اورکلاک چیست و چگونه انجام می‌شود؟

اورکلاک چیست و به چه منظوری انجام می‌شود؟

هنگامی که سازنده رایانه یا قطعه‌‌ای سرعت خاصی را به کامپیوتر نسبت می‌دهد، در واقع کامپیوتر قابلیت این را دارد که فراتر از آن سرعت عمل کند. تولیدکنندگان، سرعت کمتری را برای کامپیوتر در نظر می‌گیرند تا طول عمر کامپیوتر را افزایش دهند و فشار زیادی به آن وارد نشود. ازآنجایی‌که از نظر فنی، رایانه از کل ظرفیتی که داشت استفاده نمی‌کرد، کاربران خیلی زود متوجه شدند که می‌توانند سرعت رایانه‌شان را افزایش دهند. وقتی کامپیوتر را اورکلاک می‌کنید، CPU و کارت گرافیک را به نحوی تنظیم می‌کنید که بتوانند در سرعت بالاتری کار کنند.

Overclock به این معناست که سرعت کلاک (Clock Speed) پردازنده‌‌تان را از حد مجاز آن افزایش دهید.

سرعت کلاک شامل تعداد چرخه‌هایی است که CPU می‌تواند در یک ثانیه تکمیل کند و با واحد هرتز اندازه‌گیری می‌شود؛ بنابراین، یک پردازنده ۴ گیگاهرتزی می‌تواند ۴ میلیارد چرخه کلاک را در هر ثانیه تکمیل کند.

اگرچه سرعت کلاک به طور مستقیم نشان نمی‌دهد که CPU در حال اجرای چند دستورالعمل است، اما به شما دید کلی‌ای از تعداد نسبی دستورالعمل‌ها می‌دهد. برای مثال، یک پردازنده ۴ گیگاهرتزی می‌تواند دستورالعمل‌های بیشتری را نسبت به یک پردازنده ۳.۵ گیگاهرتزی تکمیل کند.

البته باتوجه‌به مواردی نظیر نحوه ساخت پردازنده و سن کامپیوتر، این موضوع همیشه صدق نمی‌کند. اما می‌توانید آن را به‌عنوان یک قانون کلی در نظر بگیرید.

Overclock معمولاً روی پردازنده اصلی تاثیر می‌گذارد، البته می‌توانید یک GPU مجزا را نیز اورکلاک کنید تا سرعت پردازش گرافیکی را افزایش دهید. هیچ قانون کلی‌ای در مورد این که تا چه حد می‌توانید سرعت پردازنده‌‌تان را افزایش دهید وجود ندارد و هر پروژه اورکلاک نتایج متفاوتی را ایجاد می‌کند. همین موضوع باعث شده که تصمیم برای انجام اورکلاک خیلی دشوارتر باشد.

در هر حال اگر تصمیم به انجام اورکلاک دارید باید با نحوه درست انجام آن آشنا شوید زیرا انجام اشتباه پروسه اورکلاک می‌تواند به رایانه‌‌تان آسیب برساند.

مزایای اورکلاک کردن کامپیوتر

۱- بهبود عملکرد:

هدف اصلی Overclock کردن یک قطعه سخت‌افزاری، بهبود عملکرد و افزایش کارایی آن است. برخی از برنامه‌ها و بازی‌های گرافیکی فشرده، به گرافیک بسیار بالایی نیاز دارند که بدون اورکلاک هرگز نمی‌توانید به آن دست پیدا کنید. اورکلاک CPU /GPU سرعت کلاک پردازنده را افزایش می‌دهد که این به نوبه خود روی بهبود عملکرد کلی سیستم تاثیر می‌گذارد.

۲- صرفه‌جویی در هزینه‌ها:

Overclock کردن یک قطعه سخت‌افزاری، از بسیاری از جنبه‌ها منجر به صرفه‌جویی در هزینه‌ها می‌شود. برای مثال، کاربران می‌توانند یک کارت گرافیک را با قیمت ارزان‌تر خریداری کنند، سپس آن را اورکلاک کنند تا عملکردی مشابه با مدل‌های رده‌بالاتر داشته باشد؛ بنابراین، کاربران می‌توانند بدون پرداخت هزینه زیاد، از انجام بازی‌های پیشرفته و رده‌بالا لذت ببرند.

۳- ارتقاء دستگاه:

اورکلاک باعث می‌شود که دستگاه‌های قدیمی عملکردی نزدیک‌تر به دستگاه‌های جدید داشته باشد. به‌خصوص برای دستگاه‌هایی که دارای قطعات سخت‌افزاری‌ هستند که قابل جابه‌جایی نیستند، کاربر از طریق اورکلاک می‌تواند اطمینان حاصل کند که نیازهای فعلی سیستم را برآورده کرده است.

۴- آزمایش‌ها و تحقیقات:

گاهی اوقات از اورکلاک برای اهداف آزمایشی و تحقیقی استفاده می‌شود. اورکلاک یک قطعه، به کاربران این امکان را می‌دهد که آن را با سایر قطعات سخت‌افزاری مقایسه کنند. اورکلاک کردن یک CPU /GPU باعث می‌شود که کاربر حداکثر پتانسیل یک برند خاص را بررسی کند.

معایب اورکلاک

۱- باطل شدن ضمانت:

اکثر ضمانت‌های سخت‌افزاری در صورت اورکلاک کردن دستگاه باطل می‌شوند. نرخ کلاک (Clock Rate) این قطعات به نحوی تنظیم شده است که حداکثر کارایی خود را عرضه می‌کنند.

مگر این که از یک قطعه سخت‌افزاری استفاده کنید که سازنده آن از اورکلاک پشتیبانی می‌کند. ممکن است این تولیدکنندگان قطعاتی که در اثر اورکلاک آسیب‌دیده‌اند را تعویض یا تعمیر کنند.

۲- آسیب‌دیدن قطعات:

همیشه Overclock کردن به میزان زیاد، باعث آسیب رساندن به قطعه سخت‌افزاری موردنظر می‌شود. سخت‌افزاری که اورکلاک شده، بیشتر در معرض آسیب ناشی از ولتاژ عبوری قرار دارد. در نتیجه، اورکلاک کردن طول عمر کلی قطعات سخت‌افزاری را تا حد زیادی کاهش می‌دهد.

۳- گرم‌شدن بیش از حد:

قطعاً این پروسه با تولید گرمای اضافی باعث Overclock شدن قطعات می‌شود. اما مشکل اینجاست که فن و هیت سینک کامپیوتر به‌تنهایی نمی‌توانند این گرمای اضافی را از بین ببرند. برای این کار باید یک سیستم خنک‌کننده مناسب نصب شود. بدون سیستم خنک‌کننده، ممکن است سیستم دچار خرابی‌های مکرر شود یا این که حتی آسیب دائمی به سخت‌افزار وارد شود.

۴- افزایش نویز:

همان‌طور که گفته شد یک CPU /GPU که Overclock می‌شود گرمای زیادی را آزاد می‌کند. برای برطرف‌کردن این گرما، فن‌ها با حداکثر سرعت کار می‌کنند و صدای بسیار بلندی تولید می‌کنند. اگر اتاق در سکوت مطلق باشد، این صدا به طور قابل‌توجهی قابل شنیدن است.

[relatedpost post=”323221″]

۵- مصرف انرژی:

اگرچه اورکلاک کردن عملکرد یک قطعه سخت‌افزاری را افزایش می‌دهد، اما درعین‌حال می‌تواند میزان مصرف انرژی را دوبرابر کند. افزایش سرعت کلاک همیشه انرژی بیشتری را از PSU (واحد منبع تغذیه) می‌گیرد؛ بنابراین سیستمی که تحت اورکلاک قرار می‌گیرد، نمی‌تواند کم‌مصرف باشد.

ایده‌هایی جذاب برای طراحی اتاق گیمینگ + معرفی تجهیزات مورد نیاز را در مجله نورنگار بخوانید.

چطور کارت گرافیک را اورکلاک می‌کنند؟

کارت گرافیک دارای دو بخش مهم است: GPU و VRAM. اورکلاک معمولاً سرعت کلاک هسته GPU و کلاک مموری GPU را افزایش می‌دهد. هرچه این فرکانس‌ها را تقویت کنید، قطعات داخل کارت گرافیک عملکرد سریع‌تری خواهند داشت.

برای اورکلاک کردن GPU به چه چیزی نیاز دارید؟

اگر با سرعت کلاکی که از پیش توسط کارخانه برای سیستمتان تنظیم شده کار می‌کنید، بهتر است بدانید که دستگاهتان قابلیت ارائه ۱۰ الی ۲۰ درصد عملکرد بهتر را در دمای مجاز دارد.

برای این که به‌درستی نتایج Overclock کارت گرافیک را بررسی کنید به چندین ابزار سنجش و تست استرس (تست فشار) نیاز دارید. به همین منظور می‌توانید یک ابزار اورکلاک را دانلود و نصب کنید. این برنامه‌ها عملکرد پردازنده و توانایی آن برای حفظ این عملکرد در طول زمان را بررسی می‌کنند.

گزینه‌های بسیار زیادی وجود دارند که می‌توانید از بین آنها انتخاب کنید، اما MSI Afterburner به‌عنوان یکی از بهترین گزینه‌های رایگان در نظر گرفته می‌شود. یکی دیگر از ابزار در دسترس برای تست استرس کارت گرافیک و سنجش عملکرد آن، Unigine Heaven است. این ابزار مطمئن و رایگان است و در اکثر موارد کافی است، اما اگر به دنبال یک ابزار کامل‌تر و دقیق‌تر هستید می‌توانید 3DMark را انتخاب کنید.

می‌توانید از چند ابزار مختلف استفاده کنید تا ایده بهتری از عملکرد رایانه شخصی‌‌تان در تست‌های استرس گوناگون داشته باشید.

برای اورکلاک کردن CPU به چه چیزی نیاز دارید؟

همچون GPU، برای اورکلاک CPU نیز به چندین برنامه برای تست استرس نیاز دارید که برخی از آنها شامل موارد زیر هستند:

برنامه CPU-Z:

این یک برنامه مانیتورینگ ساده است که به شما این امکان را می‌دهد که سرعت کلاک و ولتاژ خود را در ویندوز مشاهده کنید. این برنامه به‌راحتی قابل‌استفاده است و به شما کمک می‌کند اطمینان حاصل کنید که همه چیز به‌درستی کار می‌کند.

برنامه Prime95:

این یک برنامه سنجش رایگان است که به طور گسترده برای تست استرس استفاده می‌شود. این برنامه برای اجرا در مدت‌زمان طولانی طراحی شده است.

برنامه LinX:

یکی دیگر از برنامه‌های تست استرس، برنامه LinX است که به شما این امکان را می‌دهد که بین هر تغییری، کامپیوتر را بررسی کنید.

در طول تست استرس اورکلاک CPU باید به چه نکاتی توجه کنید؟

در طول تست استرس، حتماً سطح دمای کامپیوتر را تحت کنترل داشته باشید. اگر دمای کامپیوتر بالاتر از ۷۰ درجه سانتیگراد (۱۵۸ درجه فارنهایت) باشد، احتمالاً نمی‌توانید قبل از اینکه دما بیش از حد مجاز بالا برود، بهره زیادی از Overclock کردن ببرید. ممکن است نیاز باشد کمی خمیر حرارتی استفاده کنید یا یک هیت سینک جدید نصب کنید.

اگر سیستمتان در طول تست استرس اولیه از کار می‌افتد، احتمالاً مشکلی در سخت‌افزار وجود دارد که باید قبل از شروع اورکلاک آن را برطرف کنید. حافظه‌‌تان را بررسی کنید تا ببینید آیا خطایی وجود دارد یا خیر.

نحوه انجام اورکلاک در بایوس (BIOS)

ابتدا باید یک سیستم خنک‌کننده مناسب برای کامپیوترتان در نظر بگیرید تا در طول پروسه اورکلاک، سیستم بیش از حد داغ نشود و باعث آسیب رساندن به قطعات نشود.

سپس وارد بایوس کامپیوتر خود شوید و نرخ کلاک CPU و/ یا ولتاژ را افزایش دهید. به مقدار کمی آن را افزایش دهید، سپس کامپیوتر خود را بوت کنید. در این مرحله باید ببینید آیا سیستم پایدار است یا خیر. یک ابزار سنجش اجرا کنید تا استفاده سنگین را شبیه‌سازی کند و در این حین، دمای کامپیوترتان را تحت کنترل داشته باشید تا مطمئن شوید که سیستم خنک‌کننده عملکرد مناسبی دارد.

اگر سیستم پایدار است، کمی بیشتر آن را افزایش دهید و سپس تست دیگری را انجام دهید تا از پایداری رایانه شخصی‌‌تان اطمینان حاصل کنید. مقدار اورکلاک را کم‌کم افزایش دهید تا زمانی که سیستم ناپایدار شود یا گرما خیلی زیاد شود، سپس به سطح پایدار برگردید. هیچ‌گاه سرعت CPU را به یکباره افزایش ندهید.

سوالات متداول

آیا اورکلاک کردن CPU می‌تواند باعث لگ و تاخیر شود؟

اورکلاک کردن CPU، خصوصاً هنگام انجام بازی‌های ویدئویی، می‌تواند باعث تاخیر در پخش صدا یا ویدئو شود. این می‌تواند به چند دلیل باشد.

اول‌ازهمه، ممکن است CPU قادر به کنترل این سرعت افزوده شده نباشد. تمام CPUها به یک‌شکل ساخته نمی‌شوند، بنابراین باید اطمینان حاصل کنید که پردازنده‌ای که دارید می‌تواند اورکلاک را تحمل کند.

حتی اگر CPU به نحوی ساخته شده باشد که بتواند اورکلاک را تحمل کند، ممکن است سایر قطعات (همچون واحد گرافیک یا RAM) برای سازگاری با اورکلاک ساخته نشده باشند. در این شرایط، هنگامی که پردازنده را اورکلاک می‌کنید، ممکن است به دلیل سازگار نبودن GPU با تاخیر مواجه شوید.

سیستم خنک‌کننده نیز نقش مهمی در تعیین این که آیا رایانه‌‌تان می‌تواند Overclock شود یا خیر، ایفا می‌کند. به طور معمول، سیستم‌هایی با درجه پایین خنک‌کنندگی و سیستم‌های خنک شونده با هوا نمی‌توانند به طور موثر و سریع گرما را از بین ببرند. در این شرایط، CPU در حین اورکلاک خیلی سریع گرم می‌شود و این منجر به عملکرد ضعیف و تاخیر می‌شود.

آیا اورکلاک FPS را افزایش می‌دهد؟

اورکلاک کردن CPU باعث افزایش نرخ فریم بر ثانیه (FPS) که در بازی‌های ویدیویی و ویرایش ویدیو تجربه خواهید کرد، نمی‌شود چون که FPS بیشتر به واحد پردازش گرافیکی (GPU) در کامپیوتر وابسته است.

بنابراین برای اینکه بتوانید بهبود قابل‌توجهی را در تصاویر و FPS مشاهده کنید، باید GPU را نیز اورکلاک کنید.

سیستم خنک شونده با هوا یا سیستم خنک شونده با مایعات: کدام یک برای اورکلاک بهتر است؟

به‌طورکلی، سیستم خنک شونده با آب یا مایعات، خیلی کارآمدتر سیستم مبتنی بر هوا است و می توانند سیستم‌های اورکلاک شده را به طور مؤثرتر و برای مدت طولانی‌تری حفظ کنند، زیرا یک سیستم اورکلاک شده، حرارت بیشتری تولید می‌کند.

البته، می‌توانید یک فن با کیفیت بالا تهیه کنید که به‌اندازه کافی بزرگ باشد که بتواند از پس خنک‌کردن سیستم اورکلاک شده بر بیاید. البته این خطر وجود دارد که این فن نویز زیادی تولید کند.

از طرف دیگر، سیستم‌های خنک شونده با مایعات سروصدای خیلی کمتری ایجاد می‌کنند زیرا خیلی به فن وابسته نیستند.

بنابراین، اگر قصد دارید مرتباً CPUتان را اورکلاک کنید، بهتر است از یک سیستم خنک‌کننده مبتنی بر مایعات برای رایانه‌‌تان استفاده کنید. این سیستم‌ها کارآمدتر و کم‌صداتر هستند و منجر به ایجاد تجربه رضایت‌بخش‌تری برای شما خواهند شد.

آیا لپ‌تاپ‌ هم می‌شود اورکلاک کرد؟

لپ‌تاپ‌ها برای اورکلاک مناسب  نیستند، زیرا قابلیت خنک‌کنندگی محدودی دارند. بهتر است اورکلاک را برای رایانه‌های رومیزی انجام دهید زیرا کنترل دما در این رایانه‌ها راحت‌تر است. اگر سعی کنید اورکلاک را برای لپ‌تاپ امتحان کنید، ممکن است لپ‌تاپ یا CPU بیش از حد داغ شود.

آیا رایانه‌های ساخت یک برند مشابه، به نحو یکسانی اورکلاک می‌شوند؟

هیچ دو سیستمی، به‌صورت یکسان اورکلاک نمی‌شوند، حتی اگر سخت‌افزار آنها دقیقاً یکسان باشد. این به‌این‌علت است که این عمل تا حد زیادی تحت تاثیر تغییرات کوچک در پروسه تولید قرار دارد. انتظاراتتان از این بهینه سازی را صرفاً بر مبنای اطلاعاتی که به‌صورت آنلاین در مورد سخت‌افزارتان خوانده‌اید، قرار ندهید.