آموزش نورپردازی پرتره برای عکس‌های حرفه‌ای‌تر

نور پردازی در عکاسی به حدی مهم است که می‌تواند یک پرتره بی‌نظیر خلق کند و یا یک عکس را نابود کند، شناخت الگوهای نورپردازی پرتره بسیار مهم است.

مفهوم الگوی نورپردازی پرتره به زبان ساده عبارت است از: چگونگی ترکیب نور و سایه روی صورت.

برای استفاده از الگوهای نورپردازی پرتره، در ابتدا باید درباره نوع تصویری که می‌خواهید ثبت کنید تصمیم بگیرید و سپس باتوجه‌به چهره سوژه، مناسب‌ترین نورپردازی را انتخاب کنید.

برای تغییر هرکدام از الگوها 3 روش وجود دارد:

• تغییر ارتفاع و یا جهت نور
• موقعیت سوژه
• موقعیت شما نسبت به سوژه

بدیهی است که هنگام استفاده از نور طبیعی شما نمی‌توانید منبع نور را حرکت دهید، پس سوژه و یا شما باید موقعیتتان را تغییر دهید.

انواع نورپردازی پرتره

به‌طورکلی 4 نوع نورپردازی اصلی در عکاسی پرتره وجود دارد:

• یک‌طرفه (split lighting)
• رامبراند (Rembrandt lighting)
• حلقه‌ای (Loop lighting)
• پروانه‌ای  (Butterfly lighting)

علاوه بر این 4 نوع، مدل‌های نورپردازی دیگری مانند: نورپردازی گسترده و نورپردازی کوتاه هم وجود دارند که بیشتر به‌عنوان یک سبک شناخته می‌شوند و می‌توانند با اکثر الگوهای معرفی شده، مورداستفاده قرار گیرند. در ادامه به بررسی هرکدام از این الگوها خواهیم پرداخت.

نورپردازی پرتره یک‌طرفه (split lighting)

نورپردازی یک‌طرفه همان‌طور که از نامش مشخص است، باعث تقسیم شدن چهره به دو بخش می‌شود؛ به‌طوری‌که یک سمت صورت در روشنایی و سمت دیگر در سایه قرار می‌گیرد که می‌توان با استفاده از یک رفلکتور در سمتی که تاریک است، سایه ملایم‌تری را ایجاد کرد.

این نوع نورپردازی پرتره به‌عنوان دراماتیک‌ترین تکنیک نورپردازی شناخته می‌شود که فضایی مبهم و رمزآلود ایجاد می‌کند و ازآنجایی‌که باعث برجسته شدن عضلات صورت می‌گردد، بیشتر برای عکاسی از مردان مناسب است.

این نورپردازی صورت و بینی را باریک‌تر نشان می‌دهد و چون نوری که از سطح می‌گذرد بافت را برجسته‌تر می‌کند، برای پوشاندن خطوط صورت و نواقص آن گزینه مناسبی نمی‌باشد. البته این را هم باید بدانید که هیچ قانون قطعی و صددرصدی در عکاسی وجود ندارد.

برای عکاسی با این الگوی نورپردازی پرتره تنها به یک منبع نور نیاز دارید که می‌توانید از نور خورشید به‌طوری‌که با حرکت کردن سوژه به نورپردازی دلخواه خود برسید و یا از یک نور مصنوعی که در سمت راست یا چپ سوژه با زاویه 90 درجه قرار گرفته استفاده کنید. (برای نتیجه بهتر منبع نور را کمی به سمت پشت سر سوژه ببرید تا به سمت دیگر صورت نوری نتابد و سایه بیشتری ایجاد شود.)

همچنین اگر می‌خواهید عکستان بی‌روح نباشد و کمی حس زنده‌بودن به خود بگیرد، می‌توانید از یک نور دوم باقدرت کمتر مثل یک رینگ لایت عکاسی یا سافت باکس جلوی سوژه‌تان استفاده کنید تا برق چشم یا کچ لایت (catch light) زیبایی در چشم سوژه ایجاد شود؛ اما دقت کنید که سمت سایه صورت بیش از حد روشن نشود تا حس دراماتیک ایجاد شده را از دست ندهید.

لینک های کاربردی:

• خرید سافت باکس
• خرید رینگ لایت
• سافت باکس چیست و چه کاربردهایی دارد؟

نورپردازی پرتره رامبراند (Rembrandt lighting)

نام این نورپردازی از رامبراند، نقاش هلندی در قرن هفدهم، گرفته شده است چرا که اغلب در نقاشی‌هایش از این تکنیک برای ایجاد نور و سایه روی چهره سوژه استفاده می‌کرد.

نورپردازی رامبراند را می‌توان از مثلث نوری که زیر یک‌چشم در سمت سایه‌دار صورت ایجاد می‌شود، شناخت. نوری که به‌صورت سوژه می‌تابد باید به‌قدری باشد که ازروی پل بینی عبور کند و روی گونه بی افتد؛ سایه ایجاد شده توسط بینی یک ضلع مثلث و سایه گونه، ضلع دیگر را تشکیل می‌دهد.

برای اجرای این الگوی نورپردازی پرتره منبع نور خود را در یک سمت سوژه با زاویه 45 تا 60 درجه قرار دهید و ارتفاع نور را حدوداً 30 سانتی‌متر بالاتر از سر سوژه و جهت آن را با زاویه 45 درجه به سمت پایین تنظیم کنید تا سایه بینی به سمت گونه بی افتد. (متناسب با صورت، چشم‌ها و بینی ممکن است کمی نیاز به تغییر داشته باشد.)

برای فهم بهتر محل قرارگیری منبع نور می‌توانید فضای عکاسی را مانند ساعت در نظر بگیرید؛ به این صورت که سوژه در مرکز و روبه‌روی شما قرار گرفته، پس‌زمینه در ساعت 12 و شما در ساعت 6، حال باید منبع نورتان را حدود ساعت 4 یا 8 قرار دهید.

اگر علاقه‌مند به عکاسی با نور خورشید می‌باشید باید زمانی را برای عکاسی انتخاب کنید که نور با بهترین زاویه بتابد؛ برای مثال اواسط صبح و یا اواسط بعدازظهر ساعات مناسبی برای عکاسی با نورپردازی رامبراند در خارج از منزل هستند.

در این نورپردازی پرتره برای اینکه چشم‌ها مرده به نظر نرسند و درخشش خوبی داشته باشند، نیاز به ایجاد برق چشم در چشم‌ها دارید که پیش‌ازاین به آن اشاره شد.

توجه داشته باشید که نورپردازی رامبراند باعث باریک‌تر به نظر رسیدن چهره می‌شود به همین دلیل برای صورت‌های لاغر مناسب نیست و در عوض برای صورت‌های گرد نتیجه بهتری دارد. آن‌هایی که گونه برجسته‌تری دارند

برای این مدل نورپردازی بهترند و در کسانی که بینی کوچک یا پل بینی صاف دارند رسیدن به نورپردازی رامبراند کار دشواری است؛ پس چهره همه افراد نمی‌تواند ایده‌آل باشد.

مقاله مرتبط: نورپردازی رامبراند چیست؟ راهنمای جامع نورپردازی رامبراند

نورپردازی پرتره حلقه‌ای (Loop lighting)

الگوی نورپردازی حلقه‌ای شبیه به نورپردازی رامبراند است با این تفاوت که در این نورپردازی سایه ایجاد شده توسط بینی به سایه گونه نمی‌رسد و تنها یک سایه کوچک در پایین و کمی متمایل به سمت دیگر صورت ایجاد می‌شود.

این الگو طبیعی‌ترین روش نورپردازی پرتره است و برخلاف نورپردازی‌های یک‌طرفه و رامبراند، زیاد دراماتیک یا مبهم نیست و حس دوستانه‌تری را منتقل می‌کند.

برای عکس‌برداری با نورپردازی حلقه‌ای در فضای استودیو یا خانه، محل قرارگیری منبع نور شبیه به نورپردازی رامبراند است ولی کمی جلوتر از سوژه به‌طوری‌که زاویه 30 تا 45 درجه با دوربین بسازد.

ارتفاع نور هم باید کمی بالاتر از سطح چشم سوژه با زاویه 45 درجه رو به پایین باشد تا سایه‌ای متمایل به پایین در کنار بینی تشکیل شود که البته بستگی به چهره فرد هم دارد.

اگر بخواهیم ازروی نشانه‌گذاری روی ساعت بگوییم؛ سوژه در مرکز قرار دارد، شما در ساعت 6 و منبع نور باید در جایی حدود ساعت 4 تا 5 و یا 7 تا 8 باشد.

اگر از نور طبیعی برای عکاسی استفاده می‌کنید باید به موقعیت خورشید در آسمان و نحوه قرارگرفتن سوژه دقت کنید. در زمان طلوع و غروب خورشید و یا سر ظهر، ساعت مناسبی برای این نورپردازی نمی‌باشد.

نورپردازی حلقه‌ای برای اکثر افراد با حالت‌های مختلف چهره مناسب است اما صورت‌های بیضی بهترین انتخاب هستند. سایه شیب‌دار و رو به پایینی که در کنار بینی ایجاد می‌شود، باعث کشیده‌تر نشان داده شدن صورت می‌گردد؛ به همین دلیل تصویر زیبایی از افراد با صورت‌های گرد یا مربعی شکل ایجاد می‌کند.

نورپردازی پرتره پروانه‌ای (Butterfly lighting)

الگوی نورپردازی پروانه‌ای که محبوب‌ترین روش نورپردازی برای عکاسی پرتره بازیگران زن هالیوود بود، به نام «پارامونت» هم شناخته می‌شود. علاوه‌برآن این نورپردازی پروانه ای یکی از بهترین روش‌ها برای عکاسی زیبایی است و می‌توانید عکس‌هایی با نورپردازی پروانه‌ای را روی جلد بسیاری از مجله‌ها ببینید.

در این مدل از نورپردازی چهره مقدار برابری از نور، دو طرف صورت و چشم‌ها را روشن می‌کند و در زیر بینی سایه‌ای شبیه به یک پروانه را ایجاد می‌کند.

برای عکس‌برداری با نور مصنوعی، شما به یک منبع نور در پشت و بالاتر از دوربین نیاز دارید. ارتفاع نور باید به‌اندازه‌ای بالاتر از سر سوژه باشد که سایه پروانه‌ای شکل زیر بینی شکل بگیرد و جهت‌دهی نور هم به سمت پایین با زاویه‌ای حدوداً 45 درجه باشد.

توجه کنید که اگر ارتفاع نور زیادتر از حد نیاز شود سایه زیر بینی شکل سبیل می‌شود که اشتباه است. البته برای هر چهره زاویه دقیق نور فرق می‌کند و بستگی به شکل بینی و استخوان ابرو دارد. برای نرم‌تر کردن سایه‌ها می‌توانید از یک رفلکتور در زیر چانه سوژه استفاده کنید.

استفاده از این نورپردازی با نور طبیعی خورشید به دلیل موقعیت قرارگرفتن نور می‌تواند برای مدل آزاردهنده باشد مخصوصاً اگر چشم‌هایی حساس به نور دارد. بنابراین برای جلوگیری از چشمک زدن یا آسیب به چشم‌ها، باید از عینک آفتابی استفاده کند یا چشم‌هایش را تا زمان گرفتن عکس بسته نگه دارد.

بهترین افراد برای نورپردازی پروانه‌ای، کسانی هستند که دارای استخوان گونه قوی و خط فک مشخص هستند و یا بینی ناهمواری دارند زیرا جهت نور باعث ازبین‌رفتن فرورفتگی‌ها و برجستگی‌ها می‌شود و بینی را تا حد ممکن صاف و بدون نقص نشان می‌دهد و بی‌نظمی‌ها را به حداقل می‌رساند.

این الگوی نوری برای افراد مسن هم بسیار مناسب است چون باعث کم تر دیده‌شدن چین‌وچروک و خطوط ریز صورت می‌شود.

در عوض برای صورت‌های گرد خیلی گزینه مناسبی نمی‌باشد و بهتر است از نورپردازی رامبراند، حلقه‌ای یا یک‌طرفه برای آنها استفاده کرد. البته استثنایی وجود دارد و آن هم این است که در عکاسی از گردی صورت نوزادان و کودکان نورپردازی پروانه‌ای عالی است که گونه و لپ‌هایی چاق را به تصویر می‌کشد. (چیزی که در بزرگسالان به دنبال آن نیستیم!)

راهنمای خرید کیت نورپردازی آتلیه‌ای به شما در خصوص تهیه تجهیزات مناسب نورپردازی کمک می‌کند.

نورپردازی پرتره گسترده (Broad lighting)

نورپردازی گسترده و نورپردازی کوتاه الگوی جداگانه‌ای نیستند و یک سبک محسوب می‌شوند و هرکدام از الگوهای نورپردازی یک‌طرفه، رامبراند و حلقه‌ای می‌توانند گسترده یا کوتاه باشند.

هنگاهی که صورت سوژه کمی از مرکز دور شود و سمتی از صورت که به‌طرف دوربین قرار گرفته و سطح گسترده‌تری دارد در نور باشد و روشن شود نورپردازی گسترده اتفاق می افتد. این کار باعث می‌شود سمت دیگر صورت که سطح کوچک‌تری دارد در سایه باشد.

این الگوی نورپردازی صورت به دلیل روشن‌کردن سطح بیشتری از چهره و بزرگ‌تر نشان‌دادن صورت، برای افرادی با صورت‌های لاغر بسیار مناسب است.

اگر کسی در سمتی از صورتش ویژگی‌ای دارد که می‌خواهد روی آن تاکید بیشتری داشته باشد، باید آن سمت را در نزدیک‌ترین حالت به دوربین قرار دهد تا در نور باشد.

 نورپردازی پرتره کوتاه (Short lighting)

نورپردازی کوتاه دقیقاً برعکس نورپردازی گسترده است؛ به این صورت که سوژه به‌جای دور شدن از نور به‌طرف منبع نور می‌چرخد و سمتی از صورت که به دوربین نزدیک است و بزرگ‌تر به نظر می‌رسد در سایه قرار می‌گیرد. ینابر این قسمتی کوچکی از صورت که دورتر از دوربین قرار گرفته است، روشن می‌شود.

این نورپردازی پرتره باعث می‌شود صورت بلندتر و باریک‌تر به نظر برسد پس برای افرادی که دارای صورت‌های پهن یا گرد می‌باشند، مناسب است.

نکته مهم این است که هنگامی که نور از کنار صورت عبور می‌کند، بافت پوست بیشتر نمایان می‌شود.

در این نواقصی که در پوست وجود دارد مانند: آکنه، جای زخم، چین‌وچروک و خطوط صورت واضح‌تر دیده می‌شوند.

عکس بالا می‌توانید موقعیت قرارگیری منبع نور و سوژه را ببینید و همان‌طور که مشاهده می‌کنید.

با نورپردازی گسترده سطح بیشتری از صورت روشن می‌شود ولی در نورپردازی کوتاه سطح کمتری در نور است و روشن می‌شود.