهایی است:
این موضوع چه ارتباطی با لحظه‌ی قاطع دارد؟ با وجود اینکه چند تفاوت کوچک وجود دارد اما مسیری که من در پیش گرفتم همان مسیری است که هنری کارتیه برسون شرح داده است. من یک سوژه (منظره) پیدا کرده بودم و منتظر لحظه‌ی سرنوشت‌ساز (یک غروب زیبا) ماندم. تا حدودی تمامی عکس‌های منظره ترکیبی از این دو عنصر هستند.
[relatedpost post=”149128″]
3- سوژه و لحظه
لحظه قاطع در عکاسی منظره تماما در مورد نور است. نور خورشید چگونه تغییر می‌کند؟ خورشید در چه قسمتی از آسمان قرار گرفته است؟ رنگ‌ها در صحنه‌ی شما چطور به نظر می‌رسند؟
لحظه قاطع در عکاسی منظره تقریبا شبیه به چیزی است که در عکاسی خیابانی هم شاهد آن هستیم. شما در صورتی که یک سوژه خوب داشته باشید می‌توانید عکس خوبی بگیرید و اگر در لحظه‌ی مناسب عکاسی کنید هم می‌توانید عکس خوبی داشته باشید. اما برای داشتن یک عکس فوق‌العاده باید از یک سوژه‌ی خوب در لحظه‌ی مناسب عکاسی کنید.
ممکن است از خودتان بپرسید این موضوع در عکاسی منظره به چه شکلی است؟ عکس زیر را در نظر داشته باشید:
این عکس در یک لوکیشن خوب گرفته شده است. در پیش زمینه ما خطوط دراماتیک را داریم و در دوردست‌ها هم کوه‌ها را داریم. با این وجود این تصویر یک مشکل اساسی دارد: لحظه‌ی گرفتن عکس کاملا اشتباه است. اول از همه هیچ ابری داخل آسمان وجود ندارد اما این مشکل اصلی نیست. بلکه چیزی که من را آزار می‌دهد محل قرارگیری آسمان است که ارتفاع آن داخل آسمان خیلی زیاد است.
اما اگر عکس را چند دقیقه زودتر می‌گرفتم، تفاوت‌های زیادی وجود داشت. اول از همه می‌توانستم در حالی که خورشید کمی از پشت کوه‌ها مشخص بود عکاسی کنم نه وقتی که کاملا بالای آن‌ها قرار گرفته بود. با این کار ابعاد اشعه‌های خورشید داخل عکس خیلی کوچک‌تر می‌شد که خیلی مهم است. در حال حاضر این اشعه‌ها فضای خیلی زیادی از عکس را اشغال کرده‌اند. همچنین اگر اشعه‌های خورشید کوچک‌تر بودند، ما دیگر شاهد رنگ‌های عجیب اطراف خورشید که به دلیل فلر ایجاد شده‌اند، نبودیم. به صورت خلاصه عکس ما خیلی جذاب‌تر می‌شد.
این نمونه‌ای از یک سوژه‌ی جذاب است که در لحظه‌ی نامناسب از آن عکاسی شده است اما اگر این اتفاق برعکس رخ دهد چطور؟ عکس پائین نمونه خوبی از این موضوع است:
در این عکس نور فوق‌العاده زیبا است. من طرفدار سایه‌های عمیق و تاریک در کنار ابرهای دراماتیک هستم بنابراین جو این عکس دقیقا چیزی است که من به دنبال آن بودم. به بیانی دیگر لحظه انتخابی برای ثبت عکس کاملا صحیح است. در واقع نور این عکس یکی از بهترین نورهایی است که تابحال دیده‌ام اما چرا عکس نهایی یکی از تصاویر مورد علاقه‌ی من نیست؟
با وجود اینکه من موفق شدم یک پیش زمینه جذاب پیدا کنم اما این پیش زمینه خیلی فوق‌العاده نیست. کوه‌های موجود در پس زمینه جذاب هستند و ساختمان‌های مزرعه نیز خیلی بد نیستند اما احساس آن‌ها شبیه به مکان‌های دیگری که من از آن‌ها عکاسی کرده‌ام نیست. زمانی که لحظه درست باشد اما سوژه مناسب نباشد این اتفاقی است که رخ می‌دهد.
لازم به ذکر است که دو عکسی که مشاهده کردید خیلی بد نیستند. عکس اول به یک عکس فوق‌العاده خیلی نزدیک است اما خورشید فقط کمی بالاتر است. من هنوز عکس دوم را روی سایت خودم به نمایش می‌گذارم و حتی توانسته است به عنوان بخشی از یک مجموعه عکس حتی یک جایزه مربوط به عکاسی مسافرتی را هم از آن خود کند، بنابراین اصلا عکس ضعیفی نیست. با این وجود هیچکدام از این عکس‌ها به تنهایی عکس‌های فوق‌العاده‌ای نیستند.
اما منظره‌ی عکس اول را با نور عکس دوم تصور کنید. نتیجه یک عکس فوق‌العاده می‌شد. این قدرت لحظه قاطع در عکاسی منظره است. نور خوب و منظره‌ی خوب هر دو به تنهایی خوب هستند اما هدف شما باید ترکیب هر دو داخل یک عکس واحد باشد.
در نهایت، قبل از اینکه به سراغ بخش بعدی بروید، لازم به ذکر است که موارد گفته شده فقط بررسی من از این دو عکس است و شما ممکن است احساس متفاوتی راجع به کیفیت این عکس‌ها داشته باشید. اما منظور من این است که برای داشتن یک عکس در کلاس جهانی باید ترکیبی از سوژه مناسب و نور صحیح را داشته باشید. به بیانی دیگر، شما باید لحظه‌ی قاطع را به تصویر بکشید.
تفاوت‌ها
لحظه قاطع در عکاسی منظره با لحظه‌ی قاطع در عکاسی خیابانی متفاوت است. زمانی که شما از مردم عکاسی می‌کنید، همه چیز خیلی سریع‌تر حرکت می‌کند. پیش بینی اینکه دقیقا چه اتفاقی می‌افتد سخت‌تر است و عکاسی در لحظه‌ی مناسب خیلی سخت‌تر است.
اما در عکاسی منظره همه چیز خیلی آهسته تغییر می‌کند. مطمئنا ممکن است در حالی که یک رنگین کمان در حال محو شدن است از آن عکاسی کنید اما حتی در این صورت هم چند لحظه قبل از محو شدن کامل رنگین کمان وقت دارید. اما عکاسی خیابانی به شدت سریع است. هنری کارتیه برسون برای ثبت عکس معروف «مرد در حال پرش» فقط چند میلی ثانیه وقت داشته است. متوجه هستم که برخی اوقات در عکاسی منظره هم ممکن است این اتفاق رخ دهد. برای مثال اگر قرار باشد از امواج اقیانوس یا انفجار مواد مذاب عکاسی کنید، شما فقط چند میلی ثانیه زمان دارید تا عکس مناسب را ثبت کنید اما این سوژه‌ها چیزی نیست که شما همیشه با آن‌ها سر و کار داشته باشید.
عکاسی منظره تغییرات قابل پیش‌بینی خیلی بیشتری در مقایسه با عکاسی خیابانی دارد. همه ما می‌دانیم که چه زمانی خورشید طلوع و چه زمانی غروب می‌کند. حتی ممکن است برای محاسبه‌ی دقیق زمان و مکان این اتفاق، یک نرم‌افزار روی گوشی خودتان داشته باشید. عکاسی خیابانی هم کاملا اتفاقی نیست اما پیش‌بینی اینکه یک صحنه چند دقیقه یا چند ساعت بعد چطور به نظر می‌رسد خیلی کار سختی است.
در نهایت، همانطور که قبلا هم به این موضوع اشاره کردم، لحظه قاطع در عکاسی منظره معمولا شامل تغییرات نور است. در حالی که در عکاسی خیابانی باید منتظر عناصر مختلف ماند تا وارد صحنه شوند در عکاسی منظره باید منتظر نور مناسب بمانید. این تفاوت ممکن است خیلی نامحسوس به نظر برسد اما معنی آن این است که عکاس منظره می‌تواند دوباره به یک نقطه برگردد (حتی بعد از چندین سال) و دقیقا عکسی را بگیرد که می‌خواهد.
با وجود تمامی این تفاوت‌ها، لحظه قاطع دقیقا به همان اندازه که در عکاسی خیابانی مهم است در عکاسی منظره هم اهمیت دارد. ممکن است نیاز نباشد دقیقا در همان لحظه‌ای که یک نفر به بالا پریده است عکاسی کنید اما باید برای مدت زمانی که برای عکاسی در نور خوب در اختیار دارید یک برنامه دقیق داشته باشید.
[relatedpost post=”163080″]
سخن نهایی
احتمالا عکاسی از لحظه قاطع در عکاسی منظره، دقیقا مثل عکاسی خیابانی بتواند به شما کمک کند. در نهایت هدف این است که مدت زمانی را که در لوکیشن‌های فوق‌العاده زیر نور مناسب می‌گذرانید را به حداکثر برسانید. این موضوع ممکن است خیلی بدیهی به نظر برسد اما راز گرفتن یک عکس منظره‌ی خیلی خوب دقیقا همین است.
