داگرئوتیپ اولین فرآیند عکاسی موفق تجاری برای ثبت دائمی عکس بین سال‌های 1839-1860 در تاریخ عکاسی است. نام داگرئوتیپ از مخترع آن لوئی ژاک مانده داگر گرفته شده است و ثبت یک تصویر منحصربه‌فرد روی یک بشقاب مسی-نقره‌ای است.برخلاف کاغذ عکاسی، داگرئوتیپ انعطاف‌پذیر نیست و نسبتاً سنگین است، سطح آیینه مانندی دارد و بسیار شکننده است و از آنجایی که ورق فلزی بسیار آسیب‌پذیر است، اکثر داگرئوتیپ‌ها در یک محفظه ویژه ارائه می‌شوند. روش عکاسی داگرئوتیپ شروع تحول دنیای عکاسی به حساب می‌آید. تا انتهای مطلب همراه ما باشید تا بیشتر با این سبک از عکاسی آشنا شوید.
عکاسی داگرئوتیپ چیست؟
روش عکاسی داگرئوتیپ اولین فرآیند موفق ثبت عکس روی یک شی بود که در آن تصویر بدون محو شدن و با ماندگاری دائمی ثبت می‌شد. این اختراع با استقبال زیادی مواجه شد و شهرت بسیاری در دنیا مخصوصاً آمریکا پیدا کرد. صفحات مسی نقره‌اندود که طی یک فرآیند شیمیایی قادر به ثبت قاب روبه‌روی دوربین بودند، حسی آمیخته از شعف و شگفتی را در همگان به‌وجود آورده بودند. با این حال این نوع چاپ عکس بسیار گران‌قیمت بود و هر طبقه شغلی قادر به گرفتن چنین عکس‌هایی نبود.
فرآیند داگرئوتیپ به این صورت بود که تصویری که از دریچه یک دوربین تاریک دیده می‌شد، روی یک شی به صورت دائم به ثبت می‌رسید که تبدیل به سرآغاز عصر جدیدی از ویژگی‌های تکنولوژی عکاسی شد.
پیشینه عکاسی داگرئوتیپ
پیشینه روش عکاسی داگرئوتیپ به سال 1839 بازمی‌گردد. داگر در کار خود به عنوان یک نقاش صحنه تئاتر، بسیار حرفه‌ای بود و با دوربین تاریک به عنوان دستگاهی برای نمایش تصاویری از صحنه‌هایی با نور روشن در یک اتاق تاریک، آشنایی داشت. مانند بسیاری دیگر از هنرمندان زمان خود، داگر با ردیابی تصاویر گرفته شده توسط دوربین ابسکورا و دوربین لوسیدا، که یک ابزار منشوری اختراع شده در سال 1807 بود، طرح‌های اولیه‌ای را اجرا کرد. داگر بسیار علاقه‌مند به کوتاه کردن زمان نوردهی لازم برای به دست آوردن تصویری از دنیای واقعی بود.
در سال 1826 داگر توانست با استفاده از محلولی از نمک خوراکی، تصاویر را برای همیشه ماندگار کند. در آن سال او عکسی از استودیوی خود روی یک بشقاب مسی نقره‌ای تهیه کرد، عکسی که بسیار دقیق و با جزئیات بود. همچنین در سال 1829 ایزیدور نی‌پس قراردادی را با داگر امضا کرد که در آن داگر را مخترع یک فرآیند جدید به نام داگرئوتایپ تایید کرد.
روش عکاسی داگرئوتایپ به سرعت در سراسر دنیا گسترش یافت و قبل از پایان سال 1839، توریست‌ها حین بازدید از بناهای تاریخی معروف در مصر، یونان و اسپانیا، داگرئوتیپ نیز خریداری می‌کردند. اولین داگرئوتیپ در ایالت متحده در 16 سپتامبر 1839، تنها چهار هفته پس از اعلام روش عکاسی داگرئوتیپ ساخته شد.
آزمایش‌هایی در اروپا و ایالات متحده برای بهبود جنبه‌های اپتیکی، شیمیایی و عملی فرآیند داگرئوتیپ آغاز شد تا آن را برای پرتره، پرطرفدارترین نوع عکاسی، آماده کنند. دانشمندان زیادی با انجام تغییرات در ساختار دوربین داگر، توانستند به ثبت عکس‌های پرتره با زمان نوردهی کمتر برسند و به لطف روش عکاسی داگرئوتیپ، خاطرات زیادی را روی قاب‌های مسی ثبت کنند.
اولین عکس به شیوه داگرئوتیپ در ایران
ظهور پدیده‌ای جذاب به نام عکاسی داگرئوتیپ در ایران، تاریخچه‌ای دور و دراز دارد. دستگاه داگرئوتیپ اولین بار به دستور محمد شاه قاجار وارد کشور شد و اولین عکس ثبت شده با آن مربوط به ملک قاسم میرزا شاهزاده قاجاری است. اولین عکاس به شیوه داگرئوتیپ در ایران ژول ریشار، یک عکاس فرانسوی بود. به کمک این روش عکاسی، تصاویری از محمد شاه و ناصرالدین میرزا ولیعهد او، روی صفحات نقره به ثبت رسیدند که بعدها هنرمند نامی ایرانی کمال‌الملک، پرتره آن‌ها را از روی همین عکس‌های پرتره‌ای نقاشی کرد.
مقاله مرتبط: تاریخچه عکاسی؛ شروع و تکامل
روش گرفتن عکس داگرئوتیپ
روش عکاسی داگرئوتیپ یک فرآیند مستقیم است که تصویری با جزئیات بسیار بالا را روی ورق مسی که با پوشش نازکی از نقره پوشانده شده‌است، بدون استفاده از نگاتیو، ایجاد می‌کند. مدت زمان نوردهی برای اولین نمونه داگرئوتیپ بین ۱۵ تا ۳٠ دقیقه متغیر بود که این فرآیند را برای ثبت پرتره تقریباً غیرعملی می‌کرد. با این حال، تغییرات در فرآیند حساس‌سازی و با بهبود لنزهای عکاسی باعث شد که زمان نوردهی به کمتر از یک دقیقه کاهش پیدا کند. این فرآیند به دقت زیادی نیاز دارد و تمام مراحل آن در ادامه آمده‌اند.
- صفحه مسی با روکش نقره لحیم‌کاری شده روی آن، ابتدا باید تمیز و صیقلی شود تا سطح آن شبیه آیینه شود.
- صفحه در یک جعبه دربسته طی فرآیندی به ید آغشته می‌شود که آن را در برابر نور حساس می‌کند و آماده می‌شود که رنگ زرد به خود بگیرد.
- این صفحه‌ها باید تا زمان انتقال به دوربین در یک محفظه ضد نور نگهداری شوند.
- صفحه آماده شده با شاسی ضد نور در دوربین قرار می‌گیرد و دوربین که روی پایه قرار دارد روبه‌روی سوژه‌ای که در معرض نور است قرار گرفته و پس از گذشت مدت زمان کوتاهی، جزئیاتی از صحنه که در برابر نور هستند روی آن ثبت می‌شوند.
- پس از قرار گرفتن در معرض نور، صفحه در اتاقی تاریک و روی ظرفی که حاوی جیوه داغ است می‌ماند تا زمانی که عکس گرفته شده روی آن ظاهر شود.
- برای تثبیت تصویر، صفحه در محلول تیوسولفات سدیم یا نمک غوطه‌ور می‌شود و سپس با کلرید طلا پردازش یا رنگ می‌شود که عکس را ماندگار می‌کند.
- در نهایت، صفحه در آب مقطر شسته شده و خشک می‌شود.
کاربرد عکس داگرئوتیپ
در ابتدا از روش عکاسی داگرئوتیپ فقط برای ثبت مناظر و صحنه‌های ثابت استفاده می‌شد، اما با گذشت زمان و کاهش زمان ثبت تصاویر، این روش عکاسی برای پرتره نیز محبوب و پرطرفدار شد. به‌طوری که هر شهر و روستایی در اروپا، متخصص داگرئوتیپ خاص خود را داشت و عکس‌های پرتره و دسته‌جمعی زیادی به صورت لوح‌های ماندگار از تاریخچه خانوادگی یا محلی هر منطقه بین مردم و موزه‌های تاریخی اروپا از آن دوران به یادگار مانده است. در ادامه کاربردهای مختلف این روش عکاسی آمده‌اند.
- عکاسی پرتره به روش داگرئوتیپ: این سبک از عکاسی پرتره اولین کاربرد روش داگرئوتیپ بود که هنوز هم طرفداران خاص خود را در اروپا و امریکا دارد. البته به دلیل استفاده از نقره، نوعی عکاسی فاخر و گران‌قیمت به حساب می‌آید و امروزه از آن برای ثبت پرتره مفاخر و افراد معروف و خاص استفاده می‌شود.
- ثبت تصاویر با موضوع توپوگرافی: ثبت تحقیقات زمین‌شناسی و بررسی تغییرات انسان‌ها را عکاسی توپوگرافی می‌گویند که تصاویر باارزش و فاخری از این فرآیندها به کمک روش داگرئوتیپ در عکاسی، به ثبت می‌رسند.
- عکاسی مستند: مستندها به دلیل ثبت دقیق و آنی رخدادهایی که در جریان هستند، عکس‌هایی واقع‌گرایانه با سوژه‌هایی طبیعی از ژانرهای سیاسی، اجتماعی و تاریخی را ثبت می‌کنند. چنین وقایع طبیعی و ملموسی باید به گونه‌ای ثبت شوند که گویی عکاسی پشت آن‌ها نبوده است. عکاسی به شیوه داگرئوتیپ یکی از بهترین روش‌های ثبت تصاویر مستند است.
- عکاسی از آثار باستانی: تاریخ، حافظه فرهنگی و سنتی هر ملتی در گذر زمان است. شاید اهمیت ثبت آثار به جای مانده از پیشینیان، چندان به نظر نرسد، اما حقیقت امر این است که عکس‌های آثار باستانی، فرهنگ و هنر را به بهترین شکل ممکن به افراد مختلف در سرتاسر دنیا معرفی می‌کنند. شاید کمتر روشی بتواند به خوبی عکاسی داگرئوتیپ، این میراث را ضبط و نگهداری کند.
- ثبت پدیده‌های طبیعی به شیوه داگرئوتیپ: به دلیل ماهیت عکاسی داگرئوتیپ و بی‌حرکت ماندن سوژه هنگام عکاسی، روشی مناسب برای عکاسی از اشیا بی‌جان و پدیده‌های طبیعی به حساب می‌آید. به این شیوه می‌توان حتی عکسی زیبا از فضای شهری را ثبت کرد.
- ثبت رویدادها: برایثبت رویدادهای مهم نیز از عکاسی به روش داگرئوتیپ استفاده می‌شود و می‌توان به این طریق لحظات مهم را جاودانه کرد.
سخن پایانی
هر تکنولوژی و پیشرفتی که امروزه به دست ما رسیده، با سابقه‌ای بسیار طولانی و فراز و نشیب‌های فراوان به این مرحله از ترقی دست پیدا کرده است. انسان با نقاشی روی دیوار غارها و سپس طراحی روی کوزه‌های سفالی شروع به ثبت اتفاقات و لحظات کرد و امروزه از همان عشق به ثبت وقایع و اتفاقات، به پیشرفته‌ترین دوربین‌ها دست یافته است. به‌طور قطع عکاسی داگرئوتایپ نیز یکی از این نقطه‌های درخشان است که جامعه علمی را به تکاپویی شگفت‌انگیز وادار کرده است و نتایج حاصل از آن روز به روز مهیج‌تر می‌شوند. اگر شما نیز اطلاعاتی در زمینه روش عکاسی داگرئوتیپ دارید، خواهشمندیم آن را در بخش نظرات با سایر علاقه‌مندان به این شیوه به اشتراک بگذارید.
منابع :
سلام و عرض ادب
مقاله بسیار مفید و کاملی بود. اطلاعات جامعی در مورد عکاسی داگرئوتیپ ارائه کرد
و به سوالات من در مورد این روش عکاسی پاسخ داد.
تصاویر و توضیحات داخل مقاله بسیار جذاب بودند. ممنون از سایت خوبتون
سلام دوست عزیز نورنگاری
سپاس از حسن توجه شما خوشحالم که مطالب براتون مفید بوده 🌹🙏
درود
به نظرتون امکان ترمیم و بازسازی عکس‌های داگرئوتیپ آسیب‌دیده وجود داره؟
سلام دوست عزیز نورنگاری
سپاس از حسن توجه شما خوشحالم که مطالب براتون مفید بوده ممنون از شما دوست عزیز 🌹🙏