این برنامه آن‌قدر محبوب شده که خیلی از عکاسان در سرتاسر دنیا، به جای استفاده از فتوشاپ CC که به صورت حق اشتراک به فروش می‌رسد کار با این برنامه را انتخاب کرده‌اند. به همین دلیل هم هر روز با نرم‌افزارهای مختلفی روبرو هستیم که سعی می‌کنند تا هرچه بیشتر، محیطی شبیه به لایتروم فراهم کنند و “لایتروم شدن” تبدیل به یک هدف برای خیلی از نرم‌افزارها شده است. اما در این میان، یک برنامه منبع باز (کاملاً رایگان) وجود دارد که به نظر می‌رسد با توجه به امکاناتی که دارد و ضمناً رایگان بودن آن، می‌تواند به یک جایگزین عالی برای لایتروم (که حق فروش به ایران را ندارد) تبدیل شود. هفته پیش این برنامه Darktable آپدیت جدیدی را به خود گرفت که امکانات پیشرفته آن باعث شد تا وب‌سایت DPreview نیز آن را پوشش داده و به عنوان جایگزین مناسبی برای لایتروم معرفی کند.
طبیعتاً چیزی که در اینجا می‌آید تجربه چند ساعته من برای معادل سازی امکانات و قابلیت‌های این برنامه با لایتروم است و شاید اگر زمان و انرژی بیشتری روی آن گذاشته شود، احتمالاً می‌تواند نتیجه بسیار دقیق‌تری حاصل شود. در این بررسی می‌خواهم ببینم که آیا این برنامه رایگان می‌تواند جایگزین لایتروم شود و امکانات آن برای عکاسان حرفه‌ای کاربردی است؟ یا صرفاً برای کاربران عمومی پیشنهاد می‌شود و فقط برای کاربری عمومی مناسب است؟
مطلب مرتبط: مقایسه لایتروم و فتوشاپ
برنامه Darktable یک برنامه منبع باز ویرایش فایل‌های خام یا RAW است. کاملاً رایگان و قابل دانلود برای همه. این روز‌ها پیدا کردن یک برنامه ویرایشگر فایل خام که بتواند فایل RAW دوربین‌های مختلف را باز کرده و ویرایش کند و ضمناً رایگان هم باشد، بسیار مشکل است. برای دانلود آخرین نسخه از این برنامه می‌توانید مستقیماً به وب‌سایت Darktable بروید. آخرین نسخه از این برنامه که به تازگی منتشر شده، نسخه Darktable 2.6.0 است و می‌توانید آن را از اینجا دانلود کنید. حجم این نسخه از برنامه Daktable تنها 65 مگابایت است که بسیار کمتر از حجم 1.3 گیگابایتی لایتروم CC است و جالب اینکه برای انواع سیستم‌عامل‌های مختلف از ویندوز و مک گرفته تا نسخه‌های مختلف لینوکس، قابل نصب است.
مطالعه بیشتر: فایل‌های RAW،مفهومی پیچیده و در عین حال ساده
ویندوز من نسخه 10 است و خود برنامه به صورت پیش فرض در پوشه 64 بیتی برنامه‌های کامپیوترم نصب شد. نصب برنامه در کمتر از 1 دقیقه انجام شد و نیاز به هیچ دانش خاصی برای نصب ندارد.
رابط کاربری برنامه شباهت بسیار زیادی به لایتروم دارد. جدای از تم تیره رنگ رابط کاربری برنامه، منو‌هایی مانند وارد کردن عکس‌ها یا Import در سمت چپ، فضای کار روی عکس‌ها در وسط و ماژول‌ها در بالا سمت راست پنجره برنامه قرار دارند و دقیقاً پنل‌هایی شبیه به لایتروم را هم در سمت راست پنجره می‌بینیم. این برنامه هم براساس کاتالوگ کار می‌کند و برای همین هم باید عکس‌هایی که می‌خواهید روی آن‌ها کار کنید را به برنامه وارد کنید. برای این کار روی منوی Import زده و گزینه Folder را انتخاب می‌کنیم.
جالب اینجاست که عکس‌ها در همین مرحله انتخاب، وارد کاتالوگ برنامه می‌شوند و دیگر نیازی به خواندن عکس‌ها و رندر کردن آن‌ها نیست. بنابراین به محض انتخاب پوشه مورد نظر برای لود عکس‌ها، می‌توانید شروع به ویرایش آن‌ها در ماژول Darkroom کنید که از نظر شکل و حروف نام آن هم بسیار شبیه به ماژول Develop در لایتروم است.
دو نکته جالب دیگر که در ویرایش عکس‌ها با آن برخورد کردم این است که وقتی می‌خواهیم از عکسی خروجی بگیریم، می‌توانیم از دکمه میانبر Ctrl+E استفاده کنیم که همان میانبر لایتروم است. با زدن این دکمه ، یک خروجی از عکس یا عکس‌هایی که در ماژول Lighttable انتخاب شده‌اند، در همان پوشه اصلی عکس‌ها (در یک زیر پوشه با نام Export Darktable) قرار می‌گیرند.
نکته دوم اینکه پوشه‌ای که من روی آن کار می‌کردم حاوی عکس‌های مختلفی از دوربین‌هایی با برند متفاوت بود. فایل‌های CR2 دوربین 6D Mark II کانن، فایل‌های NEF دوربین نیکون Z6 و فایل‌های JPEG با رزولوشن‌های بالا. این برنامه تمامی این فایل‌ها را به درستی نشان می‌داد و می‌توانستم، هر کدام از فایل‌های خام را هم با فرمت‌های مختلف کپی بگیرم. جالب اینجاست که برخی از فرمت‌هایی که در این منو وجود داشت، بیشتر از فرمت‌های اصلی برنامه لایتروم بود!
بخش ویرایشی یا Darkroom این برنامه هم دارای امکانات جالبی است. منو‌های متعدد، نقش همان پنل‌های لایتروم را بازی می‌کنند و انواع امکانات پیشرفته، از ویرایش عکس‌ها با Curve گرفته، تا Split Toning و پریست‌های رنگی شبیه به لایتروم را در اینجا می‌شد ببینیم. البته چند پنل پر کاربرد در این قسمت قرار گرفته‌اند و باقی پنل‌ها را می‌توانید از منوی more module (که احتمالاً منظورش همان پنل‌های بیشتر است!) پیدا کنید.
نکته مهمی که در اینجا به نظرم رسید و احتمالاً مهم‌ترین انتقاد من به این برنامه است، حجم وسیع امکانات آن است که احتمالاً پیدا کردن و به کارگیری آن برای کاربران سطح پایین یا متوسط بسیار مشکل است. برخی از امکاناتی که در این برنامه دیدم، معادل پیشرفته‌ترین امکانات فتوشاپ و لایتروم بود، اما مشکلی که وجود داشت این است که انگار رابط کاربری آن هماهنگ با امکانات این برنامه رشد نکرده است.
در بخش معرفی Darktable در وب‌سایت خود این شرکت نوشته شده Darltable برنامه‌ای است برای عکاسان که توسط عکاسان ساخته شده است. منظور از این شعار تبلیغاتی این است که این برنامه را عکاسان با توجه به نیاز‌های خودشان ساخته‌اند. اگرچه ممکن است این شعار واقعاً صحت داشته باشد، اما به نظر می‌رسد حتی اگر واقعی باشد، باز هم من ترجیح می‌دهم از برنامه‌ای استفاده کنم که برنامه‌نویسان حرفه‌ای ادوبی آن را برای عکاسان ساخته‌اند! برنامه Darktable پر از امکانات بسیار پیشرفته است که یادگیری آن قطعاً زمان بسیار طولانی‌تری نسبت به یادگیری لایتروم دارد و ضمناً نباید فراموش کنیم که یکی از دلایل محبوبیت لایتروم، علاوه بر امکانات آن، هماهنگی کامل این برنامه با غول دنیای گرافیک یعنی فتوشاپ است.
وب‌سایت DPreview در توصیف نسخه جدید این برنامه می‌گوید که نسخه 2.6.0 حاصل نزدیک به شش ماه کار نزدیک به 1600 تیم بر روی نزدیک به 260 درخواست کاربران مختلف و بیش از 250 اشکال برطرف شده در نسخه‌های قبلی است! نتیجه این کار پیچیده، اکنون در قالب یک ماژول رتوش جدید، یک ماژول برای افزودن جلوه‌های رنگی و یک ماژول تعادل رنگ و بسیاری امکانات حرفه‌ای دیگر است. ماژول Retouch در برنامه Darktable را می‌توان نسخه پیشرفته‌ای از قلم موی ویرایش منطقه‌ای یا Local Adjustments در لایتروم دانست که کار روی یک بخش کوچک از تصویر را با استفاده از قلم موی تنظیمات ممکن می‌کند. اگرچه شخصاً توانستم با این امکانات کار کنم، اما به نظر من منحنی یادگیری این امکانات، شیب بسیار کمی دارد و زمان زیادی را برای سر و کله زدن با آن باید صرف کنیم.
بیشتر بخوانید:تشریح روند کاری یک عکاس حرفه‌ای با لایتروم
طبیعتاً اگرچه لایتروم یک برنامه غیر رایگان است که دسترسی به آن برای عکاسانی که در ایران کار می‌کنند با محدودیت‌هایی مواجه است، اما گروه‌ها و وب‌سایت‌هایی که روی این برنامه کار می‌کنند بسیار گسترده و پرتعداد هستند و به همین دلیل یادگیری آن برای کسانی که این برنامه را روی کامپیوترشان نصب کرده‌اند بسیار ساده‌تر از Darktable و برنامه‌های مشابه آن است. اگرچه برنامه‌های دیگر سعی می‌کنند امکاناتی نزدیک به آن را ارائه دهند، اما بدون شک لایتروم فعلاً با فاصله بسیار زیاد، بهترین برنامه برای ویرایش فایل‌های خام است و یادگیری آن را برای همه عکاسان ضروری می‌دانم.
سلام و باتشکر از مقاله خوبتون
البته در سایت یوتیوب آموزش های کاملی درباره darktable هست.
ولی خوب به دلیل ف…..تر ما از اونها بی بهره هستیم.