وینیت چیست و چطور می‌توان آن را حذف کرد؟

بسته به نوع و دلیل اجرا، وینیت می‌تواند تدریجی و یا ناگهانی باشد. دلایل زیادی برای وینیت اپتیکال وجود دارد. این اتفاق می‌تواند به صورت طبیعی در تمام لنزها رخ دهد و یا می‌تواند به دلیل استفاده از ابزارهای جانبی مثل فیلتر، هود، نگه‌دارنده فیلتر و… تقویت شود. در این مقاله نگاهی به انواع وینیت در عکاسی خواهیم داشت و روش‌های کاهش و افزایش وینیت را در نرم‌افزارهایی مثل لایتروم و فتوشاپ بررسی خواهیم کرد.

1- انواع وینیت

همانطور که در ابتدای مقاله ذکر شد، شما ممکن است در زمان عکاسی و یا حتی دیدن عکس‌های مختلف با انواع مختلف وینیت برخورد داشته باشید. برخی از انواع وینیت به دلیل طراحی اپتیکال لنز اتفاق می‌افتد و برخی دیگر نیز توسط فیلتر، هود و… رخ می‌دهد. همچنین امکان ایجاد وینیت به صورت مصنوعی در مرحله ادیت نیز وجود دارد.

1.1- وینیت اپتیکال

این اتفاق به صورت طبیعی در تمامی لنزها رخ می‌دهد. بسته به طراحی اپتیکال و نحوه‌ی ساخت لنز، این نوع وینیت می‌تواند در برخی لنزها خیلی قوی باشد و در برخی دیگر اصلا احساس نشود. این اتفاق در اکثر لنزهای مدرن به خصوص لنزهای پرایم با دیافراگم باز بیشتر دیده می‌شود. دو دلیل عمده برای این نوع وینیت وجود دارد. نوع اول وینیت اپتیکال در زمان استفاده از دیافراگم‌های باز اتفاق می‌افتد. در زمان رخ دادن این نوع وینیت همانطور که در عکس زیر می‌بینید بخشی از نوری که وارد لنز می‌شود توسط بدنه لنز بلاک می‌شود.

بسته به طول بدنه‌ی لنز و ابعاد نسبی فریم‌های جلو و پشت فریم، اشعه‌های نور جنبی که با زاویه‌ی تند به لنز می‌رسند بلاک می‌شوند. در نتیجه مقدار روشنایی نوری که به حسگر می‌رسد در گوشه‌های تصویر کاهش می‌یابد. به یاد داشته باشید که این نوع وینیت معمولا در دیافراگم‌های خیلی باز رخ می‌دهد زیرا این بدنه لنز است که در اکثر مواقع نور را بلاک می‌کند.

در صورتی که دیافراگم را ببندید، به دلیل مشخص بودن دیافراگم حتی از گوشه‌های لنز نیز نور به راحتی می‌تواند عبور کند. به همین دلیل است که در اکثر لنزهای پرایم با دیافراگم باز مقدار وینیت خیلی زیاد است.

در صورتی که به روزنه ورودی در عکس بالا دقت کنید، مشاهده می‌کنید که در مرکز تصویر به شکل دایره‌ای است اما در گوشه‌ها به شکلی درمی‌آید که اکثرا آن را Cat’s Eye می‌نامند. در صورتی که یک لنز پرایم با دیافراگم باز داشته باشید، ممکن است این افکت را در بوکه‌ی لنز دیده باشید. در این لنزها بوکه در مرکز تصویر به شکل دایره‌ای است اما در گوشه‌ها تغییر شکل می‌دهد.

کراپ‌های بالا توسط 4 لنز نیکور 50 میلیمتر مختلف گرفته شده‌اند. از آنجایی که این کراپ‌ها همگی از یک قسمت کادر گرفته شده‌اند، می‌توانند مثال خیلی خوبی در مورد وینیت اپتیکال باشند. همانطور که مشاهده می‌کنید هر لنز هایلایت‌ها را در گوشه‌های تصویر به شکل متفاوتی رندر می‌کند. در اینجا چیزی که شکل بوکه را تغییر می‌دهد سایز فیزیکی عناصر جلو و عقب لنز، طول بدنه‌ی لنز و سایز دیافراگم است.

نوع دوم وینیت اپتیکال به این دلیل رخ می‌دهد که اشعه‌های جانبی نور در گوشه‌های تصویر مسیر طولانی‌تری را نسبت به مرکز لنز طی می‌کنند. این مورد بیشتر در لنزهای واید و سوپر واید رخ می‌دهد. اینجاست که کسینوس به توان 4 قانون افت نور  وارد می‌شود. این قانون می‌گوید که مقدار کاهش نور برابر است کسینوس زاویه نور جانبی و محور اپتیکال به توان چهار. خیلی وارد جزئیات نخواهیم شد زیرا این بحث خیلی فنی و پیچیده است. فقط به یاد داشته باشید که اشعه‌های نور هرچقدر از محور اپتیکال دورتر می‌شوند باید مسیر طولانی‌تری را طی کنند تا به حسگر دوربین برسند و به همین خاطر این مشکل رخ خواهد داد.

1.2- وینیت پیکسل

وینیت پیکسل یکی دیگر از مشکلات دوربین‌های دیجیتالی است. در مقایسه با وینیت اپتیکل این مشکل فقط به دلیل حسگر دوربین رخ می‌دهد. از آنجایی که حسگرهای دیجیتال تخت هستند، پیکسل‌های آن‌ها نیز به همین شکل ساخته شده‌اند و همگی به یک جهت قرار گرفته‌اند. نور به پیکسل‌هایی که در مرکز تصویر قرار دارند به صورت 90 درجه برخورد می‌کند اما زاویه برخورد آن به پیکسل‌های حاشیه حسگر کمی تغییر می‌کند. به همین خاطر پیکسل های گوشه تصویر نور کمتری نسبت به پیکسل های مرکزی دریافت می‌کنند و به همین خاطر پیکسل وینیت رخ می‌دهد.

1.3- وینیت مکانیکی

به دلیل زوایای باز ورود نور به لنز به خصوص در لنزهای واید، خیلی از تولیدکننده‌ها لنزهای خود را با یک شیار برای نصب تجهیزاتی مثل فیلتر و هود طراحی می‌کنند. در صورتی که به لنزهای خود توجه کنید متوجه خواهید شد که هود آن‌ها معمولا بزرگتر از عنصر جلوی لنز است. دلیل این کار این است که از ورود نور با زاویه تند از منابع خیلی روشنی مثل خورشید و ایجاد مشکلاتی مثل فلر و کاهش کنتراست تصویر جلوگیری کنند. همین موضوع نیز باعث بروز وینیت خواهد شد. بنابراین تولیدکننده‌ها توجه خیلی زیادی به سایز هود لنز دارند و دقت می‌کنند هودهایی که می‌سازند به اندازه کافی بزرگ باشند تا بتوانند بدون بروز وینیت نور را عبور دهند.

از آنجایی که هر لنز هود اختصاصی خودش را دارد خیلی کم پیش می‌آید که دلیل بروز این مشکل هود لنز باشد. در اکثر مواقع این اتفاق به دلیل فیلتر، نگه‌دارنده فیلتر و یا ابزارهای دیگر رخ می‌دهد. خیلی از لنزهای موجود در بازار امکان نصب فیلتر را دارند اما مقدار وینیت برخی از آن‌ها به خصوص در صورت استفاده از فیلتر پلاریزه مدور بیشتر از لنزهای دیگر است. یکی از لنزهایی که وینیت مکانیکی خیلی زیادی تولید می‌کند Nikkor 16-35mm f/4G VR است که در فاصله کانونی 16 میلیمتر و دیافراگم f/4 حتی بدون فیلتر هم وینیت زیادی دارد. تاثیر وینیت در صورت استفاده از فیلتر بیشتر خواهد شد و در صورت ضخیم بودن فیلتر حتی تغییر دیافراگم و بستن آن نیز کمکی به رفع این مشکل نمی‌کند.

البته تمام لنزها اینطور نیستند و فقط وقتی دچار مشکل می‌شوند که از دو عدد فیلتر و یا تجهیزاتی مثل نگه‌دارنده‌ی فیلتر استفاده کنید. برای مثال Nikkor 24-70mm f/2.8G عملکرد بسیار خوبی در کنترل وینیت دارد اما در صورت استفاده از فاصله کانونی 24 میلیمتر و هنگام  استفاده از نگه‌دارنده فیلتر LEE شما دچار مشکلات خیلی زیادی خواهید شد. در صورتی که فیلتر شما هم خیلی ضخیم باشد، ممکن است با مشکلاتی مثل عکس زیر روبرو شوید.

[relatedpost post=”9486″]

در عکس بالا از نگه‌دارنده‌ی فیلتر Hitech 100mm Modular استفاده شده است که باعث ایجاد وینیت در فاصله کانونی 24 میلیمتر تا 45 میلیمتر می‌شود. تنها روشی که می‌توانید وینیت را در چنین مواقعی کاهش دهید، استفاده از نگه‌دارنده فیلتر نازک‌تر است.

1.4- وینیت مصنوعی

وینیت همیشه آزاردهنده نیست. در برخی موارد استفاده از این تکنیک می‌تواند به چشم بیننده خیلی زیبا باشد و توجه او را از گوشه‌های کادر به سمت مرکز آن منعطف کند. خیلی از عکاس‌ها وینیت اپتیکال را حذف نمی‌کنند و خیلی دیگر آن را تقویت و یا به صورت دستی به تصاویر خود اضافه می‌کنند. می‌توانید این کار را هم در فتوشاپ و هم لایتروم انجام دهید. در ادامه نمونه‌ای از وینیت را مشاهده می‌کنید که به صورت عمدی به تصویر اضافه شده است تا توجه مخاطب را به سمت سوژه منعطف کند.

2- کاهش وینیت از طریق دوربین

خیلی از دوربین‌های امروزی امکان کاهش این مشکل را به صورت داخلی دارند. برای مثال درون میان‌افزار نیکون و کانن به صورت پیشفرض برای هر لنز داده‌هایی گنجانده شده است که به کاهش وینیت و دیگر انحرافات لنز کمک می‌کند. با اینکه این امکانات به شدت برای عکس‌های JPEG مفید هستند، تقریبا هیچ اثری روی عکس‌های Raw ندارند. داده‌های اختصاصی که شرکت‌های سازنده به صورت پیشفرض داخل فایل‌های Raw قرار می‌دهند معمولا توسط نرم‌افزارهایی مثل Lightroom، فتوشاپ و Aperture نادیده گرفته می‌شوند. برای اینکه این داده‌ها از بین نروند، شما باید از نرم‌افزارهای اختصاصی شرکت سازنده، مثل Capture NX استفاده کنید. این نرم‌افزارها توانایی خواندن داده‌های موجود در فایل هدر و اعمال آن‌ها روی عکس‌های Raw را دارند.

3- اصلاح وینیت در لایتروم و فتوشاپ

وینیت اپتیکال را می‌توانید به راحتی در لایتروم و فتوشاپ از بین ببرید. اگر لنزی که استفاده می‌کنید توسط فتوشاپ یا لایتروم پشتیبانی شود، با استفاده از ماژول Lens Correction می‌توانید به سادگی و فقط با یک کلیک این مشکل را برطرف کنید. در لایتروم نیز می‌توانید این تنظیمات را به صورت یک Template ذخیره کنید و تعیین کنید که به محض وارد کردن عکس‌ها در لایتروم، آن‌ها را اعمال کند.

[relatedpost post=”90555″]

وینیت خوب است یا بد؟

این سوال بستگی به این دارد که دلیل بروز این وضعیت مشکلات اپتیکال است یا به دلیل استفاده از تجهیزات جانبی رخ داده است. معمولا در زمان عکاسی از موجودات زنده بهتر است وینیت اپتیکال را حذف نکنید زیرا معمولا باعث افزایش عمق تصویر می‌شود. در بعضی موارد از وینیت برای جلب توجه بیننده به سوژه داخل کادر استفاده می‌شود. اما در عکاسی منظره و معماری بهتر است وینیت را حذف کنید، زیرا مخاطب باید تمامی جزئیات صحنه را به خوبی ببیند.

بهتر است خودتان در زمان عکاسی و بسته به نوع وینیت لنز خودتان در این باره تصمیم بگیرید. برای مثال در صورتی که در یک عکس پرتره مقدار این افکت خیلی کم است، می‌توانید با استفاده از لایتروم و فتوشاپ آن را تقویت کنید. به هیچ عنوان توصیه نمی‌شود از وینیت‌های قوی استفاده کنید و تنها رنگی که مجاز به استفاده هستید، رنگ مشکی است. برخی از افراد ترجیح می‌دهند از رنگ‌هایی مثل سفید و… برای وینیت تدریجی استفاده کنند ولی این کار معمولا نتیجه خوبی ندارد.

در صورتی هم که این مشکل توسط تجهیزات جانبی رخ داده است، بهتر است آن را حذف کنید. متاسفانه هیچکدام از پروفایل‌های لنز قادر به حذف این نوع وینیت نیستند و به همین خاطر بهترین راه حل برای رفع این مشکل، کراپ کردن گوشه‌های تصویر است.