معرفی عکاسی پزشکی؛ چگونه عکاس پزشکی شویم؟

آگاهی از وضعیت بیمار پس از عمل‌های جراحی، زیبایی، پوست و مو و دندانپزشکی امری مهم و حیاتی است و از این بابت، لازم است که از وضعیت قبل و بعد از عمل بیمار، عکس‌های دقیق و استانداردی تهیه شود. عکاسی پزشکی شاخه‌ای از عکاسی است که برای دستیابی به این هدف انجام می‌پذیرد و نیازمند دقت بالا، تسلط کامل به عکاسی و نورپردازی، شناخت آناتومی بدن بیمار و آشنایی با اصطلاحات پزشکی است.

عکاسی پزشکی معمولاً در مراکز تخصصی ویژه فتوگرافی پزشکی انجام می‌شود و به منظور برآورده ساختن خواسته‌های پزشک، لازم است که عکاسان زبده این کار را انجام دهند.

در عکاسی پزشکی عکاسانی که بتوانند عکس‌هایی بدون Distort و سایه تهیه کنند و در کنار ایجاد ارتباط مناسب با بیماران، تصاویر مورد نیاز پزشک را به او تحویل دهند. عکاسی پزشکی فرآیندی بسیار حساس است و اشتباهات میلی‌متری در آن منجر به بروز خطا در محاسبات پزشک می‌شود. از این رو، این امر نیازمند دقت بالایی خواهد بود.

از جمله رایج‌ترین عمل‌های جراحی که به فتوگرافی پزشکی نیاز ویژه‌ای دارند، می‌توان به ارتودنسی، ارتوسرجری (جراحی صورت و فک) و جراحی پلاستیک، عمل شکم، پوست، چشم، گوش، و بینی اشاره کرد. در صورتی که می‌خواهید با تعریف، کاربرد، شاخه‌ها و تجهیزات مورد نیاز این نوع از عکاسی آشنا شوید، در ادامه این مطلب با ما همراه باشید.

عکاسی پزشکی چیست؟

این نوع از عکاسی، فرآیند تصویربرداری از بیمار است که اغلب قبل از عمل جراحی یا درمان‌های پزشکی و دندانپزشکی صورت بگیرد. در فتوگرافی پزشکی، عکاس معمولاً به تصویربرداری از زوایای مختلف عضو جراحی شده بدن بیمار می‌پردازد تا پزشک معالج بتواند با دقت وضعیت درمانی او را بررسی کند. پزشکان بر اساس این عکس‌ها، مسیر درمان بیمار خود را تعیین می‌کنند.

بسته به نوع عمل و درمان، عکاسی که در این زمینه فعالیت می‌کند از زوایای خاصی به عکسبرداری از تمام یا بخشی از بدن بیمار می‌پردازد. در این حالت، ممکن است از بیمار خواسته شود لباس خاصی بر تن کند یا در شرایط خاصی قرار بگیرد. عکاس نیز برای تهیه فتوگراف مورد نیاز پزشک، از تجهیزات عکاسی و پزشکی مورد نیاز خود استفاده می‌نماید. این تجهیزات بسته به هر عمل، متفاوت است و عکاس برای این که بداند برای هر فتوگرافی به چه تجهیزاتی نیاز دارد، باید دانش و تخصص کافی داشته باشد.

برخی از اوقات، عکاسی پزشکی در حین عمل جراحی نیز انجام می‌شود. در این فرآیند، مرحله به مرحله فرآیند عمل به صورت تصویری یا ویدیویی ثبت می‌شود تا پزشک جراح بعداً هم بتواند به آن دسترسی داشته باشد. این فتوگراف‌ها و فیلم‌ها خیلی اوقات به عنوان سابقه پزشکی بیمار ثبت می‌شوند و در هنگام بروز بیماری‌های نادر، فرآیند دشوار تشخیص مشکل را برای پزشک آسان می‌کنند.

لازم به ذکر است که فرآیند فتوگرافی پزشکی، در خیلی از مواقع در محیط‌های بیمارستانی، عفونی و در حضور بیماران واگیردار انجام می‌شود. از این رو، عکاس می‌بایست از وسایلی مثل ماسک و گان استفاده کند و همچنین مراقب حریم خصوصی بیمار هم باشد.

کاربرد عکاسی پزشکی

عکاسی پزشکی به جز کاربرد برجسته در زمینه درمان و علاج بیماران، جنبه صنعتی، آموزشی و تبلیغاتی هم دارد. گاهی اوقات شرکت‌های تولیدکننده تجهیزات پزشکی، از این عکس‌ها برای تبلیغ محصولات خود و نمایش کاربرد آن‌ها به مشتری استفاده می‌کنند. گاهی اوقات نیز از این فتوگراف‌ها برای تدریس مفاهیم درمانی به دانشجویان پزشکی استفاده می‌شود. تصاویر پزشکی همچنین در کتاب‌ها، مجلات و وب‌سایت‌های مربوط به دانشگاه‌ها، کلینیک‌ها و نهادهای دولتی و غیردولتی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند.

یک عکاس پزشکی، می‌تواند در زمینه‌های مختلفی فعالیت کند که از جمله آن‌ها می‌توان به این موارد اشاره کرد:

• تهیه فتوگراف از جراحی ارتودنسی
• عکس جراحی فک و صورت
• فتوگرافی جراحی پلاستیک
• تهیه عکس از جراحی گوش
• عکس دندان
• ماموگرافی
• عکاسی از پوست
• عکاسی از چشم با بزرگنمایی
• تهیه فتوگرافی از کاشت موی سر و…

البته فتوگرافرهای پزشکی معمولاً به طور تخصصی در یک یا چند شاخه از موارد مذکور فعالیت می‌کنند. تهیه عکس‌های پزشکی در همه نوع عمل جراحی، نیازمند تجربه زیاد و تخصص بالا در زمینه عکاسی، پزشکی و مراقبت‌های بهداشتی خواهد بود.

شاخه‌های عکاسی پزشکی

عکاسی پزشکی بسته به کاربرد و هدف آن، شاخه‌های مختلفی دارد و هر شاخه، شامل زیرشاخه‌هایی نیز می‌شود. اما به طور کلی، این نوع از عکاسی به دو دسته تقسیم می‌شود: عکاسی پزشکی بازاریابی و عکاسی پزشکی ثبت وضعیت.

• عکاسی پزشکی بازاریابی: در عکاسی پزشکی بازاریابی، عکاس از تجهیزات و خدمات کلینیک‌ها و مراکز درمانی عکس‌برداری می‌کند تا این مراکز، بتوانند از این فتوگراف‌ها در وب‌سایت، اقلام تبلیغاتی و صفحات خود در شبکه‌های اجتماعی استفاده کنند و به تبلیغ خدمات خود بپردازند. این نوع از فتوگرافی، معمولاً در کلینیک‌های جراحی زیبایی، مراکز کاشت مو و مزوتراپی، مراکز تزریق بوتاکس و فیلر و غیره مورد استفاده قرار می‌گیرد. این شاخه از عکاسی پزشکی، گاهی اوقات در بیمارستان‌های خصوصی، کلینیک‌های VIP و مراکز تخصصی مربوط به عمل‌های جراحی نادر و خاص نیز کاربرد دارد.

• عکاسی پزشکی ثبت وضعیت: نوع دیگر عکاسی پزشکی، مربوط به ثبت وضعیت بیمار در قبل و بعد از عمل جراحی است. این نوع از فتوگرافی پزشکی، در بررسی روند درمان و معالجه بیمار، نقش مهمی ایفا می‌کند و پزشکان می‌توانند با مشاهده تصاویر تهیه شده، روند درمان بیمار را بررسی و عوارض احتمالی را پیش‌بینی کنند. این فتوگراف‌ها در پرونده پزشکی بیمار ثبت می‌شود و پزشک معالج، می‌تواند از آن‌ها برای تشخیص دقیق‌تر استفاده نماید.

عکاسی پزشکی ثبت وضعیت شامل زیرشاخه‌هایی چون جراحی پلاستیک، دامپزشکی، پزشکی قانونی، دندانپزشکی و تحقیقات علمی است. تصاویر حاصل از این نوع عکاسی پزشکی، در ژورنال‌های تخصصی و دانشگاهی پزشکی، نشریات علمی پژوهشی و علمی ترویجی، کتاب‌های آموزشی و اقلام آموزشی دیگر مورد استفاده قرار می‌گیرند.

چگونه عکاس پزشکی شویم؟

یک عکاس پزشکی، در وهله اول نیازمند تخصص و تجربه در زمینه عکاسی عمومی و آشنایی با تجهیزات و اصطلاحات پزشکی است. عکاسی پزشکی می‌تواند یکی از پردرآمدترین ژانرهای عکاسی باشد، اما از دشوارترین آن‌ها نیز هست. اگر قصد دارید در آینده به یک عکاس پزشکی تبدیل شوید، می‌بایست پله به پله پیش بروید. در ادامه، در مورد قدم‌هایی که می‌بایست در این مسیر بردارید، صحبت می‌کنیم:

کسب دانش و تجربه عکاسی

قبل از تبدیل شدن به یک عکاس پزشکی، می‌بایست به یک عکاس تبدیل شوید. بدین منظور، می‌توانید یک دوربین و یک لنز تهیه کنید کتاب‌های آموزش عکاسی را مطالعه نمایید. شرکت در ورک‌شاپ‌ها و کلاس‌های آموزش عکاسی ، خرید یا اجاره تجهیزات عکاسی بیشتر، یادگیری مهارت‌های اولیه عکاسی مانند کادربندی، تنظیمات دوربین و ادیت عکس در این مسیر کمک شایانی به شما خواهد کرد. همچنین یادگیری ضبط و تدوین ویدیو، آشنایی و تخصص به نور و تجهیزات نورپردازی، شناخت انواع لنز و تکنیک‌های مختلف عکاسی نیز برای فعالیت در زمینه عکاسی پزشکی ضروری است.برای یادگیری مهارت عکاسی به صورت کامل و حرفه‌ای، می‌توانید از دوره‌های آموزشی آکادمی نورنگار بهره بگیرید. این دوره‌ها به شما کمک می‌کنند قبل از رفتن سراغ رشته عکاسی پزشکی، خیال خود را از بابت یادگیری مسائل پایه‌ای عکاسی راحت کنید.

دریافت مدرک عکاسی یا فتوگرافی پزشکی

از آن‌جایی که عکاسی پزشکی فرآیند حساسی به شمار می‌رود، معمولاً عکاسان شاغل در آن برای فعالیت در این زمینه نیاز به دریافت مدرک دارند. بسته به شهر و کشوری که در آن زندگی می‌کنید، ممکن است دوره‌‌های حضوری و مجازی مختلفی برای عکاسی پزشکی برگزار شود، اما تجربه نشان می‌دهد که دوره‌های حضوری فتوگرافی پزشکی مفیدتر و کاربردی‌تر هستند. در ایران چنین دوره‌هایی معمولاً در مواقع خاصی از سال و در کلان‌شهرها (به‌خصوص تهران) برگزار می‌شوند.

با شرکت در این دوره‌ها، می‌توانید به تکنیک‌های عکاسی فتوگرافی پزشکی مسلط شوید و آموزش‌های اولیه‌ای در زمینه اصطلاحات پزشکی و بیولوژی نیز دریافت کنید. دانش اولیه پزشکی، به شما کمک می‌کند با اصطلاحات این رشته آشنا شوید و کلماتی که در محیط‌های بیمارستانی و درمانی می‌شنوید، برایتان بیگانه به نظر نرسند. در نهایت، برای دریافت مدرک عکاسی پزشکی می‌بایست در آزمون‌های کتبی، شفاهی و عملی مربوطه شرکت کنید.

گسترش دانش فتوگرافی و تهیه نمونه کار

پس از دریافت مدرک پایان‌دوره عکاسی پزشکی، حالا نیاز به تجربه عملی فتوگرافی دارید. مانند بقیه رشته‌ها، برای دریافت موقعیت شغلی بیش از این که مدرک مهم باشد، مهارت و نمونه کار شما مورد بررسی قرار می‌گیرد. از این بابت، شاید مجبور شوید دوره‌ای را به کارآموزی رایگان (یا با دستمزد کم) مشغول شوید. البته همه چیز بستگی به خود شما دارد. ما پیشنهاد می‌کنیم که هر چه سریع‌تر دانش خود در زمینه عکاسی پزشکی و اصطلاحات مربوط به عمل‌های جراحی را افزایش دهید و با طرز کار دوربین‌های کوچک مورد استفاده در این زمینه آشنا شوید.

برای کار عملی در آزمایشگاه‌ها و اتاق‌های عمل، باید بدانید که چه تجهیزاتی مناسب این محیط‌ها هستند و از چه چیزهایی نمی‌توانید استفاده کنید. از آن‌جایی که محیط‌های پزشکی استریل هستند، باید بدانید که چگونه تجهیزات عکاسی و نورپردازی خود را استریل کنید، و چگونه بدون ایجاد مزاحمت برای جراح و عوامل اتاق عمل، به فتوگرافی پزشکی بپردازید.

انتخاب تخصص و شاخه مورد نظر در عکاسی پزشکی

پس از کسب دانش عمومی و رزومه مورد نیاز برای اشتغال در عکاسی پزشکی، زمان آن رسیده که تخصصی‌تر به این حرفه نگاه کنید و شاخه مورد علاقه خود را انتخاب نمایید. فتوگرافی پزشکی به طور کلی شامل زیرشاخه‌هایی چون عکاسی پزشکی بازاریابی، تحقیقاتی، پزشکی قانونی، دندانپزشکی، جراحی پلاستیک، جراحی زیبایی، دامپزشکی و اتاق عمل است. بدیهی است که تبدیل شدن به یک متخصص در یک شاخه خاص از این حرفه، بسیار بهتر از آشنایی اندک با تمام شاخه‌های آن خواهد بود.

تجهیزات مورد نیاز در فتوگرافی پزشکی

عکاسان پزشکی نیز مانند دیگر عکاسان، برای تهیه فتوگراف‌های حرفه‌ای نیاز به تجهیزات خاصی دارند. این تجهیزات و کیت‌ها می‌بایست بسته به درجه استریل‌بودگی آن محیط، حائز استانداردهای خاصی باشند و به عکاس اجازه ابتکار و سرعت عمل بالا بدهند. در ادامه، به برخی از مهم‌ترین موارد لازم اشاره می‌کنیم:

• دوربین مناسب برای فتوگرافی پزشکی
• اصلاح‌کننده نور و رفلکتور، که به منظور پخش نور مساوی و افزایش کیفیت نور مورد استفاده قرار می‌گیرند.
• کیت‌های اختصاصی عکاسی پزشکی که لوازم جانبی و اصلاح‌کننده‌های مناسب برای هر محیط را شامل می‌شوند.
• تجهیزات نورپردازی و فلاش نور
• فن خنک‌کننده برای تجهیزات نورپردازی به منظور جلوگیری از افزایش دمای محیط
• بک‌گراند سفید یا مشکی
• لوکیشن عکاسی مناسب

هزینه عکس پزشکی

هزینه پرداختی برای فتوگرافی پزشکی، بسته به نوع عکاسی، تعداد عکس‌ها، تجهیزات مورد استفاده در فتوگرافی، آنالیزی که بر روی عکس صورت می‌گیرد، شهر و استان، تعرفه‌های کلینیک و دیگر عوامل مرتبط، متفاوت است. گاهی اوقات درصدی از این هزینه را بیمه متقبل می‌شود و گاهی اوقات نیز این تعرفه آزاد محسوب می‌شود و بیمار باید تمام این هزینه را پرداخت نماید. این هزینه می‌تواند بین چندصدهزار تومان تا چند میلیون تومان متغیر باشد. با وجود تمام این موارد، بهتر است قبل از انجام عکاسی پزشکی، قیمت‌ها را از کلینیک یا مرکز درمانی خود بپرسید.

سخن پایانی

عکاسی پزشکی یکی از حساس‌ترین و تخصصی‌ترین ژانرهای عکاسی است که نیاز به تخصص و تجربه بالایی دارد. در این مطلب هرآنچه برای آشنایی با این شاخه از عکاسی نیاز داشتید، ذکر شد. اما برای به دست آوردن پوزیشن‌های شغلی مربوطه، باید در دوره‌های خاص عکاسی پزشکی شرکت کنید و پس از شرکت در امتحانات، مدرک لازم را به دست آورید. پس از سپری کردن دوره‌های کارآموزی و تهیه رزومه و نمونه کار، می‌توانید برای دریافت موقعیت‌های شغلی جدی‌تر حائز شرایط شوید.

در صورتی که شما هم تجربه یا پرسشی در زمینه عکاسی یا فتوگرافی پزشکی دارید، می‌توانید آن را در بخش نظرات مطرح کنید.